Lesbók Morgunblaðsins - 30.04.1953, Blaðsíða 6

244
LESBÓK MORCUNBLAÐSINS
Frjáls félugssamtök S.Í.F. eru skjólgarður útgerðarinnar
íremur ber Sjálfstæðisflokknum að
vernda einkaframtakið, bæði á þessu
sviði og öðrum. enda hefur flokkurinn
æfinlega leitazt við að gera það, bótt
hann hafi nevðst til að gera vms afvik.
ÚTFLUTNINGSVER7LUNIN
Kunnara er en frá þurfi að seeia, að
Sjálfstæðisflokkurinn hefur barizt fvr-
ir verzlunarfrelsi. Það er því ef til vill
ekki óeðlilegt, að reynt hafi verið að
stefna að flokknum, og ekki sízt mér
persónulega. nokkurri gagnrýni f\TÍr
að fylgja margra ára eða áratuga for-
dæmi fyrirrennara minna í embættinu,
um vernd til handa þeim samtökum,
sem framleiðendur við siávarsíðuna
hafa komið á með sér í því skyni að
halda uppi verðlagi á útflutningsvöru
sinni.
Ég finn því hiá mér hvöt til að skýra
það mál nokkuð hér á Landsfundinum,
ekki sízt vegna þess, að samstarfs-
flokkurinn — flokkur samvinnumanna.
Framsóknarflokkurinn — hefur hert
árásir gegn mér af þessu tilefni að und-
anförnu, og jafnvel gefið í skyn, að
persónulegir hagsmunir fárra manna
kunni einhverju að valda um gerðir
mínar.
Tæmandi skil get ég ekki gert þessu
máli hér. Ef rekia ætti alia bræði þess
myndi til þess þurfa lengri tima en
ræðu minni er ætlað að standa. En ég
þarf að koma viða við oe verð þvi í
þessu máli að stikla á þvi allra stærsta.
—★—
Samkvæmt lögum, sem sett voru á
timum stiórnar Framsóknarflokksins
og Alþvðuflokksins, og síðar saman-
dregin í eina allsherjar heimild ríkis-
stjórninni til handa með löeum frá
1M9. er bannað að bjóða til sölu eða
selja úr landi útflutningsvöru lands-
manna án þess að samþykki stjórnar-
valdanna komi til.
I núverandi ríkisstjórn fer viðskipta-
deild utanríkismálaráðunevtisins með
það vald. en undir minni yfirstjórn og
á mína ábyrgð.
Sem kunnugt er nemur andvirði út-
flutningsvöru siávarútvegsins 90—95%
af andvirði útflutningsvöru lands-
manna. Ríkir í reyndinni mikið trelsi
um útflutning þessarar vöru, að síld,
saltfiski og hraðfrystum fiski undan-
skildum, enda er gagnrýninni stefnt að
þeim útflutningi, einkum þó að salt-
fiskinum.
—★—
Varðandi síldina er það að segja, að
með sölu hennar fer Síldarútvegsnefnd.
Er hún kosin af Alþingi, útvegsmönn-
um og Alþýðusambandi íslands. Sildar-
útvegsnefnd heldur árlega fund síldar-
saltenda og lýsir eftir skoðun þeirra
um sölu-fyrirkomulagið. Hefur reyndin
verið sú, að menn hafa nær alltaf verið
að heita má sammála um, að beat fari
á að Síldarútvegsnefndin hafi ein á
hendi sölu alirar saltsiidar landsmanna.
Verður og að viðurkenna að nefndinni
hefur farizt starf sitt vel úr hendi og
hún firrt landsmenn með því miklu fjár
tjóni. Fyrirrennarar mínir í ráðherra-
embættinu hafa þess vegna veitt nefnd-
inni einkaumboð til síldarsölunnar og
hef ég fylgt fordæmi þeirra, fullviss
þess, að með því væri bezt borgið hags-
munum þjóðarinnar.
—★—
Kem ég þá næst að saltfisksölunni og
mun um hana verða fjölorðastur, bæði
veena þess að á henni hef ég mesta
þekkingu og hins að að þeirri skipan
hefur gagnrýninni mest verið stefnt.
Með saltfisksöluna fer Sölusamlag ísl.
fiskframleiðenda, S.Í.F., en það eru
fr.iáls félagssamtök, opin öllum sem
saltfisk framleiða eða eiga. Félagið var
stofnað 1932 og hefur síðan farið með
sölu á allri saltfiskframleiðslu lands-
manna nema fvrstu árin, að smá afvik
voru gerð, en það þótti nauðsvnlegt til
að skapa einingu um stofnun félagsins.
—★—
Mér er vel kunnugt um aðdraganda
þeirrar félagsstofnunar og vík nú stutt-
lega að honum í því skyni að kasta
skýrara ljósi yfir málið.
Um og eftir 1930 átti saltfisksala fs-
lendinga við mikla örðugleika að stríða.
Útflytjendur voru þá margir og sam-
keppni af hendi sumra þeirra misk-
unnarlaus, fávís og hörð. Höfðu sumir
það eitt sjónarmið að græða sjálfir á
fisksölunni alveg án hliðsjónar af hags-
munum fiskframleiðenda.
Ég vTann um þessar mundir hjá h.f.
Kveldúlfi, sem þá var í senn stærsta
útgerðarfélag landsins og langstærsti
fiskútflyjandinn. Flutti félagið þegar
bezt lét út 3 fiska af hverjum fimm,
sem voru á land dregnir. Við þóttumst
kunna góð skil á fisksölu og man ég
aldrei til að við töpuðum fé á henni.
En þar kom þó að við töldum okkur
nauðsynlegt, að afjala okkur gróða
fiskverzlunarinnar til þess með þeim
hætti að forðast hin miklu og sívaxandi
töp útgerðar okkar, töp, sem stöfuðu
af þVí, að vegna heimskulegrar og
ófyrirleitinnar samkeppni um fisksöl-
una af hendi þeirra, sem engra beinna
útgerðarhagsmuna höfðu að gæta,
lækkaði fiskverðið iangt umfram nauð-
syn með óhóflegum undirboðum. Og
að sjálfsögðu keyptu erlendir fiskkaup-
menn að öðru jöfnu af þeim, sem lægst
bauð.
Ég ætla ekki að gera okkur, sem
Kveldúlfi stjórnuðum verri en rétt er.
Ég viðurkenni þess vegna að okkur
sveið sárlega hversu farið var með fjár-
muni fátækra útvegsmanna og sjó-
manna, vegna þess glundroða, sem ríkti
í fisksölunni. Ég ætla heldur ekki að
skreyta okkur með fölskum fjöðrum
og geri því ráð fyrir að mestu hafi
valdið um viðbrögð okkar, að útgerð
okkar fékk ekki staðizt hið óvissa og
lága fiskverð. Þetta skiptir þó ekki
máli, heldur hitt, að við hófumst handa
um að koma á allsherjar samtökum
um saltfisksölu íslendinga. Áttum við
um það fyrst samræður við bankastjóra
Landsbankans en síðar við ríkisstjórn
íslands og tóku báðir aðilar vel á
málinu. Hétu þeir málinu stuðningi
sínum og áttu í því mikla hlutdeild, að
hugmynd okkar komst 1 framkvæmd.
Nefni ég þar til alveg sérstaklega
Magnús heitinn Sigurðsson, banka-
stjóra, sem tók að sér formennsku S.Í.F.
og jafnan studdi þetta þarfa mál með
ráði og dáð.
Ég vil nú staldra við og spyrja:
Dettur nokkrum í hug að stærsti
fisksali landsins hefði að þarflausu átt
að því frumkvæði að svifta sjálfan sig
•frelsi til fisksölu, sem hann æfinlega
hafði rekið með hagnaði?
Heldur nokkur maður, að stjórn