Lesbók Morgunblaðsins - 03.05.1953, Síða 4

258
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
t
sjálfstseði okkar, eins og horft hefur
og enn horfir. Sumir segja raunar, að
það sé skerðing á siálfstæði ríkjanna
að bindast slíkum varnarsamtökum. En
frá aldaöðli hafa ríki gengið í slík
bandalög, ekki til skerðingar sjálfstæði
sínu heldur því til eflingar og styrktar.
Á meðan þjóðir, sem eru þúsundfalt
mannfjeiri en við, viðurkenna, að þær
séu of veikar til að standa einar af
sér þær hættur, sem nú ógna hinum
frjálsa heimi, er okkur engin skömm
eða lítillækkun í að gera hið sama.
Við megum og minnast þess, að í
stað þess að vera stjórnlaust rekald. þá
erum við nú ein af 14 bandalagsþjóð-
um hins frjálsa samfélags Atlantshafs-
þjóðanna og höfum þar ákvörðunar-
rétt, ekki aðeins um okkar eigin mál-
efni heldur bandalagsins í heild til
jafns við hin stærstu stórveldi.
Þeirri aðstöðu verður vitanlega að
beita af skynsemi og varúð með réttu
mati á þýðingu okkar fvrir heildina.
En það er engin ástæða til að leyna
sig því, að rétt á haldið höfum við
þarna náð þeirri- stöðu, sem í framtíð-
inni getur veitt okkur margvislegan
og ómetanlegan styrk.
SÝNT ER AÐ ATLANTSHAFS-
BANDALAGIÐ ER ÖFLUGASTA
FRIÐARVÖRNIN
Enn þá meira er samt vert um hitt,
að varnarsamtök Atlantshafsrikjanna
eiga e. t. v. drýgstan þátt í því, að
nú horfir friðvænlegar i heiminum en
gerði um hrið.
Ofbeldið og árásarhugurinn virðist
a. m. k. um sinn hafa látið undan síga
fyrir samtakamætti og friðarvilja hinna
frjálsu þjóða. Við skulum sannarlega
vona- og biðja, að friðarhorfur fari eigi
aðems batnandi i sjón, heldur og í
raun. Megmskilyrði þess er, að menn
látí ekki svefnmók andvaralevsis síga
yfir sig á ný,- heldur haldi uppi svo
styrkum -vörnum, að árásarhugurinn
þori hvergi að láta á sér bæra.
Framlag okkar til þessara varna
hirma frjálsu þjóða er, að við höfum
nú bandarískt lið hér á landi og er það
auðvitað ekki frekar brot á sjalfstæði
okkar en það er t. d. brot á sjálfstæði
Bretlands-og Frakklands, að bandarískt
lið dvelur þar í landi samkvæmt ósk-
um'.þ'eirra. þjóða,'eða það haggar sjálf-
stæði Ðanmerkur, þótt slikt l’ð komi
þangað-.eins pg nú er mjög talað um.
ÓÞÆGINDIN
AF VARNARLIDINIT
En fráleitt væri að neita því, að slík
dvöl erlends liðs í landinu hefur í för
með sér margskonar óþægindi, bæði
fyrir þá sem í liðinu eru, fyrir þá, sem
það senda, og fyrir okkur sjálfa.
Mikið er talað um, að þjóðerni okk-
ar sé í hættu vegna dvalar þessara
manna hér á landi.
íslenzkt þjóðerni er ekki sterkt, ef
það þolir ekki slíka raun, og hefur
þjóðerninu sjaldan eða aldrei verið
sýnd meiri móðgun en með mörgu af
því, sem úr ýmsum illviljuðum skraf-
skjóðum heyrist um þetta.
Hitt er sjálfsagt, að við verðum gegn
þessum mönnum sem öðrum, að gæta
sæmdar okkar og þjóðernis Og þurf-
um við engra brýninga við um það frá
þeim, sem flatir hafa legið og liggja
fyrir flestum erlendum ósóma.
Um leið og við skulum hafa glöggt
auga á þeim hættum og óþægindum,
som okkur stafa af dvöl hins erlenda
varnarliðs í landinu og gera allt, sem
við getum til að evða þeim, skulum
við þó minnast, hverju aðrar þjóðir
fórna til varna sinna. Allar verja til
þeirra gífurlegum fjármunum beint og
óbeint og flestar hafa herskyldu fvrir
sína ungu pilta um eins eða tveggja
ára skeið. Sumir þessara ungu manna
eru sendir úr landi á annarlega staði,
sem þeir telja sannarlega útlegð. Allt
leggja menn þetta á sig til að verja
frelsi sitt og sjálfstæði. Áður en við
býsnumst um of yfir óþægindum okk-
ar skulum við bera hlutskinti okkar
saman við bessara manna.
VARNARFRAMKVÆMDIRNAR
TIL VARANLEGS GAGNS
Þessi árin hefur síldveiðin, einn
helzti atvinnuvegur landsmanna, sem
miklu af stríðsgróðanum var varið
til að efla, fallið niður. — Við
skulum ekki gera lítið úr þeirri
þýðingu, sem varnarliðsvinnan hefur
til að bæta um sinn úr þessum ófarn-
aði. Auðvitað mundum við öll kjósa,
að þessar ráðstafanir væru allar óbarf-
ar, eins og við hefðum kqsið að ekk-
ert lið hefði dvalið hér á stríðsárun-
um. En án setuliðsins hefði ekkert fé
safnast til nýsköpunar framkvæmd-
anna og af eigin rammleik hefðum við
seint komið upp hinum stóru flugvöll-
um, en án þeirra væri þátttaka okkar i
flugferðum lítt hugsanleg. Á bessum
málum eru því margar hliðar og eitt
hiS mikilsverðasta nú er, að stuðla að
því að varnarffamkvæmdirnar verði
okkur til varanlegs gagns einnig að
öðru leyti.
HVENÆR HEFIR ÁKVÆÐUM
VARNARSAMNINGSINS
VERIÐ LINLEGA FRAMFYLGT?
Sumir tala mikið um, að hervarn-
arsamningnum hafi verið linlega fram-
fylgt. Nú er það sy), að framkvæmd
hans er á margra manna höndum, svo
sem lögreglumanna, tollgæslumanna
auk ríkisstjórnarinnar, og hefur m. a.
verið skipuð sérstök varnarmálanefnd
til að samræma framkvæmd samnings-
ins. Nefndin er skipuð með hliðsjón
af óskum þeirra þriggja stjórnmála-
flokka, sem fram að þessu hafa stutt
þessar ráðstafanir, og hefur því hvorki
einræði né flokkssjónarmið komið til
greina um þessa framkvæmd. Mér dvlst
samt ekki að skeytunum um linlega
framkvæmd samningsins er mjög beint
gegn mér og er þá ætlunin vafalaust
sú, að hitta Sjálfstæðisflokkinn í heild.
Ég skal ekki færast undan ábvrgð
af því, sem gert hefur verið og undir
mig heyrir, þó að margra annarra ráð
hafi þar oftast komið til. Þvert á móti
spyr ég:
Hvaða ákvæði samningsins hafa ver-
ið framkvæmd öðruvísi en efni stóðu
til og hvenær hafa íslenzk yfirvöld
látið undir höfuð leggjast að gera reka
að brotum og misferli, sem þau hafa
fengið vitneskju um, eða hvarflað frá
ítrasta íslenzkum rétti? í öllu mold-
viðrinu hefi ég ekki séð eða heyrt eitt
einasta dæmi nefnt um þetta.
ALLSTAÐAR EÐLILEGIR
ANNMARKAR, SAGÐI
EISENHOWER
Annað mál er það, sem raunar Eisen-
hower núverandi forseti Bandaríkj-
anna, hafði að fyrra bragði orð á, þegar
hann kom til íslands í janúar 1951 og
ræddi við íslenzku ríkisstjórnina og
ráðunauta hennar, að það eru ætíð
miklir annmarkar því samfara, að hafa
erlent herlið innan endimarka annars
rikis. Ólík tunga, menning og hugs-
unarháttur, ólikur efnahagur og að
nokkru leyti ólíkar réttarreglur, allt
hlýtur þetta að leiða til örðugleika. Þegar