Lesbók Morgunblaðsins - 03.05.1953, Blaðsíða 8

262

LESBOK MORGUNBLAÐSINS
iru>, nuvcrandi íormaöur lians, iianmbal
Vaidnuai'bbon, nagdi orörétt:
„Viö rnununi enn um sinn reyna
sanuunga viö atvinnurekendur og vita
um. hvort rikiutjórnin vill ekki koma
þ«in til hjalpar. Það ar hennar ikyida.
Eí þetta dregst á langinn hættum viö
aó sýna alla iinkind. Við höfum enn
iátið i té margskonar þjonustu en það
getur komið, að engin þjonusta vinn-
andi handa verði látin í te. Vió munum
tilkyuna aiit siikt meö fyrirvara. Viö
höíum núna veitt undanþagu fyrir því,
aö vatn fyilti mannvirkin hér austur
við Sog. Við höfum beóið vinnandi iólk
aö vera við gæzlu i raíveituhúsunum.
Eo það verður allt slikt stöðvað, ef ekki
verður gengið aö kröfum okkar i einm
eða annarri mynd“.
Svo mörg eru þau orð. Þau sanna til
hlitar hvað fyrir þessum mönnum, Al-
þýðuflokksmanninum ekki síður en
kommúnistanum, vakir. Þeir vilja ekki
að rikið og hinir löglegu fulltrúar fólks-
ins hafi æðsta vald í þjóðfélaginu hcld-
ur vilja þeir brifsa það tU sín sjálfra.
Um einstök atvik verkfallsins skal ég
ekki ræða hér. Þau skipta miklu mmna
máli en yfirlýstur vilji og stefna for-
ystuniannanna. Rétt er samt að minna
a, að allar Jikur eru til að lögreglan
hafi með ihlutun sinni forðað þvi að
til blóðugs bardaga kæim við Hólmsa.
Al ofbeldi og yfirgangi einstakra borg-
ara leiðir rökrétt valdbeiting annarra.
Borgararnir setja eðlilega hart á móti
hórðu, og þjóðfélagið er i hættu um að
liðast i sundur, ef þannig er áfram
haldið.
GEGN LYÐIIÆÐI OG
RÍKISHUGMYND
Greinilegt er hins vegar, að for-
sprakkar kommunista og Alþyðuflokks
una hvorugu, að borgararnir taki tU
sinna ráða né að ríkið skakki leikinu.
Þeir eru staðráðnir 1 því að heimta
sjálfum ser tU handa oflugásta valdið 1
þjóðfélaginu.
Af oteljandi athoínum vitum við. að
þessi er ásetningur kommúnista. Þeir
hafa marg lýst þvi yfir, að þeir ætla
að leysa upp lögregluna en vopna sitt
eigið lið í stað hennar, sbr- t d. Rétt
1935, s 196. Hitt er nýrra, að Alþýðu-
flokksmenn lýsi slíkum ofbeldisáform-
um og Hannibal Valdimarsson gerði a
Lækjartorgsfundrnum. Viðbrogð þess-
ara manua gegn hugmyndmm um, að
Isleadmgar komi sér upp liði til að ann-
ast cryggi ílugvallaaaa, þaaaig að við
verðum ckki ætið háðir erlendu varnar-
liði, sýulr, að það, sem þeir óttast mest
af ollu er, ef ísleuzka rikið verður ein-
hverntima svo sterkt, að ekki leiki leng
ur vafi á, að bað hafi i senn æðita og
óflugasta valdíð i landiuu,
Með orðum sinum og athæíi hafa
þcssir menn þannig risiö gegn sjálfri
rikishugmyndinni. Þeir reyna að svifta
rikið moguleikanum til að tryggja sjálf-
stæði sitt út á við og þeirri skyldu að
friða þjóófélagið inn á við og vera þar
hinn æösti og öílngasti úrskurðaraðili.
Þeir, sem þannig fara að, starfa ekki
i samræmi viö rcglur lýðræðisins, held-
ur þverbrjota þær. Og ef nkið tryggir
vald sitt svo, að slikt komi ekki til
greina, þa er ekki verið að takmarka
lýðræðið, heldur að efla það og styrkja,
svo að ríkið geti starfað eðli sínu sam-
kvæmt. __
HOLLUSTAN VIÐ HAGS-
MUNAHOPA STERKARl
EN VIÐ RÍKID
Jafnframt því, sem við gerum okkur
grein fyrir þýðingu valdsins fyrir
sjálfstæði ríkisins, skulum við ekki síð-
ur átta okkur á, að ekkert vald megnar
að skapa hollustu þegnanna. Einræðis-
herrarnir geta að vísu haldiö sínum
þrældómsþjóðfélöguin saman ineð vald
inu einu, en þann hlut ætlum við vissu-
lega ekki hinu islenzka lýðveldi. Við
vonnm, að meginstyrkur þess verði
ætíð hollusta þegnanna miklu fremur
en valdbeiting i einu formi eða öðru.
Því miður verður að játa, að i þessu
skortir enn nokkuð á. i stað þess að
menn minnist þess, að þeir eru fyrst og
íremst íslendingar, og eiga þess vegna
umfram allt að veita heildarsamtökum
íslenzku þjóðarinnar, sjálfu ríkinu,
hollustu sína og tryggð, þa hættir
morgum vlð, að gera sem minnst úr
ríkinu en magna þeim mun meir sam-
tok stétta og ýmissa serhagsmunahópa.
Engar ýkjur eru, að hjá of mörgum
er hollustan við þrongan sérhagsmuna-
hop mun sterkari en hollustan við ís-
lenzka rikið. Til þess liggja ýmsar á-
stæður. Um mörg stjórnarmálefni erum
við íslendingar enn a gelgjuskeiði. Al-
menn samvmna í íelagssamtökum hef-
ur ekki tíðkast hér á landi nema
nokkra aratugi, Frá því að meta félags-
samtokin of litils, hafa menn nú sett
þau a einskonar tilbeiðslustall og ætía
þeim ekkert ómegnugt.
Innlend stjórn og eiginlegt þingræði
er þrátt íyrir okLar þúsund ára gamla
Alþingi ekki nema tæplega halfrar ald-
ar gömul. Æðsta stjórn landsins hefur
lengst af i sögu þess verið útlend og
allir embættismenn benni háðir.
TORTRYGGNIN VIÐ VALDH)
ER ARFUR FRÁ NIÐUR-
LÆGINGARTÍMUM
Þetta hefur skapað rótgróna tor-
tr.vggni í hugum almennings til em-
bættismanna og yfirvalda. Tortryggni,
seni var einskonar nauðvörn þjóðarinn-
ar á timum undirokunarinnar en á alls
ekki lengur við með sama hætti og áð-
ur. Réttmæt gagnryni á embættismenn
og rikisstjórn verður aldrei úrelt held-
ur er ein aðalstoð heilbrigðra stjórnar-
hátta. En nú er það þjóðin sjálf, allur
almenningur í landinu, sem að lokum
ræður, hverjir stjórna, og þess vegna
ætti hin gamla tortryggni að vera úr
sógunni. Enn eimir samt eftir af þess-
um hugsunarhætti.
ÁRÁSIRNAR Á DÓMSVALDIÐ
FRAMHALD FRÁ FYRSTU
ÁRUM TÍMANS
Við, sem komin erum á miðjan aldur
eða þar yfir, minnumst þess, að eitt
haldreipið i valdabaráttu Framsóknar-
flokksins fyrr á órum, var að ráðast á
ýnnskonar embættismenn og yfirvöld
fyrir linleika, hlutdrægni eða beina
rangsleitni i störfum. Sjálfur Hæstirétt
ut' þjóðarinnar var langa lengi ein aðal-
skotskifan, og viðurkenna þó nú eftir
á allir dómbærir menn, að hann hafi
þa verrð skipaður frabærum afbragðs-
mönnum, sem i engu máttu vamm sitt
vita frekar en þeir heiðursmenn, sern
nú skipa þann dómstól. Magnús heít-
mn Guðmundsson, sem enginn véfengir
nú, að hafi verið einstakur ágætísmað-
ur, sannsýnn og réttlátur, var einmg
ofsottur með endemum þegar hann var
dómsmálaráðherra.
Þannig mætti lengi telja, en ég rifja
(þetta aðeins upp til að minna a, að arás-
ir Krainsóknarflokksins á dómsraala-
stjornina nu eru engiu nylunda, heldur
mlklu fremur framhald af fyrri starfs-
aðferðum ílokksins. Verður þo að segja
eins og er, að út yfir tekur, þegár marg-
dæmdur afbrotamaður stendur a. bak
við látlausar arasír Timans árum sam -
au a domsmalastjórnma og fær siðas
samþykkt a þingi þessa næststærsta
flokks þjóðarinnar vantraust á mig sem
iiasssáiasÍSLartz, in bsss z5 tílrxus