Lesbók Morgunblaðsins - 03.05.1953, Síða 13

HORFT FRAM A VECINN
ÞaS er eðlilegt aS menn horfi fram
á veginn og reyni aS gera sér grein
fyrir hvernig hægt sé aS halda því
viSskiptafrelsi, sem fengizt hefir, og
auka það smám saman þar til öll hin
illræmdu höft eru úr sögunni.
SíSasta mannsaldurinn hefir heimur-
inn staSið í tákni umbreytingarinnar.
Líklega hefir engin kynslóð séð slíka
breytingu á högum mannkynsins og sú,
sem fæddist í byrjun aldarinnar. Við
stöndum enn í hafróti þessarar þjóð-
félagsbreytingar og þjóðirnar verða að
láta hverjum degi nægja sína þján-
ing. Það er erfitt að spá
nokkuð fram í tímann, jafnvel
fyrir þjóðir, sem ráða yfir miklum nátt-
úrugæðum og hafa mikið fjölbreyttari
og öruggari atvinnuvegi en við — sem
byggjum því nær allt okkar traust á
einum atvinnuvegi til framleiðslu út-
flutningsafurða.
AFKOMAN BYGGIST NÚ A
ÚTFLUTNINGNUM
Eins og sakir standa er öil afkoma
okkar undir því komin, að útflutpings-
framleiðslan bregðist ekki. Eitt magurt
útflutningsár getur fært allan rekstur
1 tendinu úr -skorðum. Svo mjög er
þjóðin háð viðskiptunum við útlönd.
Svo erfitt á hún með að lifa án þeirra
nauðsynja er hún flytur inn. Að lik-
indum er engin sjálfstæð menninfear-
þjóð sem á alla afkomu sína jafnmikið
undir árferði utanríkisverzlunarinnar
og íslendingar.
Þess vegna verður það eitt aðalvið-
fangsefni komandi kynslóðar, að leysa
þá þraut, að kenna þjóðinn.i að búa
meira að sínu, að framleiða sjálf meira
til sinna eigin þarfa — og á þann hátt
gera hana óháðari utanríkisverzluninni
en hún er nú.
í ljósi þessara staðreynda verðum
við að líta á verzlunina í dag, um leið
og reynt er að gera sér grein fyrir hvað
framtíðin ber í skauti sínu.
AFKOMAN Á ÞESSU ÁRI
Ég ætla ekki að spá lengra fram í
tímann en til loka þessa árs. Allar lík-
ur benda til þess, að þetta geti orðið
mjög sæmilegt útflutningsár ef sjávar-
afli verður ekki minni en undanfarin
ár, sem ekki virðist ástæða til að gera
ráð fyrir. Með þeim gjaldeyristekjum
sýnilegum og ósýnilegum, sem við fá-
um á árinu, ættu ekki að verða neinir
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
sérstakir erfiðleikar með yfirfærslu
gjaldeyris. Viðskiptin ættú því að geta
gengið í nokkurn veginn eðlilegum
skorðum.
BREYTINGAR A FRÍLISTUM
Breytingar á frílistunum verða ekki
miklar. Þó verður nokkur aukning
vegna hráefnavara iðnaðarins og fjölg-
að verður vörutegundum á frílista frá
vöruskiptalöndunum. Það er þjóðar-
nauðsyn vegna útflutnings á freðfiski
og saltfiski, að aukin séu vörukaup frá
Austur-Evrópu og öðrum löndum, sem
verzla á vöruskiptagrundvelli. Meðan
útilokunar-ráðstöfunum er beitt gegn
íslenzkum fiski á einum stærsta fisk-
markaði í Vestur-Evrópu, sem þó stend
Ur öllum öðrum opinn, og meðan önn-
ur lönd í Greiðslubandalagi Evrópu
auka ekki fiskkaup sín frá því sem nú
er, verður ekki hjá því komizt að beina
vörukaupum til vöruskipta-landanna,
eftir því sem frekast er kostur. Er því
stefnt að því, að auðvelda innflytjend-
um þau viðskipti eins og hægt er.
TVÖ FRÍLISTASVÆÐI
Hugmyndin er sú, að eftirleiðis verði
tvö frílistasvæði. 'Annars vegar þau
lönd sem verzla í frjálsum gjaldeyri,
dollurum eða sterlingspundum. Hins
-••i .
vegar löndin, sem eingöngu verzla á
jafnvirðis- eða vöruskiptagrundvelii.
Er'talið að þessir frílistar muni ná yfir
allt að 75% af heildar innflutningnum.
Samkvæmt frílistunum er frjálst að
flytja inn þær vörur, sem hvoru svæði
tilheyra, með því skilyrði, að tryggð sé
greiðsluheimild frá bönkunum eða
menn hafi bátaskírteini í höndum. Öll-
um er frjáls aðgangur að þessum inn-
flutningi. Hann er ekki bundinn við
„kvóta“ eða sérréttindi og skilyrði sem
sett kunna að verða af stundarnauðsyn
um kaup í einu landi eða öðru, gilda
jafnt fyrir alla.
Hvort skipulag innflutningsins verð-
ur þannig í framtíðinni er ekki auð-
velt að segja. Það er undir því komið
hvað heimurinn gerir í kringum okkur.
En mín skoðun er sú, að við þurfum
aldrei og eigum ekki að hverfa aftur
til haftanna, í þeirri mynd sem þau
voru. Ég tel það hlutverk Sjálfstæðis-
flokksins fyrst og fremst, að vera á
verði, og sporna gegn því af alefli, að
verzlun landsmanna sé hneppt í fjötra
nefndavalds og skriffinnsku og hags-
i . ....
267
munir alþjóðar á þann veg fyrir borð
bornir.
— o —
FJÁRHAGSRÁÐ
Ég get ekki lokið þessum hugleið-
ingum um verzlunina án þess að minn-
ast með nokkrum orðum á þá stofnun,
sem verið hefir hin opinbera forsjá í
gjaldeyris- og viðskiptamálum síðan
1947.Á ég þar við Fjárhagsráð. Þessari
stofnun var í öndverðu ætlað víðtækt
verkefni, eins og kunnugt er, þar sem
hún hafði með höndum leyfisveitingar
á öllum innflutningi, skömmtun, verð-
lagseftirlit og fjárfestingarleyfi. Þegar
haftaskipulagið náði hámarki, 1949,
störfuðu hjá Fjárhagsráði 90—100
manns að staðaldri. Reksturskostnaður
var áætlaður það ár 3,286 þús. kr. Nú
vinna þar og hjá verðgæzlunni 48
manns og kostnaður á þessu ári er
áætlaður 3.094 þús. kr. hjá báðum.
VERKEFNIÐ IIEFUR DREGIZT
SAMAN
Vegna þeirra breytinga á verzlun-
inni, sem ég hefi nú skýrt frá, hefir
verkefni fjárhagsráðs dregizt svo mikið
saman, að ég tel tímabært að gera á
því talsverða breytingu. Ég hefi gert
tillögu um slíka breytingu, en eins og
kunnugt er heyrir Fjárhagsráð undir
alla ríkisstjórnina, en ekki viðskipta-
málaráðuneytið sérstaklega. Stofnun-
inni stjórna nú fimm menn á háum
launum, eins og þegar verkefnið var
mest. Þar starfa nú tveir skrifstofu-
stjórar, tveir fulltrúar, einn hagfræð-
ingur, tveir viðskiptafræðingar, einn
lögfræðingur, einn byggingarfulltrúi og
fjórir bókarar, auk 22 annarra starfs-
manna.
Verkefni Fjárhagsráðs, eins og nú
standa sakir, er leyfisveitingar í sam-
bandi við einn þriðja hluta innflutn-
ingsins og eftirlit með fjárfestingu
ásamt fjárfestingarleyfum. Ég álít að
byggingu smáíbúðarhúsa, útihúsa í
sveit og allar aðrar minni byggingar-
framkvæmdir eigi að undanþiggja fjár-
festingarleyfum. En fela síðan ráðu-
neyti að annast leyfisveitingar fyrir
stærri byggingarframkvæmdum, rheð-
an ekki er talið fært að afnema fjár-
festingareftirlitið algerlega.
600 ÞÚS KR. SPARNAÐUR
Við slíka breytingu má fækka ráðs-