Lesbók Morgunblaðsins - 10.05.1953, Blaðsíða 4

274
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
DÓMKIRKJAN
Kirkjan er byggð í bvrjun þess-
arar aldar, úr granít. Hún er í þjóð-
legum, finnskum stíl, minnir á
gömlu grásteinskirkjurnar, með
lágum veggjum og miklu risi.
Turninn ber gotneskan svip og er
64 metra hár.
Kirkjan er kennd við Jóhannes
póstula, og varð dómkirkja 1923,
þá er biskupsstóll var fluttur frá
Borgá til Tammerfors — Mjög hef-
ur verið til Jíirkjunnar vandað í alla
staði. Er hún skreytt mörgum stór-
fenglegum freskómyndum, eftir tvo
af kunnari málurum Finna í byrj-
un þessarar aldar, þá Magnus Enc-
kell (1870—1925) og Hugo Simberg
(1873—1917). Myndin yfir altari er
eftir Enckell, og táknar hún efsta
dag. Hún minnir í engu á miðalda-
málverk um þetta dfni. Hún er eng-
inn „dies irae“. Vér sjáum enga
Kristmynd á veggnum. Enckell læt-
ur hina miklu dögun koma í henn-
ar stað. Myndin er mjög frumleg,
já, ógleymanleg. Hún hrífur hug
kirkjugestsins, sem við fvrstu sýn
hennar hverfur mót endalausu
rúmi eilífðarinnar.
Flestar myndirnar eru eftir Sim-
berg. Hann var hugmvndasniall.
draumhugi, háfleygur og stundum
glettinn. Uppáhaldsefni hans var
dauðinn og hinn ósýnilegi heimur,
og ýms náttúrufyrirbrigði í ríki
hausts og vors. Hann var mikið
myndaskáld.
Af myndum hans í dómkirkjunni
eru mér mjög minnisstæðar: Sveig-
ur lífsins. Tólf drengir í ólíkum
stellingum bera mikinn sveig, sett-
an sárum þyrnum og rauðum rós-
um. Til vinstri handar við kór er:
Jurtagarður dauðans. Inntakmynd-
arinnar er þetta. Óttastu ekki-
Dauðinn er vinur. Einnig ,,hinu
megin“ vex lífið og blómgast. Og
til hægri: Særði engillinn. Hún
er táknræn sem flestar aðrar
myndir Simbergs. Drengirnir tveir
Dómkirkjan i Tammerfors
á myndinni, sem bera særða engil-
inn, tákna þá menn, er rækja skyld-
urnar við eilífðina, sem er þeim
í brjóst lögð. Særði engillinn er ei-
lífa lífið í hjörtum mannanna, er
þeir gleyma eða þá særa í sífellu.
— Myndir þessar hafa verið all-
mikið umdeildar, og þó mest sú,
sem er efst í hvolfi kirkjunnar:
Höggormur með epli í gini. — Hvað
á nú þetta að tákna? Hann á að
minna kirkjugestina á hið illa í
heiminum, sem er afarsterkt afl,
og jafnvel kirkjuhúsið sjálft veitir
ekki fullt öryggi fyrir. Þar má líta
dúfuna, pelikanann, er nærir ung-
ana með blóði sínu, og riddarana
úr Opinberunarbókinni. Öll þessi
myndaskreyting Enckells og Sim-
bergs hefur sætt gagnrýni. Hún
er frumleg, meira að segja óvenju-
leg. En óhætt er að íullyrða, að
frægð hennar hefur borizt víða.
Ferðalangar, sem gista Tammer-
fors, láta ekki undir höfuð leggjast
að sjá þessar myndir. Þær meitlast
í hugan og mást seint þaðan.
MARGT AÐ SJÁ í
TAMMERFORS
FRÁ kirkjunni göngum við upp á
háan ás í útjaðri bæjarins, Pyyn-
ikki ásinn, sem er ein helzta prýði
bæjarins, með þráðbeinum, aldar-
gömlum, tígulegum furutrjám.
Neðan við hann er einn af helztu
skemmtigörðum bæjarins. Efst á
ásnum er geysihár útsýnisturn, er
við gengum upp í. Þaðan er dýrð-
leg útsýn yfir alla borgina og um-
hverfi hennar, ásana og vötnin.
Við förum fram hjá biskupsgarð-
inum fagra í áshlíðinni. Yfir dyr-
um eru klöppuð í stein orðin:
Adveniat regnum tuum (Komi ríki
þitt). Hátt á vegg er upphleypt
myndaröð, eftir hinum fornfræga
pílagrímssöng: Fögur er foldin.
Á leiðinni til baka göngum við
eftir hinni glæsilegu Tavastgötu
(Hámeenkatu), sem er 30 metra
breið. og margar fegurstu bygging-
ar bæjarins standa við. Trjám hef-
ur víða verið plantað meðfram
henni. Við göngum yfir brúna
miklu yfir Tammerforsi, sem
skreytt er svipmiklum höggmynd-
um Vainö Altonens. Og er efnið
sótt í fornsögur Finna um Pirkkala
kynþáttinn, er byggði þessi héruð
um það bil er sögur hófust. Lifði
hann á dýraveiðum. Þykja mynd.
ir þessar listasmíð, sem flest annað
er Aaltonen hefur gert. — Margar
aðrar styttur og minismerki sá ég
í bænum. Má þar til nefna: Kivi
styttuna, þar sem snillin una í
mynd fallegrar konu kallar skáld-
ið unga til starfa, mjög eftirtektar-
verð mynd. Þá sá ég og nýtt minn-
ismerki um skáldkonuna Minna
Canth, sem alþýða Finnlands á
mikið að þakka. — Við ókum út
úr bænum. Á leiðinni sáum við
3 höggmyndir, gerðar eftir Kale-
valakvæðunum: Kona, spinnur
þræði úr regnboganum. 2) Faðir
fræðir son sinn um kraft vatns-
ins og 3) Móðir kennir dóttur sinni