Lesbók Morgunblaðsins - 21.06.1953, Blaðsíða 12

386
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
Opossum mætti gjarna nefnast letidýr, því að það er
blóðlatt og geispar oft ákaflega eins og sjá má á fremri
myndinni. — Þegar það sér ekki undankomu von, læzt
það vera dautt.
um kviðinn, en á opossum er það
langsum.
NAFN það er vísindin hafa gefið
opossum er „Didelphis virginiana“
(úr grísku: di = tvöfaldur, delphys
= kviður, eða dýrið með tvöfalda
kviðinn. Seinna nafnið er úr latínu
og þýðir að heimkynnið sé Virgin-
ía). Opossum er pokadýr, en það
er líka spendýr.
Pokadýrin voru þegar komin
fram á sjónarsviðið á dögum risa-
eðlanna, fyrir 70 milljónum ára, og
opossum hefur ekkert breytzt síð-
an. Risaeðlurnar eru aldauða, en
opossum hefur haldið velli. Um
framþróun hefur þó ekki verið að
ræða. Líf þeirra hefur verið óum-
breytanlegt. Þau hafa sofið á dag-
inn og gengið sér til matar á nótt-
unni í skógum, en helzt kosið hlýtt
loftslag. Þau eru nú um öll Banda-
ríkin, allt norður að Hudsonfljóti
og vötnunum miklu, og hafa jafn-
vel sézt norður í Kanada.
Þetta eru talin heimsk dýr, enda
er heilabúið lítið. Þau læra ekki
af reynslunni. Hafi opossum slopp-
ið úr gildru, fer það rakleitt í hana
næstu nótt, eða þá einhverja aðra
jgildru. Ef þau festast með löpp í
boga bíða þau þangað til löppin
er orðin dofin; þá naga þau hana
sundur og sleppa þannig. Ef oposs-
um er uppi í tré og tréð er hrist
svo að það fellur niður, læzt það
vera dautt og hreyfir sig ekki þótt
komið sé við það. Þetta eru svo að
segja einu skynsemisviðbrögð þess.
En þótt heilabúið sé lítið þá
er kjafturinn stór. Það er því lif-
andi sönnun þess, að „heimskur
hefur mestan kjaft“.
ALDREI sjást tvö fullorðin oposs-
um saman, og ef ekki væri hvolp-
arnir mætti ætla að hvert dýr lifði
einlífi. Ekki er hægt að þekkja
karldýr og kvendýr sundur til-
sýndar nema þegar „maddaman“
er með svo marga unga í pokanum
að hún dregur kviðinn. Dýrin ná
saman einhvers staðar um fengi-
tímann og skilja jafnharðan og
móðirin verður ein að annast um
afkvæmin.
Meðgöngutíminn er ekki nema
12—13 dagar og þegar móðirin þarf
að gjóta, leitar hún sér uppi eitt-
hvert hreiður eða bæli eftir aðra,
jafnvel uglur og þefdýr, en býr
aldrei til hreiður sjálf. Það má
nærri geta að ungarnir eru ekki
burðugir eftir svo stuttan með-
göngutíma, enda sést varla nokkur
skapnaður á þeim nema framfætur
og rófa. En á framlöppunum eru
ofurlitlar klær og af eðlisávísan
nota þeir þær til þess að selflytja
sig eftir loðnu móðurinnar inn í
kviðpokann. Hver hvolpur vegur
ekki meira en 16/100 úr grammi.
Ef hlutfallið milli afkvæmis og
móður væri hið sama hjá mönnun-
um, þá ætti kona, sem elur 12
marka barn, að vega 42 smálestir.
Inni í kviðpoka opossum-móður
eru 13 spenar og afkvæmin leggj-
ast á gpenana og sjúga sig þar föst
undir eins. En nú gýtur opossum
19—21 hvolpi, og þeir sem eru um-
fram töluna 13 hljóta óhjákvæmi-
lega að deya, því að þeir komast
aldrei á spena. Opossum gýtur
1—2 á ári. Kvendýrið er ýmist
hvolpafullt, með pokann fullan af
hvolpum, eða þá að hún er bæði
með pokann fullan af hvolpum og
halarófu af stálpuðum hvolpum á
eftir sér, og verður að sjá fyrir
þessu öllu. Faðirinn hefur engar
skyldur við afkvæmin.