Lesbók Morgunblaðsins - 28.06.1953, Blaðsíða 3

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
393
BERKLALVFIÐ N\\
4
hafa áfengi um hönd í öllum veizl-
um og þegar viðskifti fara fram.
Menn segja að það liðki málbeinið
og opni budduna. Þess vegna er
það alltaf fyrsta viðkvæðið, þegar
menn ætla að fara að tala um við-
skifti: „Hvað má ég bjóða yður?“
Öll þessi misbeiting á kröftum
líkama og sálar hefnir sín og kem-
ur fram í alls konar sjúkdómum,
háum blóðþrýstingi og taugaáföll-
um.
Það er merkilegt hvernig skoðun
lækna á þessu hefur breytzt að
undanförnu. Taugaáföll voru áður
talin stafa af of mikilli áreynslu.
Nú er þreytan ekki talin orsök
þess, heldur sjúkdómseinkenni. —
Maður fær ekki taugaáfall vegna
þess að hann sé yfirkominn af
þreytu, heldur er hann yfirkominn
af þreytu vegna þess að hann er
að því kominn að fá taugaáfall. Og
þá er kominn tími til þess að leita
læknis. 1
Kaupsýslumaður verður að ætla
sér hóf í áreynslu líkama og sálar,
eins og hann verður að ætla sér
hóf í viðskiftum sínum. Hann verð-
ur að komast upp á það að láta
hraðann í öllu létta undir með sér
í stað þess að láta hraðann bitna
á sér. Hann verður að muna ef tir því
að höfuðatriði allrar stjórnsemi er
ekki að vinna verkin, heldur að sjá
um að þau sé unnin — dreifa erf-
iðinu.
Þeir verða að hlífa sér við ónæði-
Þeir eiga að leggja niður þann
óvana að hafa mörg símatól í skrif-
stofum sínum. Og þegar þeir eru
á viðræðufundum, má síminn alls
ekki trufla þá.
í öðru lagi verða þeir að gæta
hófs og reglu í mataræði. Þeir
verða að ætla sér nægan tíma til*
máltíða og helzt að hafa lokið öll-
um viðræðum fyrir morgunmat.
Þeir vérða að gæta hófs í reyking-
um og drykkju, og verða að hafa
svo mikið viljaþrek að þeir geti
í F Y R R A voru Nóbelsverðlaunin í
læknisfræði veitt dr. Waksman, sem er
jarðvegsfræðingur við jarðfræðideild
Rutgers háskólans í New Brunswick.
Verðlaunin voru veitt fyrir það, að
hann hafði fundið meðalið „strepto-
mycin“ — eina meðalið, sem komið
hefur að gagni í baráttunni gegn
berklaveikinni, eins og stendur í skjali
því, er verðlaununum fylgdi.
Það er dálítið einkennilegt, að jarð-
vegsfræðingur skuli fá Nóbelsverðlaun
í læknisfræði. En það er ekki jafn stórt
bil milli þessara visindagreina eins og
virðist í fljótu bragði. Jarðvegsfræð-
ingur verður að vera iíffræðingur, því
að hann verður að þekkja þann gerla-
gróður, sem í moldinni leynist og er
undirstaða alls æðri gróðurs. Jarðvegs-
fræðingar gæti því einnig kallast gerla-
fræðingar.
Nú er það eitt af verkum gerlafræð-
inga að hreinrækta einhverja tegund
gerla. En í jarðveginum er ekki um
neina hreinræktun að ræða. Þar ægir
saman öllum tegundum gerla. Þess
vegna lagði dr. Waksman þessar spurn-
ingar fyrir sjálfan sig: Hvernig er sam-
búð hinna óteljandi gerla í jarðvegin-
um? Giftíir um þá sú kenning Darwins,
að þar sé sífelld barótta fyrir lífinu og
neitað áfengi áður en þeir borða
og á milli máltíða.
Menn missa hvorki virðingu
annarra né nein viðskifti þótt þeir
skorist undan því að eyðileggja
sjálfa sig á „cocktail“.
Þegar menn ferðast eiga þeir að
meta meira að vel fari um sig,
heldur en að ferðalagið taki sem
stytztan tíma.
Á helgidögum og vikulokum
ættu menn að fást við eitthvað sem
er alveg óskylt starfi þeirra. Það
er t. d. gott að sigla á báti, eða
mála bátinn sinn, hvort tveggja er
hressandi tilbreyting. Og bezt er
að hafa eitthvert hjáverk, sem
maður er gefinn fyrir. Hjáverkin
koma í veg fyrir að menn verði
að þeir hæfustu beri sigur af hólmi?
Hvaða óhrif hafa gerlarnir hver á ann-
an?
Meðal jarðvegsgerla eru hinir svo-
kölluðu „actinomycetes" og eru mjög
algengir. Vissu menn ógjörla hvort hér
væri um hreinar lífverur að ræða, eða
eitthvert millistig gerla og lægstu ill-
gresistegunda. Dr. Waksman tók sér
því fyrir hendur að rannsaka þetta. Og
hann komst fljótt að þeirri niðurstöðu,
að þessir gerlar voru hinir mestu skað-
ræðisgripir fyrir annan geriagróður í
moldinni. Honum kom því til hugar að
þeir gæti verið skaðlegir fyrir aðrar
tegundir gerla, til dæmis þá, er sjúk-
dómum valda.
Hann náði sér nú í 10.000 gerla af
þessu tagi til að reyna þá, og árangur-
inn varð sá, að um 10% af þeim reynd-
ust hafa hæfileika til þess að útrýma
sjúkdómsgerlum. Nú tók hann þéssi
10% og reyndi að hreinrækta þá, en
það voru aðeins 10% af þeim, sem
þoldu þá meðferð. Út af þessum gerla-
gróðri fekk hann svo efni í tíu teg-
undir meðala. Voru þau fyrst reynd á
dýrum, og eitt þeirra var „strepto-
mycin“, sem reynzt hefur svo vel gegn
berklum.
þrælar hins daglega starfs. Hjá-
verkin létta oft af mönnum áhyggj-
um viðskiftalífsins. Hafi maðui
hlotið einhvern skell, eða gert eitt-
hvert axarskaft, þá er bezta lækn-
ingin við því að fara heim og taka
til við hjáverk sín, hvort sem það
er nú að mála, að safna einhverju,
að smíða eða þess háttar.
Það eru vandræðamenn sem
ástunda að leggja sem allra harð-
ast að sér og þykjast aldrei hafa
nógu mörg augu, nógu mörg eyru
né nógu margar hendur. Þetta er
heimska, hvernig sem á er litið.
Það verður aldrei of vel brýnt fyrir
mönnum að það eru sjálfskaparvíti
að úttauga sig.