Lesbók Morgunblaðsins - 16.08.1953, Síða 1
~i oc o*
. £ cv
>-ȒF-o*!r
Islendingar í sfríði við Indíána
Á RIÐ 1885 gerðu Indíánar
og kynblendingar í vesturhluta
Kanada uppreisn. Ástæðurnar til
þess voru margar. ' Veiðidýrum
(villinautum) hafði fækkað svo
mjög, að heita mátti að þeim
væri útrýmt. Indíánar höfðu feng-
ið sínar eigin lendur þar sem þeir
máttu veiða, en ekki annars stað-
ar. Hvitir landnemar voru farnir
að streyma að, og þeir litu niður
á Indíána eins og þeir væru óæðri
verur, en það þoldu þeir illa því
að þeir voru stoltir í eðli sínu. En
þeir voru óduglegir sem bændur
og þess vegna var sultur í búi hjá
sumum árið 1884. Um þessar
mundir var verið að leggja járn-
brautina vestur til Kyrrahafs, og
þegar hún var komin að land-
svæði Svartfætlinga (Black feet
Indíána) heldu þeir að nú ætti að
brjóta samninga á sér. Bjuggust
þeir þá til varnar.
Samtímis var mikil óánægja
meðal kynblendinganna hjá
Saskatchewan-fljóti. Sendu þeir
þá eftir átrúnaðargoði sínu, Louis
Riel, sem átti heima í Montana.
Hann kom til Batoche í júlí 1884
og fór sér hægt í fyrstu. Sendi
hann hógværar kvartanir til
stjórnarinnar í Ottawa, en fekk
03
tn- a
a
<■+ * >
03 k ' >-i
í)- ®
03
- JJ
ÞETTA ETl útdráttur úr grein í •
seinasta hefti „The Iselandic s
Canadian" eftir W. Kristjánsson. ■
Hann telur þar upp 20 Islendinga, i
sem tóku þátt í stríðinu við Indí- )
ána árið 1885, og eru þeir þessir: ;
Jóhann Pálsson, Þorsteinn Pét- )
ursson, Guðmundur Jóhannsson, ■
Stefán Guðmundsson (Steve )
Oiiver), Magnús Jónsson, Jón •
Dínusson, Andrés F. Revkdal, s
Runólfur Runólfsson, Jón Július, J
Jón Blöndal, Björn Blöndal, Stef- (
án Guðmundsson, Sigurður Árna- )
son, Jakob Crawford, Þórarinn ^
Brekkman, Jón Jónasson Landy, S
Jón Guðmundsson, Jakob Jó- ■
hannsson, Helgi Bjarnason, Jón s
Guðmundsson.
S
ekkert svar. Og það var ekki fyrr
en í marz 1885 að stjórnin skip-
aði nefnd til að athuga málið. Þá
hafði Riel þegar skipað stjórn og
gert sjálfan sig að forsætisráð-
herra, en ýmsir Indíána þjóð-
flokkar létu allófriðlega og voru
farnir að dansa stríðsdansa. Voru
þá allir hvítir menn þar nærlendis
í hættu staddir.
Næsta skref Riels var að safna
saman Indíánum og kynblend-
ingum og svo lét hann greipar
Vi S C £■ u. ^
fr g ? !£ « c
=5 cn
3 ri. a
03' JÍ
23
« S- _ a
sópa um allmiklar birgðir, sem
herinn átti í Batoche. Þetta sköði
25. marz. Daginn eftir fór 45
manna flokkur af slétturiddurum
Kanadastjórnar áleiðis til Duck
Lake til þess að varna því, að
birgðir, sem þar voru geymdar,
felli í hendur Indíána. En Indíán-
ar voru í launsátri og fiófu ákafa
skothríð á þennan fámenna flokk,
drápu tíu menn og særðu sex á
örstuttri stund.
Þegar fregnin um þeftá báí’st
út, æstust ýmsir Indíánaflokkar
mjög og var ekki annað sýnna en
að þeir mundu hefja allsherjar
styrjöld. Þeir byrjuðu að ræna og
drepa hvíta menn.
Nú leizt þjóðinni ekki á hjik-
una og vildu menn að þettá upp-
hlaup væri barið niður hið allra
fyrsta. Þúsundir sjálfboðaliða
gáfu sig fram til hernaðar gtegn
Indíánum. Þar á meðal voru 20
íslendingar. Tóku þeir þátt í mörg-
um bardögum. En aðalorustan var
háð hjá Batoche. Þar höfðu Indján-
ar komið sér vel fyrir á ’hæðum
nokkrum, gert sér skotgraíir og
brjóstvirki, þar sem illt var að
sækja að þeim. Á fyrsta degi orust-
unnar sóttu Kanadamenn fram nð
hæðunum, en lengra komust þeir
i