Lesbók Morgunblaðsins - 16.08.1953, Blaðsíða 2

456
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
ekki, því að þar dundi á þeim
skothríð Indíána. Næstu tvo daga
voru einnig gerð áhlaup, en
Kanadamenn voru jafnan látnir
hörfa undan eftir stutta viðureign.
Þá tóku bæði foringjar og liðs-
menn að vantreysta yfirforingjan-
um, sem Middleton hét. Tóku þeir
þá til sinna ráða og réðust fram
hvað sem hann sagði og æptu her-
óp. Komust þeir þegar inn í skot-
grafir Indíána og hröktu þá á
flótta. Og eftir stutta stund var
Batoche í þeirra höndum. Höfðu
þeir ekki misst nema 8 menn
fallna og 42 særða. Einn íslend-
ingur særðist þarna. Það var
Magnús Jónsson. Hann fekk kúlu-
skot í gegnum aflvöðvann á upp-
handlegg, en hann helt áfram að
berjast þrátt fyrir það, þangað til
Middleon skipaði að fara með
hann úr orustunni. Flutningaliðið,
sem var að baki hersins, varð
einnig fyrir ákafri skothríð Indí-
ána. Þar var 16 vetra íslenzkur
piltur, Þorsteinn Brekkmann.
Hann lenti í verstu kúlnahríðinni
og hestar hans fellu fyrir skotum.
Líklegt er að Steve Oliver hafi
einnig særst í þessari orustu þótt
hans sé ekki getið í opinberum
skýrslum, en hann hafði hlotið sár
á höíði.
Riel gafst upp eftir þessa orustu
og eins Poundmaker, einn af for-
ingjum Indíána. En Big Bear helt
undan norður á bóginn. Herinn
veitti honum eftirför og átti bar-
daga við hann skammt frá Fort
Pitt. í þeirri orustu særðist Sig-
urður Árnason lítillega. Hinn 2.
júlí gafst Big Bear upp og upp-
reisninni var lokið.
Riel var ásamt fleiri föngum
fluttur til Regina og meðal þeirra,
sem áttu að gæta fanganna var
Jón Júlíus. Hann getur þess í
bréfi, sem hann skrifaði í Regina
15. júlí 1885, að Riel hafi verið
mjög fyrirmannlegur, en um
Poundmaker segir að hann hafi
verið hár og gáfulegur og með
hárfléttur niður í mitti. Þórarinn
Brekkmann hafði fundið ' bjór-
skinnshúfu, sem Riel átti og hirti
hana og geymdi til minja. Seinna
náði sonur hans í hana og hafði
hana fyrir fótknött og seinast
týndist hún með öllu.
Meginhluti hermannanna kom
til Winnipeg um miðjan júlí og
var þeim tekið þar með miklum
fögnuði. Farin var blysganga um
götur borgarinnar og voru þar 2000
blys borin. Það var tilkomumikil
sjón.
íslendingar höfðu fagnaðarsam-
komur fyrir landa sína, fyrst 18.
júlí og svo 1. ágúst. Mesti fjöldi
fólks var á seinni samkomunni.
Þar sagði Jóhann Pálsson frá
ýmsu er gerst hafði í stríðinu og
þó aðallega frá orustunni hjá Bat-
oche, en Jón Júlíus sagði frá hátt-
um Indíána og stríðsdansi þeirra.
En á fyrri samkomunni hafði
Kristinn skáld Stefánsson flutt
kvæði um vasklega framgöngu
landa.
íslendingar fengu góðan vitnis-
burð fyrir framgöngu sína í stríð-
inu. G. H. Young majór sagði að
þeir hefði hagað sér afbragðs vel,
að þeir væri hraustir hermenn og
altaf viðbúnir að gera skyldu sína.
Jón Júlíus lét þess og getið, að
foringinn fyrir hans herdeild hefði
látið sér sérstaklega ant um þá
Islendinga, er þar voru, og að hann
hefði talið sér sóma að því að hafa
þá í herdeild sinni. Jón sagði að
þeir hefði gengið ágætlega fram
og unnið sér þann heiður, er seint
mundi fyrnast, og sá hróður yrði
ekki frá þeim tekinn, að þeir hefði
lagt hlutfallslega til fleiri her-
menn en nokkurt annað þjóðar-
brot.
Það má segja að framganga
hinna íslenzku hermanna í stríðinu
hafi meir en nokkuð annað vakið
virðingu samborgaranna fyrir
þeim. Og það er einkennilegt að
íslenzkir bændur, sem gerst höfðu
landnemar í Manitoba, og aldrei
höfðu vopn séð né herklædda
menn, skyldi fyrst vekja eftirtekt
á sér í stríði.
Dryggi flugferða
SAMKVÆMT opinberum skýrslum er
nú orðið miklu öruggara að fljúga
heldur en ferðast á annan hátt, þrátt
fyrir stórslys, sem orðið hafa.
Árið 1950 urðu fjögur stórslys á
innanlands flugleiðum í Bandaríkjun-
um og fórust 167 menn. En þegar þess
er gætt, hve flúgsamgöngur eru orðnar
miklar þar, þá er þetta tjón hverfandi
lítið, eða að meðaltali 1,2 mannslíf á
hverjar 100 miljónir „farþegamílna".
En það samsvarár 1,5 mannslífi á flug-
leið sem er álíka löng og fjögur þúsund
sinnum leiðin umhverfis hnöttinn.
Sé þetta borið saman við bílferðir,
þá er munurinn stórkostlegur. Árið
1949 urðu 14.350.000 bílslys í Banda-
ríkjunum og 37.000 manna fórust. Jóla-
dagana þrjá 1950 fórust 545 menn í
bílslysum í Bandarikjunum og er það
rúmlega þrisvar sinnum meira en í
öllum flugvélaslysum á árinu. Dauða-
slys í bílferðum urðu 8% fleiri árið
1951, heldur en árið áður. Það er því
langhættulegast að ferðast með bilum.
Árið 1951 voru fluttir 22.960,000 far-
þegar með flugvélum innan lands í
Bandaríkjunum, og 2,037.000 milli
landa og höfðu þessir flutningar aukizt
um 22—32% frá því árið áður. En
manntjón í þessum flugferðum hafði
ekki hækkað hlutfallslega.
Sömu sögu er að segja um allan
heim, að flugsamgöngur aukast hröð-
um skrefum og áhættan er svo lítil,
að nú er miklu öruggara að ferðast
með flugvélum en nokkru öðru farar-
tæki. Að vísu geta alltaf hent slýs og
þau vekja jafnan mikla athygli vegna
þess hve margir farast í einu. En ekki
er framar minnst á allan þann aragrúa
af flugvélum, sem eru stöðugt í ferð-
um og hlekkist aldrei á.