Lesbók Morgunblaðsins - 30.08.1953, Blaðsíða 6

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
476 ,
verulegu viðburði heldur öðlast
það einhvers konar alheimsgildi,
sem guðfræðingar hafa verið að
brjóta heilann um fram á þennan
dag.
Gyðingkristnir litu hins vegar á
Jesú sem mikinn lærimeistara og
andlegan leiðtoga, sem guð hefði
smurt anda og krafti og sent hinni
útvöldu þjóð til hjálpræðis, og
þóttust þeir þetta allt gerr vita en
Páll, þar sem þeir höfðu talað við
meistarann sjálfan og notið leið-
sagnar hans. Var því ekki nema
eðlilegt, að þeim fyndist Páll fara
með litlum heimildum að kristni-
boði sínu og öll kenning hans fjar-
stæðukennd.
Þessi maður, sem í upphafi eyddi
söfnuði Krists, óð inn í hvert hús
og dró þaðan bæði karla og konur
og seldi í varðhald, hafði reyndar
aldrei neitt saman við lærisveina
Jesú að sælda. Á hann var alla tíð
litið með tortryggni. Og þegar
hann snerist til kristni að nafninu
til og tók að hamast í kristniboði
með jafnmiklum ofsa og hann
hafði áður ofsótt með kristna
menn, þá bjó hann kristindóm
sinn til mjög eftir eigin höfði og
vildi ekki á aðra hlusta. Fullkom-
inn fjandskapur ríkti því jafnan
milli hans og frumsafnaðarins. —
Jakob sendir menn á eftir honum
í hverja borg til að leiðrétta það,
sem hann telur Pál rangfæra eða
vera tóman heilaspuna hans, og er
þessir menn ná skjótt miklum
áhrifum með fortölum sínum, verð-
ur Páll ofsareiður og skrifar söfn-
uðunum hörð ávítunarbréf og for-
mælir lærisveinum drottins.
Páll bíður ósigur
En reyndar stendur Páll höllum
fæti. Hinir skynsamari menn sjá
brátt, að málstaður gyðingkrist-
inna er studdur traustari heimild-
um. Þar voru menn, sem haft
höfðu kynning af sjálfum höfundi
trúarinnar og kunnu að greina at-
vik úr lífi hans og orð frá munni
hans. Páll studdist ekki við annað
en „andann“, sem mörgum kann að
hafa þótt ærið loftkenndur og tor-
skilinn.
Betur skildust mönnum fagrar
frásagnir af lífi Jesú og kenningum
en hinar dultrúarfullu háspeki-
kenningar Páls. Enda fór svo að
lokum, að Páll bíður ósigur. Hann
reynir að blíðka frumsöfnuðinn
með fégjöfum, fer til Jerúsalem
og verður þar að beygja kné sín
fyrir Jakob. En það gagnar ekkert.
Það er gerður aðsúgur að honum
í helgidóminum og hann kemst
nauðulega hjá lífláti, er síðan send-
ur til Róm og höggvinn þar. Hlýtur
álit hans að hafa beðið geysimik-
inn hnekki meðal safnaða þeirra,
er hann stofnaði, við þessar ófarir,
og gyðingkristnir menn átt auð-
velt með að gera áhrif sín gildandi
í söfnuðunum næstu árin.
Postulasagan dregur fjöður yfir
hvaða nauður rekur Pál til Jerú-
salem. En það er ljóst, að hann
hefur ætlað að reyna að semja frið
við postulaforingjana þar, af því
að hann hefur verið að missa tökin
á söfnuðum sínum. Tilraunin mis-
heppnast enda virðist hann aldrei
hafa gert sér miklar vonir um
ferðina.
Afleiðingin
Eins og getið hefur verið, fékk
Páll aftur nokkra uppreist við tor-
tíming frumsafnaðarins og einkum
vegna þess, að það eru heiðin-
kristnir menn, sem ráða endanlegri
gerð guðspjallanna. Blanda þeir,
vitanlega í góðri trú, kenningum
Páls saman við kenningar Krists
og reyna þannig að samræma það,
sem í upphafi var ósamstætt. Af
þessu hefur orðið hinn mesti rugl-
ingur í guðfræðinni svo sem skilj-
anlegt er, þegar sá trúboðinn er
iðulega gerður að helzta átrúnaðar-
goðinu, sem aldrei hafði heyrt trú-
arhöfundinn eða séð.
Páll hefur að vísu verið fluggáf-
aður maður. En á öllum öldum hef-
ur það verið kristnum mönnum
eitt hið erfiðasta viðfangsefni að
koma hinum ferlegu hugmyndum
um reiði guðs, ofurvald syndar-
innar og fyrirhugaða glötun, sem
tröllpína hinn geðríka Fariseaheila
Páls, heim og saman við kenningar
meistarans sjálfs um fyrirgefandi
kærleika guðs.
Náð guðs, sem í huga Jesú var
yndisleg og fögnuði þrungin, gleði-
boðskapur öllum lýð, verður í sál
Páls umvafin ógn og reiði. Þar
heldur þrumuguðinn frá Sínaí, sem
annaðhvort krefst refsingar eða
fórnar, ennþá velli þrátt fyrir allt.
Þessi kenning verður, eins og eðli-
legt er, þeim mönnum hughaldin,
sem skammt eru komnir á vegi
fyrirgefningarinnar, vilja jafnan
hafa nokkuð fyrir snúð sinn og
kunna því þá ekki illa að saklausir
líði fyrir afbrot þeirra.
Enginn efast um, að Páll hafi
verið einlægur í sinni trú, og að
hann hafi staðið í þeirri óbifandi
sannfæringu, að hann hefði kenn-
ingar sínar beint frá Kristi sjálf-
um. En aukin þekking manna á
slíkum vitranafyrirbrigðum virðist
yfirleitt benda til þess, að vitran-
irnar verði jafnan mjög í samræmi
við hugmyndir vitranamannsins
sjálfs, eða að það sé að minnsta
kosti mjög erfitt að greina milli
hins huglæga og hlutlæga í slík-
um dulskynjunum.
Bók Brandons greiðir mikið úr
þeirri vonlausu flækju, sem kristn-
ar trúarhugmyndir hafa lent í
vegna samruna hinna ólíku sjón-
armiða, og vegna þess, að þeir hafa
aldrei haft rétta þekkingu á mót-
unarsögu þeirra bókmennta, sem
þeir hafa sótt trú sína til.
Bcnjamín Kristjánsson.