Lesbók Morgunblaðsins - 30.08.1953, Blaðsíða 10

480
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
standa ekki að baki verslununum
í Rue de Rivoli í París.
í Genéve er smíðað mikið af
hinum heimsfrægu svissnesku úr-
um. Úrsmíðarnar í Sviss byrjuðu
í þessari borg og nokkrum bæum
í Jurafjöllunum. Úrin eru ein að-
alútflutningsvara Svisslendinga. f
fvrra fluttu þeir út úr fyrir 1000
milljónir svissn. franka eða sem
svarar nálega 4000 milljónum ís-
lenzkra króna. Var þetta nýtt met.
hvað verðmæti úraútflutningsins
snertir.
Svisslendingar segja, að þessa
miklu tekjulind eigi þeir í raun-
inni madame de Maintenon að
þakka. Hún hafi komið því til leið-
ar, að Lúðvík 14. Frakkakonungur
hóf ofsóknirnar gegn Húgenottum
á Frakklandi. En þessar ofsóknir
gerðu að verkum, að margir
franskir Húgenottar, þ. á. m. dug-
legir úrsmiðir, flýðu til Genéve
og nokkurra smábæja í svissnesku
Jurafjöllunum. Þetta var upphaf
hinna heimsfrægu svissnesku úr-
smíða.
Genéve er gömul menningar-
borg. Hún var einn aðalvettvangur
siðaskiptahreyfinganna. Þar bjó
og starfaði Calvin frá 1536—1564.
í gamla bæjarhlutanum, skammt
frá háskólanum, var árið 1917 reist
mikið alþjóðlegt minnismerki um
siðaskiptin.
Mörg önnur stórmenni hafa
starfað í Genéve, t. d. Rousseau. í
gamla bæjarhverfinu má sjá fæð-
ingarhús Rousseaus og húsið, þar
sem Calvin dó. í Ferney, skammt
frá Genéve, en hinu megin sviss-
nesk-frönsku landamæranna, bjó
Voltaire í 18 ár. Hann vildi búa
nálægt Sviss, til þess að geta flúið
þangað, ef hann þyrfti á því að
halda.
Á fögrum stað í gamla borgar-
hlutanum stendur háskóli Genéve-
fylkisins. Hann er rúmlega 400 ára
gamall, var stofnaður af Calvin ár-
ið 1500. Þótt Sviss sé lítið land,
á stærð við Danmörku bæði að
flatarmáli og að íbúatölu, þá eru
7 háskólar í landinu, auk verk-
fræðingaháskólans í Ziirich og
verslunarháskólans í St. Gallen.
Basel-háskólinn er elztur, stofnað-
ur 1460, en Zurich-háskólinn er
stærstur. Rúmlega 15.000 stúdentar
stunda nám við þessa 7 háskóla.
Af þeim eru 3.500 útlendingar. Ber
það vott um, í hve miklum metum
þessar menntastofnanir eru er-
lendis.
Ekki aðeins æðri menntun i
landinu er á háu stigi. Alþýðu-
menntun er líka góð. En kennslan
er vandkvæðum bundin í afskekkt-
um og strjálbyggðum dölum. Sum-
staðar eiga börnin langt til skóia.
Við þetta bætist, að sumir bændur
fara með fjöiskyldu sína upp til
seljanna snemma á vorin. Getur
kennsla því ekki farið fram nema
á veturna. Það er því ekki óal-
gengt, að kennararnir hafi annað
starf á hendi á sumrin.
Við hlið háskólans í Genéve er
veitingahús, sem fjölsótt er af
stúdentum. Þar voru þeir Lenin og
Trotsky tíðir gestir, meðan þeir
bjuggu í borginni, áður en þeir
brutust til valda í Rússlandi.
Genéve er alþjóðleg borg. Þar
er aðsetur margra alþjóða stofn-
ana. í Ariana-garðinum í útjaðri
borgarinnar nálægt Genévevatn-
inu stendur höll Þjóðabandalags-
ins sáiuga. Er þar fagurt útsýni
yfir vesturhluta vatnsins og til
Mont Blanc. Nú hafa Sameinuðu
þjóðirnar aðalstöðvar sínar í Ev-
rópu í stórhýsi þessu. Örskammtfrá
því er bygging Alþjóða vinnumála-
stofnunarinnar (ILO). Heilbrigðis-
málastofnun S. Þ. (WHO) hefur
líka aðsetur sitt í Genéve. Sama
er að segja um Rauða krossinn.
Stofnandi hans, Henry Dunants,
var Genévebúi.
Þessi borg á langa sögu að baki
sér. Nafn hennar er keltneskt að
uppruna, enda voru Helvetíar, sem
þarna bjuggu í fornöld. af kelt-
neskri ætt. Á eyju úti í Rón stend-
ur gamall turn, sem sagt er að
Júlíus Cæsar hafi látið byggja.
Cæsar lét eyðileggja brú yfir Rón,
til þess að koma í veg fyrir, að
Helvetíar gætu komizt yfir fljótið.
Genéve var öldum saman sjálf-
stæð borg og var borginni frá
byrjun 15. aldar stjórnað eftir lýð -
ræðisreglum. Oft hefur hún átt
að verjast árásum af hálfu vold-
ugra nágranna, ekki hvað sízt
Savoy-hertoganna. En 1815 gekk
borgin í svissneska eiðsbandalagið
og er 22. og yngsta fylki þess.
í minjagripaverslunum í Genéve
má m. a. kaupa litla þrífætta eir-
potta. Á suma þeirra er letrað
orðið „L’escalade". Sama nafn ber
brunnur, sem gerður hefur verið
í borginni til minnis um sigurinn
yfir her Karl Emanuels Savoy-
hertoga í desember 1602. Hann
valdi skammdegið til þess að ráð-
ast á Genéve í von um að geta
komið borgarbúum að óvörum. En
þeir vörðust hreystilega og hrundu
árásinni, sem kölluð er „L’esca-
lade“.
í gömlum annálum ei sagt svo
frá, að einn af hermönnum Savoy-
hertogans hafi verið í þann veg-
inn að ryðjast inn gegnum borgar-
hliðið, þegar kona, sem bjó rétt
hjá hliðinu, kastaði þrífætingi í
höfuðið á hermanninum. Hann
féll strax dauður til jarðar. Þetta
skapaði felmt og ringulreið í liði
Savoy-hertogans og gerði að verk-
um, að borgarbúum tókst að verja
borgarhliðið.
Þessi atburður hefur gert þrí-
fætinginn að tákni hins ókúganlega
frelsisvilja Genévebúa.
HVAÐ er framför? Að losa sig við
gamlar áhyggjur og fá sér nýar.