Lesbók Morgunblaðsins - 13.09.1953, Side 10

512
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
Blaðgfa'æiaa
(Chlorophyll)
jökul, austan við Eyvindstungna-
koll, og máske fer svo á næstu 20
—30 árum að jökull verði bráðn-
aður þarna upp á hábrúnir, eða
upp að venjulegum vatnaskilum.
En ef svo fer, sem vel getur verið,
þá hverfur Sultartungnaá. Hún
hefir altaf verið að minka jafnt
og þétt seinustu áratugina, og staf-
ar það af því, að jökultungan, sem
áin kom undan um seinustu alda-
mót niður við Sultartungnasporð,
er nú horfin og jökullinn bráðnað-
ur langt upp fyrir gil, og styttist
með ári hverju upp á vatnaskil.
Engu verður um það spáð hve langt
verður þangað til að jökulbrúnin
verður um vatnaskil þarna milli
Hafrafellsdalsins og Sultartungna.
En að þessu dregur fyr eða síðar
með sama áframhaldi á bráðnun
jökulsins á þessum slóðum.
Út af þessu mætti spyrja: Eiga
ekki margar smáar jökulár stuttan
aðdraganda undir jökli?
Margt virðist benda til að svo
sé. Aðalvatn ánna er sennilega úr
stórum lónum skamm inn undir
jökli, eða frá bröttum fjallahlíðum,
sem ná upp eða inn í Vatnajökul. í
rigningum og sólbráð leitar vatnið
í vissar dældir og verður að lón-
um undir jökuljöðrunum. Úr þeim
rennur það svo aftur jafnt og þétt,
og þó mest þegar ört bætist í lón-
in svo sem í stórrigningum og mik-
illi sólbráð á vorin og sumrin. Ekki
býst ég við því, að leysingavatn
og rigningavatn geti komist niður
úr mörg hundruð metra jökulhellu
uppi á hájökli. En niður úr mjög
djúpum sprungum við rætur jökl-
anna sigur vatnið í gegn og leitar
sér framrásar þar sem hallinn er
mestur, í gegn um gljúpan jökul-
leirinn og áleiðis til sjávar.
Hvers vegna minka nú margar
ár, sem koma frá Vatnajökli? Er
það ekki einmitt af því að lág-
jöklarnir eru að minka? Mun ekki
fara svo, þegar lágjöklarnir með
snæfylltum sprungum eru á bak
og burt, þá verði vatnsmiðlunar
möguleikarnir svo litlir, að árnar
verði aldrei vatnsmiklar nema
stuttan tíma í senn?
Rifrildi er það þegar tveir menn eru
að keppast við að verða á undan að
segja seinasta orðið.
NAFNIÐ chlorophyll er komið úr
grísku, af chloros, sem þýðir grænt
og phyllon, sem þýðir lauf. íslenzka
nafnið, blaðgræna, er rétt þýðing.
Nú eru menn farnir að nota chloro-
phyll nafnið sem meðmæli ýmiskonar
varnings, einkum þeirra vörutegunda,
sem til þess eru ætlaðar að eyða von.i-
um þef. Chlorophyll er notað í munn-
skol, hárbað, jórturleður og jafnve’
í kamarpappír og barnableiur. Þá eru
og komnar sigarettur með chlorophyll
og er þeim talið það til ágætis að þær
eyði andremmu. Og svo eru auðvitað
til chlorophyll töflur, sem menn eiga
að gleypa til þess að losna við svita-
lykt. Chlorophyll virðist því víða koma
að góðu gagni.
En hvað segja þá vísindamennirnir
um þetta? Dr. Saul Schluger, aðstoð-
arkennari við tannlækningadeild Okla-
homa-háskóla hefir sagt um þetfa
chlorophyll: „Það er alveg dásamlegt.
Það eyðir andremmu nokkrar mínút-
ur. Og það dregur auð fjár í hendur
verksmiðjanna. Þar fyrir utan gerir
það ekkert gagn.“ Dr. Sam Gramick
við rannsóknadeild Rockefellerstofn-
unarinnar, segir um chlorophyll töfl-
urnar, að það „nái ekki neinni átt“
að þær eyði svitalykt. Að sömu niður-
stöðu hafa brezkir efnafræðingar kom-
izt, eftir því sem segir í „Britis’n
Medical Journal“ (7. marz 1953). I
„Science Letter“ (20. desember 1952),
segir dr. Corwin að svo virðist sem
þetta chlorophyll, sem tekið er inn í
töflum, fari ekki út í blóðið og gcti
því ekki eytt svitalykt. En ef það kæm-
ist út í blóðið gæti það verið hættu-
legt, því að þetta sé ekki blaðgræna
heldur spanskgræna, sem efnafræðing-
ar hafi breytt allavega.
„Hrein blaðgræna hefir aldrei verið
framleidd svo að hún hafi orðið versl-
unarvara. Hún leysist ekki upp í
vatni og varla í olíum og hefir senni-
lega ekki í sér fólgna neina hæfileika
til að eyða þef“, stendur í „Science
Digest“ í október 1952. (Awake).
Klukkuslætti Big Ben í London var
fyrst útvarpað 1923. Síðan er það fast-
ur liður í brezkum útvarpssendingum.