Lesbók Morgunblaðsins - 01.11.1953, Síða 3
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
625
Ásmundur Jónsson: Altaristafla
*
í örfáum, ríkmannlegri bæum, sem
naut meira en hinnar allra nauð-
synlegustu birtu frá litlum glugg-
um á göflunum. Þröng húsakynn-
in, þar sem menn og skepnur lifðu
oft í nánu sambandi hvert við ann-
að, voru betur til þess fallin að láta
ljómann af sögusögnunum og síðar
sögulestrinum skína inn í hugann.
HOLLENZKIR LISTMUNIR
KOMNIR FRÁ KAUPMANNA-
HÖFN
Matthías Þórðarson er safnari á
borð við starfsbróður sinn fyrri,
Árna^Magnússon og skortir ekkert
af áhuga hans né framsýni. Matt-
hías Þórðarson hefur farið ótal
yfirreiðar um landið og á ferðum
sínum safnað fjölmörgum íslenzk-
um þjóðminjagripum, sem margir
hverjir eru hinir dýrmætustu. Þar
er að finna drögin að íslenzkri list-
sögu.
Muni þessa er að finna í kirkju-
deild Þjóðminjasafnsins, en þó eru
þar allt of fáir þeirra fyrir almenn-
ingssjónum. Þar er m. a. að finna
altaristöflur frá Norðurlandi, en
þar virðist alþýðulistin hafa staðið
með mestum blóma áður fyrr. Að
mjnnsta kosti eru mun fleiri mimir
þaðan runnir en frá Suðurlandi.
Það er þó ekki aðeins að fátt eitt
sé af fornminjum þessum til sýnis
í safninu, heldur er niðurröðun
þeirra þannig hagað að lítið ber á
þeim. íslenzku altaristöflunum er
komið fyrir innan um danskar töfl-
ur, sem runnar eru frá Norður-
löndum á 18. og 19. öld og eru lítt
hstrænar að yfirbragði.
Töflunum virðist raðað eftir
aldri og er helzt sem hinar dönsku
töflur hafi verið íslenzkum málur-
um fyrirmynd í starfi sínu. Engu
síður er það augljóst að þeir hafa
gert miklu betur og eru íslenzku
altaristöflurnar ólíkt listrænni
hinum dönsku. Hinar hollenzku
töflur með dönsku áletrununum
eru gerðar af meðaimennsku, bera
fjöldaframleiðslusvip, én hinar ís-
lenzku, er greina frá sama efni,
fela í sér ástríðukennd og einlægni,
sem hefur djúp áhrif á áhorfand-
ann. Þær eru sál íslands í mynd-
um. Hinn einfaldi stíll þeirra verk-
ar að vísu all viðvaningslega og
jafnvel hlægilega á okkur Dani,
en í dráttum þeirra finnum við
sálarstyrk og siðferðiskennd, sem
er andsvar hinnar norrænu listar
við ítalskri kirkjulist, sem átti sitt
blómaskeið fjórum öldum fyr.
Litadýrð þeirra er einstök, þær
búa yfir sjálfstæðum litrænum