Lesbók Morgunblaðsins - 15.11.1953, Blaðsíða 23
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
685
áttar, og niðri þar á elztu hraunun-
um tók við hver állinn af öðrum. —
Mynda þeir til samans að miklu leyti
Eldvatnið, mesta rennandi vatn byggð-
arinnar og víða ófært yfirferðar. Leizt
drengjunum þá ekki á blikuna, töldu
vötnin sér um megn og bjuggust við
að verða að neyðast til að snúa frá
þeim, en yfir þau (eða álana) höfðu
kýrnar farið. Vildi svo til, að einmitt
á þessum stað greindust vötnin í flesta
ála, og var því hver vatnsminni en
annars hefði verið. Leituðu drengirnir
fyrir sér, £ar til þeim tókst smám
saman að vaða þó, hvern af öðrum,
en fallþungt varð þeim það. Er austur
yfir þessa ála kom, á „Austurmela"
svonefnda, fundu þeir kúaförin, og
stefndu þau nú rakleitt austur með
Eldvatni að norðan gegnt Feðga- og
Hnausabæjum. Var þá Skaftárhraun
á aðra hlið og Eldvatn á hina og þar
þá aðalferðamannavegur um Meðal-
land og götur glöggar.
Var þá komið nokkuð fram á nótt.
Þoka og næturhúmið gerðu allt
drungalegt. Fólk orðið í svefni á bæj-
unum og drengirnir að svo stöddu úti-
lokaðir frá öllu mannlegu félagi. Leið-
in meðfram Eldvatni gegnt Feðgum
að Steinsmýrarhverfinu er nærfellt 2
stunda lestaferð. Þessa leið höfðu
kýrnar farið; en svo þröngt er þar
um, að þær hlutu að mæta, ef snúið
hefðu við. Er austur ^ð vestasta bæ
hverfisins („Króki**1) kom, var aug-
ljóst, að þær hefðu haldið lengta
áfram, enda var önnur kýrin frá
Fossi á Síðu.
Nú voru þeir komnir austur fyrir
Skaftáreldahraunið og höfðu kýrnar
haldið norður með því, og eru þá
Syðri-Steinsmýrarbæir á aðra hönd.
Áfram héldu drengirnir, þótt ekki
þætti líklegt til árangurs; en ör-
skammt fyrir sunnan Fljótakrók (sem
er einn bær hverfisins) mættu þeir
kúnum og glöddust yfir. — Hófst þá
ráðagerðin um ferðina heim. Sjálfsagt
hefði verið að „vekja upp“ fólk á ein-
hverjum bæjanna, fá hressingu og láta
mjólka kýrnar, því að 5 stunda gang-
ur var heim. Til þess höfðu drengir
ekki kjark, og ekki gerðu þeir sér
grein fyrir, að nauðsynlegt væri að
mjólka kýrnar, enda ekki sérstaklega
hlýtt til þeirra þá. Fengu drengirmr
margendurtekin ámæli fyrir það hjá
þáverandi húsfreyju í Króki, Sigríði
1) = Efri-Fljótum.
Bárðardóttur, sem vildi hafa haft að-
stöðu til að gera þeim gott og greiða
fyrir þeim.
HÆTTULEG RÁÐAGERÐ
Þegar þeir fóru fram hjá Króki,
síðasta bæ á leið þeirra, var hin
dreymandi næturkyrrð að líða hjá,
fuglarnir vaknaðir eftir næturblund-
inn og þokumistrið að hverfa fyrir
upprennandi sól. Áttu drengirnir orðið
nógu erfitt með að halda sér vakandi,
einkum hinn yngri, og talsverð þreyfa
var farin að sækja á þá. Gerðu þeir
sér þó von um, að þreytan yfirbugaði
sig ekki; en hvernig þeir kæmust yfir
vötnin á leiðinni heim — það var þeim
ráðgáta. Bjuggust alls ekki við að
geta vaðið þau (t. d. Djúpavað og
Lambhólavatn) vegna dýpis. Eina
hugsanlega ráðið fannst þeim að halda
í kýrhalana og láta þær draga sig yfir
það dýpsta! Betra ráð gat þeim ekki
hugkvæmzt. Töldu sér ómögulegt að
reka þær aftur slóð þeirra yfir vötn-
in, enda afar löng leið og að þeirra
áliti sér um megn. Héldu þeir nú sinn
seinagang vestur rfieð Eldvatninu að
norðan, út „með Nefjum“, eins og
kallað er, og er þar gatan í og með
hraunbrún, sem fast gengur fram að
vatninu.
Er vestur á Hnausafit kom, sem er
kimi dálítill inrv í hraunið, var fólk a
Hnausum, sem eru þar á suðurbakka
vatnsins, af tilviljun komið á fætur.
Sást þaðan hinn óvænti kúarekstur
hinum megin við Vatnið, og hefur
bónda þar, Stefáni Hannessyni, líklega
ekki þótt hylla mjög undir kúrekana
og ekki þótt vanþörf að athuga þetta.
Sendi hann vinnumann sinn norður á
vatnsbakkann. Talaði hann við dreng-
ina yfir vatnið (sem tekizt getur í
logni) og spurði þá frétta, hvort þeir
hefðu verið á stjái alla nóttina o. s.
frv. Mun Stefán þá ekki hafa verið
lengi að hugsa sitt ráð. Hann var með
hross sín öll heima og tilbúin að fara
lestaferð til Víkur, ullarferðina. Hafði
með sér vinnumann sinn eldri, en hinn
skyldi vera heima með eitt hross og
gæta búsmalans eftir fráfæruna. Með
bæjarhrossum hafði rekizt heim tam-
ið hross frá öðrum bæ. Þegar vestur
að „Feðgavaði“ kom, sem er vað á
Eldvatninu hjá Feðgum, kom þar
norður yfir vatnið yngri vinnumaður
Stefáns á Hnausum með hrossið, sem
hann átti að haía heima hjá sér og
afbæjarhrossið, sem bóndi tók trausta-
taki. Hafði og með sér brauð og mjólk
handa drengjunum. Átti hann svo að
fylgja þeim heim. Og — „þá var þraut-
in unnin og þá var sigur fenginn.11 All-
ar áhyggjur um heimferðina úr sög-
unni. Ekki lengur treyst á kýrhalana
sem eina ,lífakkerið, sem óvíst var
hvernig reynzt hefði! Tvímenntu
drengir svo á öðru hrossinu, er þeir
höfðu snætt matinn. Ekki vægðu þeir
beljunum við sundi í vötnunum á heim-
leiðinni; höfðu jafnvel gaman af að
þær flytu, enda þá ekki haft til
þeirra sérstaklega hlýjan hug og e. t.
v. viljað gera þeim ferðina minnis-
stæða!
HEIMTIR ÚR HELJU
Húsfreyja (og þeir, sem með henni
voru heima) fagnaði heimkomu drengj-
anna. Hefur áreiðanlega látlaust hugs-
að til þeirra þessa nótt, ekkert vitað
hvert leið þessara smælingja lá og
getað eftir atvikum gert sér ýmsar
hugmyndir um afdrif þeirra.
Heim munu þeir hafa komið nærri
kl. 11 f. m. daginn eftir, að þeir lögðu
upp í leitina um kl. 9 að kveldi. Má
ætla, að vegalengdin með öllum krók-
um, sem þeir fóru, sé um 70 km.
Kýrnar fundu þeir eingöngu fyrir
það, að þær höfðu mestmegnis farið
um sendið land, sem á „skaftfellsku"
er nefnt „melar“, — land meira og
minna vaxið melgresi.
Nú er meira en hálf öld liðin síðan
þetta gerðist. Er það ekki stór atburð-
ur nema á barnslegan mælikvarða.
„Drengirnir“ — þeir Eiríkur Ormsson,
rafvirkjameistari í Reykjavík og Eyj-
ólfur Eyjólfsson hreppstjóri á Hnaus-
um — eru nú menn á sjötugsaldri og
eiga sameiginlega ýmsar gamlar end-
urminningar frá æskustöðvunum, en
ætíð munu þeir telja þetta sína mestu
svaðilför á bernskuskeiðinu, — för,
sem þeir síðan vilja gjarnan hafa
lent í! E + E.
Á silfurbrúðkaupsdegi sínum skildu
þau Mourvier-hjónin í Toulose. Maður-
inn var spurður hvernig í ósköpunum á
þessu stæði, hvort þau hefði ekki getað
komið sér saman. Hann brosti og sagði
að hjónabandið hefði alltaf verið eins
gott og hægt væri að hugsa sér, „cn
okkur kom saman um það“, sagði hann,
„að bezt er að hætta hverjum leik þá
hæst fram fer“.