Lesbók Morgunblaðsins - 22.11.1953, Blaðsíða 10

696 ‘
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
(1933), sem Scott kallar „semi-
postal stamps“; voru þau fjögur og
átti nokkur hluti af verði þeirra að
ganga til slysavarna, barnahælis og
elliheimilis; síðar (1949) voru lík
frímerki gefin út, en engin þessara
frímerkja hef ég séð á bréfum.
Árið 1938 komu út átta frímerki
með mynd af Geysi gjósandi og
voru tvær dálítið mismunandi
gerðir. Tuttugu ára afmælis sjálf-
stæðis íslands var og það ár minnzt
með þrem frímerkjum, sem sýndu
Háskóla íslands, en ári síðar (1939)
komu út fimm frímerki með sprikl-
andi þorski og sex með syndandi
sfldum. Var þetta uppreisn fyrir
þorskinn, sem tekinn hafði verið úr
skjaldarmerki landsins, og míikleg-
ur þakklætisvottur til síldarinnar
fyrir að hafa auðgað svo þjóðina.
Sýningin í New York varð til-
efni til þess að gefin voru út fjögur
frímerki, eitt með „Trylon and
Perisphere“, tvö með styttu Þo^-
finns Karlsefnis í Filadelfia, en þau
voru gefin út seinna með dálítilli
breytingu; ennfremur var þá gert
frímerki með norðurhluta Atlants-
hafsins og víkingaskipi og nafni
Leifs Eiríkssonar. í sambandi við
undirbúning sýningarinnar stend-
ur víst „souvenir sheet“, dagsett 9.
okt. 1938, með þrem frímerkjum,
og sýnir eitt landafund Leifs, en
hin tvö mismunandi myndir af
styttu hans í Reykjavík. Aldrei hef
ég séð þau frímerki á bréfum.
----★----
Árið 1941 stóð mikið til. Þá átti
að minnast sjö hundruð ára dánar-
afmælis Snorra Sturlusonar, og átti
þá að afhjúpa í Reykholti styttu þá
af Snorra, er Gustav Vigeland
hafði gert og Norðmenn gáfu ís-
lendingum. Af afhjúpuninni varð
þó ekkert það ár vegna stríðsins,
en þó munu þá hafa verið prentuð
þrjú frímerki með mynd af stytt-
unni. Auðvitað hefur hún ekkert
gildi sem virkileg mynd af Snorra,
og er að því leyti út í bláinn, hvaða
listgildi, sem hún annars kann að
hafa, því að enginn veit nú hvernig
Snorri leit út. Ég hygg, að engum
íslending, sem þekkir sögu Snorra
og rit hans, komi til hugar, að hann
hafi verið svona hreppstjóralegur.
Það er óviðurkvæmilegt að gera
mvndir eða styttur af frægum
mönnum, sem enginn núna veit
hvernig litu út. Það eru falsmyndir,
sem villa menn. Nokkuð öðru máli
gegnir um Ingólf Arnarson, Leif
Eiríksson og Þorfinn karlsefni. Við
þekkjum lítið meira en nöfn þeirra,
og myndir eða styttur þeirra sýna
bara hugmyndir listamannanna um
það, hvernig menn litu út á vík-
ingaöldinni eða söguöldinni.
En nú gerðu Norðmenn Islend-
ingum þann grikk eða greiða að
gefa út í minningu dánarafmælis
Snorra frímerki með mynd af hon-
um, en sú mynd var gerð af Christ-
ian Krogh, og er eiginlega mynd
af Krogh sjálfum, gömlum, sköll-
óttum, feitum öldung. Það er ennþá
ólíklegra að Snorri hafi litið svo
út. Þó hefur íslenzkt forlag, sem
gaf út Heimskringlu, prentað þessa
mynd framan við bókina og aug-
lýst hana með þessari mynd í blöð-
unum. Menn ættu að vera varkár-
ari og smekkvísari í slíkum efn-
um, því þetta er villandi fyrir al-
menning.
-----★----
Árið 1944 þegar þjóðveldið var
stofnað, voru gefin út sex frímerki
með mynd af Jóni Sigurðssyni, og
þrem árum síðar (1947) komu út
sex flugfrímerki með myndum af
Þingvallavatni, Reykjavík, Akur-
eyri, ísafirði, Þyrli og Skarðstindi,
auðsjáanlega gerðar eftir ljósmynd-
um úr lofti.
En 1947, þá gerðist mikið undra-
ár, eins og síra Gísli kvað forðum.
Hekla gaus. Það var reyndar engin
nýung, því að það mun vera í tutt-
ugasta sinni svo sögur fari af. Fyrr
á tímum þegar þetta hlálega fjall
tók að bæra á sér, fór hrollur og
hræðsla um landslýðinn. Nú stóðu
menn betur að vígi til að mæta
slíkum ófagnaði, enda hefur kunn-
ugur maður sagt mér, að Reykja-
víkurbúar hafi fagnað þessu eins
og það væri hvalreki. Að vísu urðu
nokkrar skemmdir af öskufalli í
Fljótshlíð og undir Evafjöllum, en
annars var þetta gos hreinasta
skemmtun fyrir fólkið í heilt ár.
Menn flykktust til að sjá það á
láði og úr lofti, og ef Grímur sálugi
ægir eða Möndull dvergur hefðu
verið á lífi, hefði líklega hin ár-
vakra Ferðaskrifstofa ríkisins feng-
ið annan hvorn þeirra til að standa
fyrir leiðangri inn í iður jarðarinn-
ar til þess að sýna hinum ferða-
fíkna og fróðleiksfúsa lýð hvar og
hvernig hraunleðjan yrði til. Póst-
stjórnin þóttist líka sjá, að hér
væri ágætt efni til að auglýsa land-
ið erlendis og lét því, árið 1948,
búa til sjö frímerki með þrem
gerðum, ein var mynd af Heklu
úr fjarlægð með eldstólpanum upp
úr, hinar tvær sýndu reykjarmökk-
inn í mismunandi fjarlægð. Með
þessu átti víst að sýna, að reykur-
inn úr Heklu væri eitthvað annað
og merkilegra en reykjarstrokan úr
Vesúvíus, Krakatau, eða Paricutin,
sem þá var að gjósa suður í Mexi-
ko. Það var dálítið nýstárlegt að
reyna að gera garðinn frægan með
reyknum úr Heklu gömlu, enda
munu þessi frímerki einstök í sinni
röð, því ekki veit ég til, að nokkurt
ríki hafi gefið út frímerki til að
halda á loft calamitates naturæ.
----★----
Það hefði mátt gera betur árið
1948, því að það var einmitt minn-
ingaríkt ár. Þá var átta hundruð
ára dánarafmæli Ara, föður ís-
lenzkra bókmennta, og hefði vel
mátt minnast hans með frímerki.
Að vísu er engin mynd til af Ara,