Lesbók Morgunblaðsins - 29.11.1953, Page 11

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
721
ast fyrir það að þau „yrki á oss
óskiljanlegri tungu“!
En þessi urðu nú örlög hins
„gleymda skálds“ — hins há-
menntaða fornfræðings Gísla
Brynjúlfssonar. Og þessi hafa einn-
ig orðið örlög hliðstæðings hans á
skáldbrautinni, Lárusar Sigur-
jónssonar, sem nú er kominn á 80.
árið og því fyrir löngu gæti verið
horfinn veg allrar veraldar. Enn
hefur hann ekki getað komið á
framfæri eða fengið þegna 1000
ára afmælisgjöfina, sem hann
færði Alþingi 1930. Margur gaf þó
minna en þríþættan ljóðleik orkt-
an á goðamáli undir gullaldarhátt-
um. —
Minna skal þó á með viður-
kenningu að þingið hefur á fjár-
lögum hin síðari árin úthlutað
Lárusi lífeyri, sem honum nægði
á meðan hann gat annað nokkurri
kennslu og vinnu við próf á vorum
í skólum. En það getur hann nú
ekki lengur. Og svo er eitt ótrúlegt
ákvæði í lögum, sem mælir svo,
að svipta skuli menn ellilaunum að
sama skapi sem þeir njóti opin-
berra viðurkenningarlauna eða
styrks. Hafi það ekki verið ætlun
ríkisvaldsins að svipta menn með
vinstri hendinni viðurkenningu,
sem það veitti með hinni hægri,
verður það að nema þessa hugsun-
arvillu burt úr tryggingarlögun-
um.
Því er með réttu haldið fram að
hin dýpri tilætlun með baráttunni
fyrir endurheimt gömlu handrit-
anna sé í rauninni sú, að endur-
vekja með þjóðinni áhuga fyrir
fornmenntum sínum og endur-
heimta lifandi skilning á þeim.
Engir menn varðveita þennan
skilning betur en einmitt þau
skáld, sem bezt tekst að yrkja í
hinum forna anda og stíl, og að
sjálfsögðu engir hæfari til að
miðla þessum skilningi — að fræði-
mönnunum ekki undanteknum,
sem oft eyða tíma í ófrjóar skýr-
ingartilraunir á gömlum afbökun-
um á texta og ljóðum. Hin ný-
kveðnu „fornljóð“ ættu þessutan
að hafa þann kost að vera laus
við villur og afbakanir. En slíkt
er þó aldrei tryggt ef biðið er með
að gefa þau út þangað til eftir
daga höfundarins. Einnig getur
skakkur skilningur sprottið af því
ef hið nýkveðna er eigi aðeins
stæling hins forna, en skáldið hef-
ur leyft sér ýmiskonar áður ó-
venjulegt frjálsræði um orðaval,
orðaraðir, kenningar o. fl.
Sú byrjun, sem þegar er gerð
til að endurheimta Gísla Brynjúlfs-
son úr gleymskunnar djúpi, er
mjög virðingarverð. En gefa þarf
út a. m. k. gott úrval úr kvæðum
hans, einkum fornkvæðin með
skýringum.
Sama er að segja um það sem
óprentað er af kveðskap Lárusar
Sigurjónssonar. Þar er margt, sem
getur valdið óþægilegum heila-
brotum ef biðið er þangað til höf-
undurinn er fallinn frá. Háskólinn
á strax að leggja til a. m. k. tvo
unga menn til að búa Ijóð hans
undir prentun.
----o----
Það hafði verið prófverkefni
Eiríks Hr. Finnbogasonar á Há-
skólanum, sem gaf grundvöllinn
að hinni eftirtektarverðu ritgerð
hans um Gísla Brynjúlfsson og út-
gáfu dagbókar hans.
Hvernig sem fornkveðskapur
Lárusar kann að falla í smekk
manna, einkum á meðan hann er
lítt kunnur, þá fullyrði ég að hann
sé verður þess að Háskólinn taki
hann til athugunar á sama hátt og
kveðskap Gísla. Það er ekki síðra
verkefni fyrir unga fræðimenn að
rannsaka ný skáldverk, þar sem
upplýsinga má leita frá fyrstu
hendi, heldur en að róta í fornum
rústum. Ekkert styður þessutan
betur skilning fræðimannsins á
því sem dautt er og grafið, eins og
það að kynnast einhverju líku, sem
enn er við líði.
Að sama skapi og ein þjóð missir
lifandi samband við anda fortíðar
sinnar, hættir hún að vera til.
II. J.
„Skítt með
mevminguna46
FYRIR mörgum árum voru þeir Lloyd
George og Churchill á ferðalagi um
Norður-Afríku. Með þeim var Lady
Megan dóttir Lloyd George og hefur
hún sagt þessa sögu af ferðalaginu:
Höfðingi nokkur bjó þeim mikla
veizlu. Þar áttu menn að setiast flöt-
um beinum á bera jörðina, umhverfis
rjúkandi kjötkatla. — Mönnum voru
hvorki fengnir matforkar né hnifar,
heldur áttu menn að nota berar hend-
urnar, krækja sér í kjötbita og naga.
Lloyd George hafði gaman að allri
nýbreytni og þetta átti við hann svo
hann réðist þegar á kjötpottinn. — En
Churchill sat þar gneypur og brúna-
þungur og hafðist ekki að. Förunautar
hans fóru að gefa honum auga, því að
þeir voru hræddir um að hann mundi
stórlega móðga höfðingjann, með því
að forsmá veizlukostinn. •
En allt í einu tók hann rögg á sig,
bretti upp ermarnar, kafaði niður í
pottinn eftir bita og sagði:
„Áfram nú, Megan, og skítt með
menninguna“.
Vor mikla sól
í GREIN með þessu nafni fell niður
talan 1 á tveimur stöðum. Var sagt að
sólin væri 300.000 sinnUm stærri en
jörðin, en átti að vera 1.300.000 sinnum
stærri. — Nú ber þessu að vísu ekki
saman við það, sem sagt er um stærð
sólar á öðrum stöðum. f stjörnufræði
Ursins er t. d. talið að sólin sé 1.407.124
sinnum stærri en jörðin, en i sumum
alfræðibókum er hún talin 1.295.029
sinnum stærri en jörðin. Þessi nýasta
tala, 1.300.000, ætti þó að vera réttust.