Lesbók Morgunblaðsins - 24.10.1954, Síða 7

‘ LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
667
sem áður. Gekk í þessu þófi fram
á sumarið 1890. Þá var þolinmæði
Þórðar þrotin og segir Jón Borg-
firðingur að hann hafi kært Sæfinn
fyrir Halldóri Daníelssyni bæar-
fógeta og heimtað hann borinn út,
og að bæarfógeti hafi þá fengið
nokkra menn til þess að rífa nið-
ur ruslhauginn í klefa Sæfinns og
flytja allt draslið niður í sjó. En
ekki verður fundið í bókum bæar-
fógeta að þetta hafi verið opinber
réttargerð, enda segir „ísafold“ að
Þórður hafi látið vinnumenn sína
gera þetta. Er líklegt að bæarfógeti
hafi gefið honum munnlegt leyfi
til þess að hreinsa kytru Sæfinns
af heilbrigðis ástæðum.
En hvað sem um það er, þó fór
þetta verk fram hinn 10. júlí 1890.
Var þá gott veður og tóku menn
snemma til starfa. Sæfinnur var þá
ekki heima, hann var niðri í bæ
að bera vatn. Þegar verkamenn
komu inn, leizt þeim ekki á, því
að „þar var hlaði mannhæðar hár
og gildur faðmur á hvern veg, af
allskonar rusli er nöfnum tjáir að
nefna og sorpi, og lagði af megn-
an óþef, er við var hreyft“. Menn
byrjuðu á að ryðja út og svo var
ruslinu ekið niður í fjöru jafnharð-
an. En er menn höfðu verið að um
stund, datt spesía, ein eða fleiri,
út úr tusku. Fór menn þá að gruna
að fleira mundi fólgið á hlaða þess-
um en rusl eitt, og var höfð meiri
aðgætni við eftir en áður, enda
kom nú í ljós að silfur og gull var
víðs vegar um bynginn. Segir svo
frá því í „ísafold“:
„Þar voru 300 krónur rúmar í
gjaldgengu silfri og gulli, þ. e.
krónum og enskum pundum, og
ótalin fúlga af ógjaldgengum
gömlum peningum: spesíum, ríkis-
dölum, ríkisortum, mörkum, skild-
ingum o. s. frv. Peningabreytingin
fyrir 15 árum hefir farið fyrir ofan
garð og neðan hjá Sæfinni eins og
aðrir söguviðburðir heimsins. Pen-
ingarnir voru vafðir innan í bréf,
hver peningur út af fyrir sig, bréf-
unum stundum potað niður í frá-
lausa þumalgarma, og þumlunum
eða bréfunum aftur potað hingað
og þangað innan um allt skranið
og sorpið. Auk peninganna og
nokkurra hattræfla og tómra
flaska, var ekki nokkur hlutur sá
í öllu hinu mikla safni, er metinn
mundi tvíeyrings virði. Mörg
hundruð skóbætur, mörg hundruð
flöskubrot, skeljabrot svo þúsund-
um skifti, mörg hundruð þumal-
smokkar hálfir og þaðan af minni,
mörg hundruð ónýtar pjötlur —
það voru álitlegustu munirnir í
safni Sæfinns, að fráskildum pen-
ingunum, hattgörmunum og tómu
flöskunum.---------í stórborgum
heimsins hfir fjöldi manna ein-
göngu á því, sem Sæfinnur hefir
haft í hjáverkum, að leita í sorpi
og alls konar úrtíningi á götum og
torgum og fénýta sér það sem verð-
ur. Þar er fjárnýtingarhagsýnin svo
mikil og tilfæringarnar til þess svo
margbreyttar og fulkomnar að
undrun sætir. Þar hefði mátt fá
talsvert fé fyrir gripasafn Sæfinns,
eftir að silfrið og gullið var tínt
úr. Hver veit nema Sæfinnur hefði
getað eignazt þar, ekki 300 krónur,
heldur 3000, eða jafnvel 30.000
krónur“.
Jón Borgfirðingur segir: „Að
telja upp allar þær tegundir sem
þar voru saman komnar, yrði bæði
langt mál og óvinnandi. Hattarnir
voru þó taldir og voru 28 að tölu,
fornir mjög, myglaðir og ekki hald-
góðir. Seint að kveldi var verki
þessu lokið og þóttust verkamenn
þreyttir að pæla upp hauginn. í
fjörunni fundust allmargar krónur,
er borizt höfðu út úr dyngjunni um
morguninn, áður en eftirtekt var
á því höfð“.
Þess má geta að mörg ár eftir
þetta voru strákar að finna pen-
inga í f jörunni, einmitt á þeim stað,
er rusli Sæfinns hafði verið fleygt,
og var talið að þeir peningar
mundu vera úr safni hans.
Sæfinnur kom heim þegar hann
hafði lokið vatnsburðinum um dag-
inn og þótti þar köld aðkoma.
Margur mundi í hans sporum hafa
rokið upp með ofsa út af því að
verið var að kasta á glæ öllu því
sem hann hafði verið að viða að
sér í 20 ár. En Sæfinnur þagði.
Hann horfði nokkra stund á her-
virkið og gekk svo þegjandi frá.
Er sagt að þá hafi hann í leiðinni
komið við í Fischersbúð og verið
raunamæddur og haft orð á því,
að einkennilegt réttlæti ríkti hér í
landi, að eignir manna skyldi ekki
vera friðhelgar. Meira sagði hann
ekki, en fór niður í fjöru og fór
að tína saman það er hann náði
í af drasli sínu og bar það upp í
afkima þar skammt. frá.
Halldór Daníelssoon bæarfógeti
átti þá heima í Glasgow og var
farið með alla peningana til hans
og tók hann þá til geymslu. En
Þórður Guðmundsson léði Sæfinni
aftur afkima nokkurn í norðurhorni
vörugeymsluhússins. Þar hafðist
hann við síðan og helt áfram upp-
teknum hætti að bera heim til sín
allskonar rusl.
En þótt Sæfinnur segði fátt, var
þetta annað stóra áfallið, er hann
varð fyrir í lífinu. Áður hafði hann
tahð sig ríkan, en nú fannst honum
hann vera orðinn öreigi. Heimur-
inn var verri en hann hafði haldið.
Menn, sem hann hafði aldrei sagt
eitt stygðaryrði við né gert á hluta
þeirra, höfðu ráðist inn í helgidóm
hans, allsnægtarbúrið, og hagað sér
eins og verstu ræningjar, sópað
öllu burt og fleygt því í sjóinn.
Hann talaði ekki um þetta við
neinn, því að geðprýðin var hin
sama og endranær. En það brast
eitthvað í sál hans — héðan af gat
hann ekki tekið eins vel á móti
stúlkunni sinni og hann hafði ætlað.