Lesbók Morgunblaðsins - 30.01.1955, Blaðsíða 2
46
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
Bjarni Benediktsson, ráðherra:
Hann heldur uppi hróðri nútímans
gagnvart fortíð sjálfra okkar
Bjarni Benediktsson rádherra og Davíð Stefánsson
rGILL SKALLAGRÍMSSON
^ hinn fyrsti af stórskáldum ís-
lands, sagði skáldgáfu sína vera
„íþrótt vammi firða“.
Þessari íþrótt beitti hann til að
kveða burt sorg og hugarangur,
þegar raunir heimsins voru að því
komnar að yfirþyrma hann. Með
svipuðum hætti má segja, að skáld-
skapurinn hafi verið íslenzku þjóð-
inni raunaléttir á löngum öldum
einangrunar og niðurlægingar.
Vegna ytri aðstæðna var það og
þá svo, að helztu tilbrigðin frá dag-
legu striti voru þau, að menn iðk-
uðu orðsins list, og þá einkum
Ijóðagerð. Að þeirri íþrótt beindist
megin andans kraftur þjóðarinnar.
Því miður er íslenzkri ljóðlist
svo varið, að fáir aðrir en sjálfir
við getum notið hennar, enda
verða þýðingar á verkum, þar sem
orðin sjálf, rím þeirra og hrynjandi
ráða jafn miklu, býsna bragðdauf-
ar. Samanburður við skáld annarra
þjóða í þessum efnum verður því
erfiður, en nær er mér að halda,
að leitun sé á þeim íslending, er
efist um, að beztu Ijóðskáld okk-
ar skari fram úr skáldum annarra
þjóða.
Á síðustu áratugum hafa við-
fangsefni þjóðarinnar orðið víð-
tækari en fyrr. Öllum góðum ís-
lendingum er það gleðiefni, að í
þeim höfum við með margvíslegu
móti sýnt, að við stöndum annarra
þjóða mönnum fyllilega á sporði.
Hins vegar hefur því heyrzt
fleygt, að sjálfri ljóðlistinni, sem
var höfuðviðfangsefni margra
helztu andans manna okkar um
langan aldur, væri nú ekki sinnt
sem áður.
Samanburður á milli skálda á
ólíkum tímum er erfiður og sann-
arlega ekki á mínu færi, enda hef-
ur reynslan sýnt, að eftirtíminn
lítur oft töluvert öðrum augum en
samtíðin á þessi sem önnur mann-
anna verk. Þó hygg ég, að enginn
ágreiningur geti verið um, að með-
an að uppi eru skáld á borð við
Davíð Steíánsson, þá eigi íslend-
ingar ekki aðeins frambærileg
skáld, heldur stórskáld, sem eru
örugg sönnun þess, að ljóðlistin á
enn ágæta iðkendur hér á landi.
Þeir, sem aðrar listgreinar stunda,
eiga raunar hægara með að bera
hróður okkar út um heim, og hefur
þó hið ljóðræna leikrit Gullna hlið-
ið farið í þeim efnum fram úr flest-
um öðrum íslenzkum listaverkum.
En Davíð er ekki fyrst og fremst
fulltrúi íslands út á við. Mikils-
verðast er, að hann heldur uppi
hróðri nútímans gagnvart fortíð
sjálfra okkar. Hann synir, að enn
kunna íslendingar að beita þeirri
íþrótt, er Egill Skallagrímsson hóf
til vegs á landi hér.
Yrkisefnin eru að vísu ólík hjá
þeim Agli og Davíð. Útþráin og
löngunin til glæstra æfintýra er
þó báðum í blóð borin og Davíð
hefði getað tekið undir fögnuð
Egils, er hann kvað:
„Þat mælti mín móðir,
at mér skyldi kaupa,
fley ok fagrar árar“,
og hann hefði eflaust fengizt til
þess í huganum
„að standa uppi í stafni
ok stýra dýrum knerri“.
Hugmyndirnar um það, hvar
leitað skuli hafnar og hverra er-