Lesbók Morgunblaðsins - 30.01.1955, Blaðsíða 3

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
47
inda, eru hins vegar harla ólíkar,
enda er Davíð óneitanlega ívið
mildari í skapi en Egill, sem taldi
það hið mesta tilhlökkunarefni að
mega „höggva mann ok annan“.
Andúð Davíðs á vígaferlum er
alkunn og ekki veit ég til, að hann
hafi í Ijóði vegið að nokkrum
samferðamanni né reist honum níð-
stöng með kveðskap sínum. Enda
hefur hann sloppið við þau örlög
Egils að þurfa að yrkja lofkvæði
um Eirík blóðöx sér til höfuð-
lausnar.
Davíð hefur getað sint geðfelld-
ari efnum og kveðið um ástir og
æfintýri með þeim hætti, að fá
skáld eru ungmeyjum og elskend-
um hugstæðari en hann.
Hann hefur orkt um ýms dagleg
störf svo, að hann hefur hafið þau
til æðri vegs í vitund þjóðarinnar
um leið og hann hefur gert list sína
almenningi auðskildari og hjart-
fólgnari.
Jafnvel blessuðum mjólkurkún-
um hefur hann ekki gleymt, og
minnir okkur á, „að brennandi
þorsta slekkur eitt mjólkurmál“,
og er þó ekki laust við, að menn
gruni, að honum hafi stundum þótt
mjólkin heldur bragðdaufur og
kraftlítill drykkur, því að í sömu
andrá segir hann, að „úr moldinni
vaxa grösin græn og ung — sum
geta orðið að mjólk, önnur að vín-
um“.
En þó Davíð hafi kveðið vel um
mannlegt líf, gleði þess og sorgir,
daglegt erfiði og fjarlæg æfintýr
þá hefur hann á þessari efnishyggj-
unnar öld ekki einungis orkt um
veraldlega hluti. Hann hefur sann-
arlega ekki glevmt hinum
„mikla, eilífa anda,
sem í öllu og alls staðar býr“.
Sú gáfa, sem þessi andi hefur
gefið honum, er svo mikil og Davíð
hefur beitt henni þannig þjóðinni
til gagns og gleði og aukins skiln-
ings á sjálfri sér, að ekki aðeins
hefur enst, svo sem við vitum, til
að varpa ljóma yfir nafn hans í
hugum núlifandi íslendinga, held-
ur trúum við því, að svo verði
langt fram í aldir og Davíð Stefáns-
son verði ætíð talinn meðal
fremstu ljóðskálda íslands. Það er
sannfæring okkar, að Davíð hafi
með verkum sínum unnið sér dvöl
á ódáinsakri með öðrum höfuð-
skáldum íslendinga, þeim skáld-
um, svo ólík sem þau eru, allt frá
Agli Skallagrímssyni til Einars
Benediktssonar, að ógleymdum
I
„Guðsríki er þeirra, sem elska
lífið mest.“
Þetta fagnaðarerindi heiðurs-
gests okkar og þjóðskálds — og
heiðursskálds og þjóðargests —
hefur flestu öðru fremur leitað á
mig að undanförnu, þegar ég hef
hugsað til þessarar hátíðarstundar,
og við þá áleitni hefur mér þótt
gott að búa. Og þegar við höfum
í gær, á sextugsafmæli skáldsins,
enn átt þess kost að sjá góðkunn-
ingja okkar gamlan og síungan,
Jón Jónsson — hrösulan, en hrein-
an og beinan, brotlegan að athöfn-
um, en óspilltan að eðli — hafna
fyrir innan Gullna hliðið, þá breið-
ir aftur glampa á götu okkar þessi
lífsins leiðarvísan frá Fagraskógi
til feginsheima. í fáu auðnaðist þó
þeim minnsta bróður, Jóni Jóns-
syni, að tjá ástir sínar til lífsins.
En hann gerði það, á sína vísu, með
þeim eina sanna hætti: að vera
trúr eðli sínu og uppruna, sjálfum
sér samkvæmur. „Er það ljóður á
nokkrum manni að lúta lögmáli
Hallgrími Péturssyni og Jónasi
Hallgrímssyni, er ætíð hafa gætt
þess að láta íþrótt sína vera vammi
firða. Veit ég, að Davíð muni á
sínum tíma una sér vel í þeirra
hópi, en þó vonum við, að hann
eigi enn langa og farsæla vist
framundan í okkar hverfula, til-
breytingarsama jarðlífi, sem hefur
þó a. m. k. það sér til ágætis að
veita skáldunum fjölbreyttari yrk-
isefni en þau geta verið örugg um
handan við Gullna hliðið eftir þeim
fregnum, sem enn hafa þaðan
borizt.
náttúrunnar?“ spyr hann Lykla-
Pétur, en postulinn svarar: „Held-
urðu, að það sé að þjóna guði, Jón
Jónsson?“ Lögmál náttúrunnar
virtist býsna fjarskylt lögmáli
guðs, eins og það hafði löngum
verið boðað þjóðinni samkvæmt
orðinu, lífsafneitun þessa heims
vegurinn til lífsins annars heims,
frelsisskerðing leiðin til frelsunar.
Hvernig fékk slíkur öfugsnúning-
ur staðizt? Leynt í hugarfylgsnum
þjóðarinnar höfðu orðið árekstrar
og farið fram barátta milli boð-
aðra trúarsetninga og eigin rétt-
lætisvitundar — milli kenningar-
innar um miskunnarlausa, algjöra
útskúfun og trúarinnar á náðina.
á mátt fórnarlundar og fyrirbæn-
ar — milli óhagganlegs strangleika
lögmálsins og kærleika „þjóðtrúar-
innar“. Það er sú trú, sem fær veitt
Jóni Jónssyni uppreisn og eilífa
sáluhjálp, brotið útskúfunarboð-
skapinn, „lögmál himnanna“, eins
og það var skráð og skilið í postul-
legum bókum. Ofar kirkjulegum
kenningum, klerklegum boðum og
Stcingrímur J. Þorsteinsson, prófejsor,
iViinni Fagraskógarskálds