Lesbók Morgunblaðsins - 30.01.1955, Blaðsíða 6

50
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
í náð sinni og dýrð — en hégóm-
inn hjóm, þótt mennirnir kunni að
hafa miklað hann svo fyrir sér, að
hann megi endast þeim til glötun-
ar — hræsni og kúgun höfuðfjend-
ur lífsins, en frjálsræði manneðlis
og lífsástar helgiboðorð.
í þessu er skáldið okkur í fyllst-
um mæli „lausnari“. En þar sem
mannlegt samfélag hlýtur að setja
frelsi einstaklingseðlisins skorður
að vissu marki, er fátt þióðfélag-
inu þegnhollara né einstaklingnum
heilsusamlegra en að hann bregði
um stund á leik með lífsins skáldi.
Mannlegt eðli, hugarfar, geðsv.eifl-
ur, sorgir, fögnuður, ástríður, un-
aðssemdir — þetta er um fram allt
veröld okkar þjóðskálds. Og er
ekki ágæti mikils skáldskapar m. a.
fólgið í uppbótargildi hans fyrir
hversdagslegan veruleikann. þar
sem við gistum þau óskalönd, er
okkur dreymdi um í jarðlífinu,
njótum þess í skáldheimum, sem
okkur brast djörfurig eða getu til
í raunheimum, hljótum þar
„hjartaskjól, þegar burt var sólin“?
En flestum skáldum framar hefur
Davíð Stefánsson numið tungutak
tilfinninganna, mál hjartans, og
honum tekizt þeir töfrar að láta
stundina nema staðar — þá stund,
sem ríkust var að lífsfyllingu, lífs-
nautn — að veita andartakinu
eilífðargildi með því að láta það
kristallast í ljóðagimsteinum, sem
bregða bliki sínu fram á lífsins veg,
breiða „loga bjarta frá hjarta til
hjarta....“.
Fyrir þetta og allt það annað,
sem okkur brestur tíma til að segja
og orð til að tjá, vijjum við, vinir
og aðdáendur Davíðs skálds Stef-
ánssonar. votta honum einlægar
þakkir okkar og virðingu og vitum,
að við erum hér fulltrúar alþjóðar
og mælum fyrir hennar munn.
Mér er einnig að því sönn ánægja
að mega flytja skáldinu kveðjur og
árnaðaróskir frá Háskóla íslands,
sem ég hef verið beðinn fyrir sér-
staklega af háskólarektor. Um leið
og við endurtökum þakkir, aðdáun
og virðingu okkar og íslenzku þjóð-
arinnar til handa Davíð skáldi
Stefánssyni frá Fagraskógi, árnum
y/'INIR Davíðs Stefánssonar hér í
Revkjavík, sem efnt hafa til
þessa fagnaðar í kvöld í tilefni af
sextugs-afmæli skáldsins, hafa að
líkindum haft samvizkubit af því
að hafa rænt honum frá Norðlend-
ingum á þessum hátíðisdegi. Því
mun það, að þeim hafi fundizt til-
hlýðilegt, að hér væru nærstaddir
einhverjir að norðan. Varð ég fyrir
þeirri vinsemd og þeim heiðri að
vera boðinn hingað ásamt konu
minni, og þakka ég það. Jafnframt
var til þess mælzt, að ég flytti hér
ræðu, þó ekki of langa. Og mál
mitt skal verða stutt, og skilji þó
enginn svo, að ég telji ekki Davíð
drápunnar verðan.
Davíð Stefánsson hefur aldrei
farið dult með það, að hann væri
að norðan. „Að norðan“ hefir hann
nefnt eina af Ijóðabókum sínum,
og í síðustu heildarútgáfu verka
sinna nefnir hann ljóðasafnið allt
„Að norðan“. Davíð er manna ólík-
legastur til að afneita uppruna sín-
um, og fyrir norðan liggja ræturn-
ar, hans djúpu og sterku rætur.
En tryggðin, þetta aðalsmerki heil-
indanna og hins ósvikna málms, er
einn ríkasti þátturinn í eðli Davíðs
við honum allra heilla og blessun-
ar og óskum honum langra og
frjórra lífdaga og hyllum höfund
þess fagnaðarerindis, að „guðsríki
er þeirra, sem elska lífið mest.“
Stefánssonar, tryggðin við ætt og
óðal, tryggðin við íslenzka sveit og
íslenzka mold, tryggðin við ísland.
Það hefir verið gæfa Davíðs og um
leið gæfa þjóðarinnar — því að
skáldin verða ekki skilin frá þjóð
sinni og sízt af öllu á íslandi —, að
á þeim rótleysistímum, sem gengið
hafa og ganga enn yfir, hefir Davíð
alltaf staðið föstum rótum í ís-
lenzkri sveitarmold og þá um leið
í þeirri þjóðmenningu, sem úr
þeirri mold er runnin.
„Enn finn ég ylinn streyma
frá eldinum mínum heima“,
segir hann á einum stað. Það er
þessi ylur, þessi tryggða-ylur, sem
laugar og vermir ýmis kvæði
Davíðs, svo að óvíða í íslenzkum
ljóðum er að finna varmari
strauma. Það eru þessi tengsl við
upprunann, sem eiga sinn þátt í að
gera Davíð svo heilan og sannan
í sínum beztu ljóðum, að list og
veruleiki verða þar eitt. Nægir hér
að benda á kvæði eins og Sigling
inn Eyjafjörð eða kvæðin, þar sem
hann minnist móður sinnar. Ég
trúi ekki öðru en þau eigi eftir að
verma niðja íslands, á meðan
Þórarinn Björnsson, skólameistari:
Glæsilegasti Ijóðsigurinn er sá9 er
Davíð Stefánsson flaug á sínum
„svörtu fjöðrum" beint inn
í íslenzk hjörtu