Lesbók Morgunblaðsins - 30.01.1955, Side 15

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
59
Merkileg horg
er oð risa upp i British Columbia
stofnun til þess að fara með þetta mál
og reyna að koma flóttamönnunum fyr-
ir. Þessi stofnun gaf út ný alþjóðleg
vegabréf, sem enn eru í gildi og hafa
bætt mjög kjör flóttamannanna. Auk
þess hefir stofnunin fengið milljón
manna fastan samastað og greitt fyrir
því að 70.000 gæti komizt aftur til
ættlands síns.
Af þeim 2.000.000 útlaga, sem enn
eru í heiminum, getur enginn farið
heim til ættlands síns. Ýmsar þjóðir
hafa gefið fjölda manna dvalarieyíi
hjá sér, en hafa þó orðið tregari á
það er stundir liðu. Reynt hefir verið
að koma mörgum fyrir í senn sem
landnemum á ýmsum stöðum, en sú
aðíerð hefir ekki orðið vinsæl. Keynsl-
an lrefir orðið sú, að þetta flóttafoik
hefir einangrað sig og myndaó nokk-
urs konar riki í rikinu, en það er ölium
þjóðum lítt gefið um, því að þær
þykjast þá ekki vita hvort hægt sé
að treysta þessum aðskotadýrum. Hefir
þetta aiið á tortryggni og skapað ýmis
ný vandamál.
Nú sem stendur eru 267.000 flótta-
menn i brezka rjkinu og hafa flestir
þeirra atvinnu og búa við sæmieg kjör.
I Bandaríkjunum eru 128,850 flótta-
menn, 400.000 í Frakklandi, 229.300 í
Austurriki, 240.000 í Þýzkalandi, 46.000
í Italíu 182.150 í Ástralíu, 123.480 í
Kanada, 28.850 í Brazilíu og 44.000 í
Svíþjóð. Aðrir eru dreifðir hingað og
þangað og sumir eru á sífelldum hrakn-
ingi.. Þess er getið um kínverskan
flóttamann, sem Nicholas Levitsky
heitir, að flóttamannastofnunin kom
honum í skip í Frakklandi og sendi
hann til Argentínu. Þar var honum
neitað um landvistarleyfi og skipið
kom með hann aftur til Frakklands.
En þá brá svo við, að frönsku yfir-
völdin bönnuðu honum að stíga þar
á land. Og nú nýlega hefir hann lokið
sjöundu ferð sinni yfir Atlantshaf, milli
Frakklands og Argentínu. Skipið, sem
hann er á, heitir „Bretagne“, og út-
gerðaríélag þess verður að sitja uppi
með hann.
En svo eru einnig þúsundir manna,
sem verða að flækjast land úr landi
og engin þjóð vill veita viðtöku.
Flóttamannamálið er því enn afar mik-
ið vandamál í heiminum og ekki séð
hvernig því er hægt að ráða til lykta
svo viðunandi sé.

t FJÖLLUNUM í British Colum-
bía var fyrir fáum árum af-
skekkt Indíánaþorp, sem hét Kiti-
mat. Það var umgirt háum fjöllum
og frumskógum. En svo fundust
þarna auðugar aluminíum námur
og nú er að rísa þar upp eitt af
furðuverkum nútímans, iðnaðar-
borg, sem ekki á sinn líka.
Áður en byrjað var á fram-
kvæmdum þarna voru gerðar áæt.1-
anir um hvað eina, og var stofn-
kostnaður áætlaður 92 milljónir
Sterlingspunda. Byrjað var á því
að gera raforkustöð, en þó ekki á
þessum stað. Hátt uppi í fjöllun-
um ér vatn, og úr því rennur á,
sem heitir Nechako. Stífla var gerð
í hana í 2800 feta hæð yfir sjávar-
mál, og er hún ekkert smásmíði,
316 feta há og í hana fóru 6 mill-
jónir smálesta af byggingarefni. —
Þarna myndast svo gríðarmikil
uppistaða og er vatnið leitt úr
henni í þveröfuga átt við það, sem
áin rann áður og til þess gerð 16
km löng jarðgöng, höggvin á harð-
an klettinn. Var svo orkustöðin
byggð hjá Kemano, en þaðan eru
um 80 km til Kitimat og er raf-
magnið leitt þangað með háspennu-
streng.
Raforkustöðin er út af fyrir sig
hið furðulegasta mannvirki. Hún
er höggvin 1400 fet inn í f jallið Du
Bose og er 712 fet á lengd, 81 fet
á breidd og 134 fet á hæð, holuð
út úr föstu bergi. Þarna verða hin-
ar stærstu raforkuvélasamstæður,
sem enn hafa verið smíðaðar. —
Fyrstu vélarnar framleiða 450.000
hestöfl og er áætlað að með þeim
krafti megi framleiða 90.000 smá-
lestir af aluminíum á ári. En síðar
á að stækka stöðina upp í 2.240.000
hestöfl, og þá er hægt að framleiða
500.000 smálestir af aluminium á
ári. Byrjað var á framkvæmdum
við þessa stöð árið 1951, en svo er
vatnsmiðlunargeymirinn stór, að
hann verður ekki orðinn fullur fyr
en árið 1956. Fallhæð vatnsins nið-
ur að orkustöðinni er 16 sin'num
meiri en hæð Niagarafossanna.
Jafnframt þessu var byrjað að
skipuleggja hina nýu borg Kitimat
og er gert ráð fyrir því að þar verði
um 50.000 íbúar, þar sem áður var
svo að segja eyðimörk. Verksmiðju
liús voru reist og í vor verða komin
þarna 600 íbúðarhús. Allar þessar
byggingar eru að miklu leyti gerð-
ar úr aluminium.
Aluminiumfélagið kanadiska
(The Aluminium Company of Can-
ada), sem stendur fyrir fram-
kvæmdum þarna, helur ákveðið að
eiga ekki borgina sjálft, enda þótt
það byggi hana, heldur selja mönn-
um íbúðarhúsin og gera staðinn að
sérstöku lögsagnarumdæmi. Var
því samin sérstök lögreglusam-
þykkt fyrir borgina og staðfest af
stjórnarvöldum, áður en nokkurt
íbúðarhús var risið þar upp. Og nú
hefur sérstök bæarstjórn tekið þar
við völdum, með borgarstjóra og
öðrum þeim stofnunum, sem nauð-
synlegar eru í fTverju bæarfélagi,
allt samkvæmt sérstökum lögum,
sem ríkisstjórnin í British Colum-
bia hefur sett þar um.
Brezka stjórnin hefur lagt fram
40 milljónir Sterlingspunda til fyr-
irtækisins og jafnframt tryggt
Bretum kaup á aluminium þaðan
með hagkvæmum kjörum.
<L^Ö®®®G^^)