Lesbók Morgunblaðsins - 24.04.1955, Blaðsíða 10
230
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
hafa selzt 150.000 eintök af hon-
um.
Vegna hinna háu verðlauna hef-
ir fiöldi manna farið í úraníumleit
á ýmsum stöðum, og þess vegna
hafa fundizt úraníumnámurnar í
Utah, Wyoming, NewMexikó, Colo-
rado og Suður Dakota og á fiölda
mörgum öðrum stöðtim. Þá má og
nefna námurnar sem fundust hjá
Athabascavatni í Kanada, hjá Hur-
on-vatni og í Ástralíu.
TIRANÍITM FANNST
FVTÍST 1780
Árið 1789 var býzki vísindamað-
urinn Martin Heinrich Klaproth
að rannsaka silfurnámu hiá Jachi-
mov í Bæheimi (nú í Tékkósló-
vakíu) og fann þá fyrstur manna
frumefnið úraníum. Nú eru úraní-
um námurnar þarna aðal bakjarl
ki''T-norkumála í Rússlandi.
Það er nokkuð annað að leita að
úraníum heMur en góðmálmum,
því að úranum (og Thorium) senda
frá sér geisla, sem að vísu eru
ósvnilegir, en hægt að finna með
Geiger-mælum. Með einum slíkum
mæli getur æfður maður farið yfir
stórt landsvæði á dag og gengið úr
skugga um hvort þar muni nokkurt
úraníum að finna. Slíkir mælar eru
af ýmsum gerðum og kosta 30—700
dollara. Þeim fylgia stundum
hevrnartól og gerist þá hvort
tveggja í senn, ef komið er með
þá þar sem úraníum-geisla leggur
unp úr iörðinni, að mælinálin fer
á hreyfingu og brak og brestir
heyrast i heyrnartólinu. En þó er
ekki ætíð öruggt að þetta stafi af
úraníumgeislum, heldur getur það
einnig stafað af geimgc:si'iTn cða
segulgeislum frá jörðinri. Á und-
anförnum fjórum árum hafa ein-
stakir menn keypt 10.000 mæla, e'n
félög hafa keypt 25.000 mæla.
KAPPHLAUPIÐ í KANADA
Ég skrapp norður til Beaverlodge
Borað eftir úr-
aníum. Grjót-
kólfunum, sem
borvélin skilar af
sér, er vandlega
haldið til haga og
þeir rannsakaðir.
hjá Athabasca-vatni þegar kapn-
hlaupið um að finna þar úraníum
var sem ákafast. Þetta var í sept-
ember 1952. Ég fór þangað í flug-
vél og hún var full af námamönn-
um, verkfræðingum og matreiðslu-
mönnum, sem ætluðu að setjast að
þar norður frá og taka á móti þeim
forða er einstakir úraníum-leitar-
menn kæmi með. En leitarmenn-
irnir voru þá dreifðir um allt þar
nyrðra og kepptust við að nota
tímann sem bezt áður en vetur
legðist að. Á vctrum er ekki hægt
að leita að úraníum þarna, því að
snjór þekur þá allt landið og þar
er grimmdarfrost.
Hvorki liggja vegir né járnbraut-
ir til úraníumlandsins. Nyrsta
járnbrautarstöðin er hjá Water-
ways, sunnan við Athabasca-vatn-
ið, en þaðan er um 350 km leið
norður til námanna. Allir flutn-
ingar verða því að fara fram á
vatninu, og eru þar stórir pramm-
ar, sem flytja fólk og farangur. í
úraníumlandinu hafa svo risið upp
tvær nýar borgir, sem menn nefna
Eldorado og Úraníum City. Þegar
maður nálgast þær í lofti, sjást út
frá þeim ótal rauðleit stryk. Það
eru moldargötur, sem menn hafa
gert þaðan út til námanna, og
hvarvetna meðfram götum þessum
voru kassar og farangur. Það voru
vetrarbirgðirnar handa þeim, sem
þar ætluðu að hafast við.
Úraníumlandið er á takmörkum