Lesbók Morgunblaðsins - 20.11.1955, Blaðsíða 6
r p5o r
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
Hjaltar og menning þeirra
eftir Peter Jamieson
börn sín af fyrra hjónabandi. Þau
Oddur og Margrét eignuðust sam-
an einn son, Magnús að nafni,
fæddan 1835. —
I
ENN MUNU PENINGARNIR
LIGGJA í JÖRÐ
Zakarías sá aldrei glaðan dag
eftir áðurnefnt áfall. Hann fór aldr-
ei suður eftir þetta, en helt sig
heima á Hiöllum. Hann svaf jafn-
an á reiðingstorfum, er hann var
heima hiá sér, og hafði illan út-
búnað að öllu levti, því hann tímdi
hvorki að éta né hlvnna neitt að
sér. Hann varð þunglyndari og ein-
rænni með hverjum deginum sem
leið. unz hann svifti sig lífi tæpum
tíu mánuðum eftir áfallið mikla.
Það var 11. maí 1852, að hann skaut
sig. —
Þá bjó að Gröf í Þorskafirði Arn-
finnur Jónsson hreppstióri, vel að
sér og drengur góður. Sagði Zak-
arías honum/nokkru fvrir lát sitt,
að skammt mundi hann eiga eftir
ólifað, skipaði öllu fvrir um útför
sína og lýsti skuld, er Pétur prestur
á Kálfatjörn ætti hjá sér. Arnfinn-
ur kvað sér ólíklegt þykja, að slíkt
mætti hann svo ger vita fvrir. en
Zakarías kvað sannast mundu.
Skömmu síðar fannst hann skot-
inn til bana og bvssa hans skammt
frá honum og þótti mönnum ljóst,
að sjálfur hefði hann miðað byss-
unni í munn sér og hleypt svo af.
Fekk Zakarías kirkjuleg eftir
nokkuð þjark og dróst af því jarð-
arförin til 24. marz, eða miklu leng-
ur en venja var á þeim tímum,
því þá þótti það heillavænlegast
fvrir líkið, að menn væri grafnir
áður en útrynni þriðji sólarhringur
eftir dauðdaga.
Zakarías fekk þó ekki að liggja í
friði lengi, því upp var hann graf-"
inn úr hinum vígða reit, og Lind
læknir í Stvkkishólmi sendur til að
skoða líkið. Fer tvennum sögum
um það hvort Zakaríasi var sökkt
glNANGRUN, stormar og hörð
lífsbarátta eru aðaleinkenni
Hjaltlandseya. En þrátt fyrir það
eru eyarskeggjar hvorki fáfróðir
né hjárænulegir. Má vera að erfið-
leikarnir sé skýring á því, að þeir
eru svo víðsýnir og kjarkmiklir, að
undrun vekur hjá ferðamönnum.
Þar býr til dæmis bóndi í kofa úti
á afskekktri ey, en hann á bóka-
safn, 500 bindi og þarna stundar
hann þjóðleg fræði. Stofan hans er
rétt við hliðina á fiósinu og hann
hkistar á nauðið í kúnum á meðan
hann er að lesa.
Víkingablóð rennur enn í æðum
Hjalta og þeir eru enn í sjóferðum
og sigla um öll heimsins höf til
þess að afla tekna handa búunum
(en á eyunum eru nú um 2500
bændabýli). Bátarnir þeirra. eru
með norrænu lagi og minna mjög á
gömlu norsku langskipin. Sexær-
ingarnir þeirra, sem þeir kalla
„sexern“, eru eftirmynd norrænna
skipa. Skipasmiður nokkur í Leir-
vík fór til Noregs að skoða Gauk-
staðaskipið, og afréð þá að smíða
nákvæma eftirlíking þess, svo að
unga kynslóðin á eyunum gæti séð
hvernig skip forfeðranna hefði ver-
ið. Hann er nú að lesa íslendinga-
sögurnar til þess að fá þar frekari
upplýsingar um skipasmíðar á vík-
ingaöld.
Um allar Hjaltlandseyar lærir
æskan snemma nöfn á siglingaleið-
um og höfnum í fjarlægum lönd-
um, allt til endimarka jarðar, og á
í sömu gröf aftur — eða ekki. Er
sama að segja um Zakarías sjálfan
og peninga hans, — að enginn veit
um þeirra hvílustað.
bæunum er til safn minjagripa frá
þessum stöðum, en börnin safna
frímerkjum „da men awa“ (frá
öðrum þjóðum).
Konurnar eru sívinnandi og fyrir
útflutt prjónles þeirra fá eyarnar
þúsundir Sterlingspunda á ári.
Fingur þeirra eru orðnir bognir og
dofnir af því að halda sífellt á
prjónum, en þær prjóna stöðugt
flíkur, sem eru annálaðar fyrir
hvað þær sé hlýar, snotrar og
skrautlega prjónaðar. Allt band er
spunnið úr ull. Á eynni Unst
prjóna konurnar herðasjöl úr svo
fínu bandi, að hægt er að draga
sjölin í gegn um giftingarhring.
List, skáldskapur og þjóðsagnir
sameinast í inu fjölbreytta út-
prjóni kvennanna á Hjaltlandi. Til
er þjóðsaga um unga stúlku, sem
var krypplingur. Hún horfði á er
kónguló var að vefa vef sinn og
óskaði þess að hún gæti sjálf gert
eins vel. Um nóttina dreymdi hana
að hún heyrði rödd, sem sagði:
„Lass, sit no haand-idle. Geng dee
wis an doe as da eterkap does; her
noo, takk du diss wires“. (Stúlka
mín, sittu ekki auðum höndum.
Farðu að eins og kóngulóin. Hérna
taktu við þessum prjónum). Hún
vaknaði við þetta og fann þá prjóna
og ull í rúminu hjá sér, og undir
eins byrjaði hún að prjóna og
stældi kóngulóarvefinn. Önnur ung
stúlka fór niður að sjó í ofsaveðri.
Kærastinn hennar hafði róið um
morguninn, en var ekki kominn að,
og hún var örvílnuð, því án hans
fannst henni lífið autt og tómt.
Hún leitaði fram og aftur um fjör-
una hvort hún fyndi þar ekkert
rekið úr bátnum. Og sem hún er
á þessu reiki, tekur hún eftir því