Lesbók Morgunblaðsins - 20.11.1955, Page 14

r 658^
LESB'ÓK MORGUNBLAÐSINS
En eitt er nokknrn veginn víst,
að vér munum aldrei stíga fótum
á Júpíter. Þar er oss eigi vært.
Fyrst og fremst er nú inn mikli
kuldi, svo er aðdráttaraflið svo
mikið, að 200 punda maður mundi
vega þar 514 pund, og í þriðja lagi
eru inar banvænu lofttegundir,
sem áður er sagt frá. Það væri
meira vit í því að reyna að lenda á
einhverjum af fylgihnöttum hans
og athuga hann þar.
r
Fylgihnetíir
Þegar Galileo beindi fyrstu sjón-
pipu sinni til himins árið 1609 sá
hann fjóra hnetti. er virtust vera
í fylgd með Júpíter, og reyndust
vera tungl. Simon Maríus sá þessa
fylgihnetti um líkt leyti og nefndi
þá Io, Evi'opa, Ganymede og Call-
isto. Alla þessa hnetti má sjá í góð-
um sjónauka, og sumir þykjast
hafa séð þá með berum augum. Af
því má álykta að þeir sé nokkuð
stórir. Nýustu mælingar sýna að
þvermál Evi'ópa er 1950 enskar
mílur, Io 2310 mílur, Ganimede
3200 mílur og Callisto 3220 mílur.
Evropa er því minni en tungl jarð-
ar, en bæði Ganymede og Callisto
eru stærri heldur en jarðstjarnan
Merkúr, enda þótt þéttleikinn sé
ekki jafn mikill.
Io er næst Júpiter og eru þó
262.000 enskar mílur á milli. Þessi
fylgihnöttur þeytist umhverfis
Júpiter á einum sólarhring og
1814 klukkustund. Evropa er næst,
og enda þótt hún sé minni, virðist
hún jafn björt og Io, svo af því má
ráða að þar endurkastist sólargeisl-
arnir betur og þess vegna ætti yfir-
borðið þar að vera gljáandi með
nokkru móti. Ganimede er björtust
og ekki ósvipuð Marz. Nokkrir
dökkir blettir eru á henni, en eng-
um mun þó koma til hugar að þar
sé nokkur gróður, því að bæði er
þar naprasti kuldi og svo er þar
^ Iikiega ekkert loít. Callisto er á

margan hátt merkust af þessum
fylgistjörnum, því að bæði er hún
stærst en þó léttust. Sumir stjörnu-
fræðingar hafa því hallazt að því
að þetta -sé nokkurs konar „him-
neskur snjóbolti“. samsettur af
sundurlausum ískrystöllum. Lík-
legra er þó, að hnötturinn sé úr
einhverju léttu efni — máske vikri
— en þakinn utan með klaka. Ekki
þykir líklegt að þar sé neitt and-
rúmsloft.
Smáhnettir
En svo hefur Júpiter 8 aðra íylgi-
hnetti, og eru þeir svo litlir, að
ekki er unnt að sjá þá nema í
beztu stjörnusjám. Þeir eru allir
nafnlausir, nema hvað sumir hafa
nefnt einn þeirra Amalthea, en
það nafn er ekki viðurkennt. Þetta
er þó merkilegur hnöttur. Próf.
Barnard uppgötvaði hann 1892.
Þessi hnöttur er ótrúlega nærri
Júpíter — þar eru ekki nema 70.000
mílur á milli. Hann er svo lítill,
að hann er ekki nema 150 enskar
mílur í þvermál (240 km.), en hann
fer hringinn i kring um risann á
einum sólarhring. Ef einhver mað-
Maður var að búa sig út á
ljónaveiðar í Afríku. Konan vildi
endilega fara með honum, og
svo var ekki við annað kom-
andi en tengdamamma færi líka.
Segir svo ekki af þeim fyr en
einn morgun snemma inni í
frumskógum Afriku. Hjónin
vöknuðu í tjaldi sínu og upp-
götvuðu að tengdamamma var
horfin. Þau fóru að leita hennar
og rnn síðir fimdu þau hana í
rjóðri nokkru. Þar stóð hún
frammi fyrir Ijóni, sem var búið
til stökks.
---Hvað eigum við að gera?
hrópaði konan í örvaentingu.
— Ekki neitt, ljónið hefir sjálft
komið sér í þessa blipu, og það
er bezt að það rcyni sjálft að
losna úr henni.
_.®__
Hjónum hafði orðið sundur-
orða og í bræði sinni sagði kon-
an:
— Eg vildi að ég hefði farið
að ráðum mömmu og ekki gifzt
þér!
Hann varð afar vandræða-
legur.
— Er það satt að mamma þín
hafi bannað þér að giftast mér?
— Já, víst gerði hún það, sagði
konan.
— Hamingjan hjálpi mér, hvað
ég hef gert þeirri konu rangt til.
— ® —
Þegar maðurinn kom heim,
flóði kona hans í tárum og sagði:
— Móðir þín hefir gert mér
óheyrða svívirðingu!
— Móðir mín? Það getur ekki
verið, hún sem á heima á öðru
landshorni.
— Það er rétt, en það kom
bréf frá henni í morgun og ég
opnaði það.
Hann varð alvarlegur; — Nú,
jæja, og hver var svívirðingin?
— Neðan á hréfið befir hún
skrifað: Kæra. Dóra, gleymdu
ckki að Já manninum þanum
bréfið þegar þú hefir lesið það.
_®_
Maður nokkur var svo hreyk-
inn af því hvað hann lék golf
vél, að hann kom með tengda-
móður sina út á leikvöll og lét
hana standa þar sem hún gæti
fylgzt vel með leikni sinni.
Þegar hann bjó sig uiidir
fyrsta höggið, sagði hann við
keppinaut sinn: — Eg þarf að
slá knöttinn langt í dag. Það er
hún tengdamóðir min sefti stend-
ur þarna og horfir á.
Hinn hristi höfuðið: — Það er
vonlaust. Þú hittir hana aldrei
á svona löngu færi.
— Skemmtir tengdamóðir þín
sér vel hérna uppi í fjöllunum?
— Ekki held ég það. Hún er
nú loksins komin á þann stað,
þar sem hún getur ekki vaðið
yfir allt.