Lesbók Morgunblaðsins - 08.04.1956, Qupperneq 5
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
201
Timburflutningar til íslands
A. Weyergang Nielsen lektor;
á öldinni sem leið
Timburflutningaskip við suðurströnd íslands
F1 F TI R að eiriokunarverslun
Dana á íslandi var upphafin, er
gctið um nokkurn útflutning á
timbri frá Suður-Noregi til íslands.
Og í töllskýrslum í inum ýmsu
smáþorpum sunnan lands má sjá,
að alla 19. öldina hafa dönsk og
norsk séglskip verið í timburflutn-
ingum til íslands. En cftir 1860
varð þorpið Mandal, sem er á rnilli
Kristjánssands og Líðandisncss, að
aðal útflutningshöfn, og lágu til
þess ýmsar ástæður.
Fyrir skömmu var ég að róta í
ýmsum skjölum á heimili foreldra
minna og rákst cg þar á gamian
uppboðsréikning og skipsdagbók.
sem varpa nokkrú Ijósi'yfir þennan
sérstaka þatt i siglingasogu Norð-
manjia. Og með því: að bera þetta
saman við tollbækur og ýmsar
sagnir, sem enn lifa á vörum
manna í Mandal, getur maður gert
sór nokkuð ljósa grein fyrir því
hvernig þessari timburvcrsíun
Norðmanna og Islcndinga var liátt-
að fyrir svo scm 2—3 manns-
öldrum. . ■ -
Alkunnur skipstjóri og útgerðar-
maður, T. M. Thomassen, scgir að
timburskipin hai'i venjulega lagt á
stað í aprílmánuði. Þetta voru ein-
göngu lítil skip, skonnortur, jakt-
ir og galeasar, um 40—50 „komm-
erselestir“ (en 1 kml. er um 2 tonn).
Þó voru einnig notuð enn minni
skip. Árið 1860 lagði t. d. jaktin
„Enigheden“ á stað til íslands með
timburfarm, og þetta skip v$r ■ þó
ekki nema 19 Vz kml. Þeir semgerðu
út þessi skip frá Mandal voru aðaí-
lega kaupmenn, timbúrsalar og
sögunarmylnur. Áttu þéir skipin
sjálfir, sigldu á milli fiarðá á ís-
landi og seldu hverjum sem hafa
vildi. Þó kom það íyrir að þeir
urðu að selja timbrið á uppbóði.
Þeir, sem sigldu skipunum til ís-
lands urðu að vera hvort tveggja
í senn, skipstjórar og kaupmenn.
Þeir þurftu að geta talað við ís-
lendinga og samið um kaup við
þá, og þeir urðu að vera svo kunn-
ugir að þeir vissu hverjum óhætt
var að lána. Stundum urðu þeir
að ferðast ríðandi langar leiðir, og
komu þá illa haldnir og sárir á
sitjandanum úr þeim ferðalögum,
vegna þess að þeir voru þeim
óvanir. Siglingin til íslands var
heldur ekki hættulaus, né heldur
sigling með ströndum fram, því
að þá voru ekki vitarnir að leið-
beina skipum, og engar hafnir. —
Þessi ferðalög voru því bæði erfið
og þreytandi.
Hér kemur svo útdráttur úr dag-
bók jaktarirtnar „Minerva“ (62
reg. tönn) á för hennar til Fær-
eya og íslands vor'ið 1885:
Skipið lét í haf frá Mandal 26.
apríl. Föstudaginn 1. maí var það
komið undir Færeyar og kl. 4 sá
það Nolseyarbjarg í NNV. Síðan
segir í dagbókinni: „Stýrði eftir
landsýn í hægum og lægjandi byr,
og kastaði akkcri í Þórshöfn kl.
7%. Fór skipstjóri þcgar í fánd og
einn maóur meó lionuiií“.« — Dag-
inn eftir, laugardag, vár stórmur
og ngmng. Ekly galu þeir selt neitt