Lesbók Morgunblaðsins - 13.05.1956, Blaðsíða 15

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
275
verður hægt að fljúga til tungls-
ins á 5 dögum og til næstu jarð-
stjarna á hér um bil hálfu ári.
En til inna fjarlægari iarðstjarna,
svo sem Júpiters, verður þá nokk-
urra ára ferð. Annars má gera ráð
fyrir því að hægt verði að nota
kjarnorkuna á einhvern hátt til
þess að knýa geimförin áfram, og
þá verða engin vandræði að kom-
ast til inna fjarlægustu jarð-
stjarna.
En hvernig á að komast út fyrir
sólhverfi vort? Næsta stjarna er í
fjögurra ljósára fjarlægð, eða þús-
und sinnum fjarlægari en næstu
jarðstjörnur. Hraðskreiðasta geim-
far, sem vér getum hugsað oss að
verði til eftir svo sem aldarfjórð-
ung, mundi vera 10.000 ár á leið-
inni þangað. Seinna verður ef til
vill hægt að framleiða kjarnorku-
knúin geimför, er gæti farið þessa
leið á 1000 árum.“
Hvernig ætti nú menn að kom-
ast. þetta? Hann getur um nokkr-
ar uppástungur er komið hafa
fram um að leysa þann vanda. Ein
er sú, að mennirnir, sem í geim-
farinti verða, séu látnir leggjast í
dvala, líkt og Rip Van Winkle. Það
sé sannað, að menn geti legið í dái
nokkra hríð og' hví skyldi þá ekki
vera liægt að framlengja það óend-
anlega. I geimfarinu mundi vera
úthúnaður, scm vekti þá nokkru
áður en þeir kæmi í áfangastað,
og á heimleiðinni mundu þeir aft-
ur leggjast i dá og ckki vakna fvrr
en þeir væri komnir í námunda við
jörðina.
Öntiur uppástunga er sú (og hana
bar prófessor J. D. Bernal fram
fvrir 30 árum) að srníða svo geisi-
lega stórt geimfar, að fjöldi manns
gæti verið í því. Þetta fólk mundi
svo auka kyn sitt á leiðinni, og
hver kynslóðir taka við af annari,
þangað til 50. kynslóðin kætni svo
aftur til jarðarinnar.
Aðrar uppastungur vnðast enn
í] arstaeíukenndai'i. En er ba ekkj
VORIÐ
gudar á glugga
Guða létt á glugga minn
geislafingur vorsins kæra;
hugarvæng; ég heíjast finn,
hjartans innstu strcngi bæra
löngu þráðir, Ijúíir ötnar;
líísins rödd að nýju hljómar.
Lifna fræ í nijúkri mold,
mildur andar blær um vanga;
grænu silki sveipast fold,
sólu kysstir lundir anga;
lyfta eikur höfðum háum
hiinni móti fagurbláum.
Vetrarkvíði vorið flýr,
vermir hjörtun söngvahreimur.
Anda inannsins opast nýr
yndisfagur riýrðarheimur. —
Sér í allgum ungra blóma
eilifð himindjúpa Ijóma.
KICHAHD BBCK
hœgt að smíða enn hraðfleygari
geimför, t. d. geimför er geti fanð
með hraða ljóssins, eða allt að 300.
000 km á sekúndu? Ljóshraðinn
er sá mesti hraði sení menn þekkja.
En bann verður þó ekki einhlítur.
Eins og' fyrr er sagt er næsta
stjarna utan sólhverfis vors í 4.
Ijósára íjarlægð. Vetrarbrautin
sjálf — þessi eyaáífa í geímdjúp-
inu — cr svo breið. að Ijósgeisl-
inn er hundruð þúsunda ára að
fara milli jaðra hennar. Og syo
er næsta vetrarbraut í milljón Ijós-
ára fjarlægð írá henni. Hafi menn
því farartæki, er ferðast geti með
hraða Ijóssins, væri enn eigi hægl
að heimsækja nema ina næstu ná-
granna jarðarinnar. En málið er
ekki svona einfalt. Hér kemur
fleira til greina, sem furðulegt má
teljasl
Það er þa fyrst þetta, að eí hægt
er að ferðast með 250.000 km. hraða
á sekúndu, þá þyngist liver hlutur
um helming, en minkar þó um
helming. Tíminn raskast líka á inn
furðulegasta hátt. Hann verður
seinni og seinni í förum eftir þvi
sem hraðinn eykst, og þegar náð er
hraða Ijóssins, þá stendur hann
kyr. Þá er núið — og ekkert annað.
Til þess að skýra þetta betur má
taka dæmi. Fljúgi geimfar héðan af
jörð með hraða ljóssins til næstu
stjörnu utan sólhverfisins og snúi
þegar aftur til jarðarinnar, þá
munu allar klukkur og almanök
sýna, að það hafi verið 8% ár í
því ferðalagi. En fólkið, sem var
í flugvélinni hefir alls ekki orðið
vart við að nokkur tími hafi liðið,
því finnst það koma til jarðarinnar
á sömu stund og það skildi við
hana. Og úrin þeirra hafa ckki
lireyfst allan tímann.
Enginn hefir reynt þetta, en þetta
byggist á kenningum Einsteins.
----O-----
Höfundur getur þess, að vér
munum sennilega aldrei komast að
því hvers konar fólk byggir aðrar
stjörnur, nema oss takist að heirn-
sækja það. Þó segir liann að ekki
sé alveg vonlaust um að hægt sé
að ná sambandi við það með rad-
artækjum. Hann hefir ' sjálfsagt
aldrei heyrt getið um þá kenningu
dr. Helga Pjeturss, að með hjálp
h'fgeislanna sé hægt að komast t
samband við annara stjarna menn,
hversu langt sem sé t II hyggða
þeirra, því að Ijósgeislinn sé snig-
ilseinn í lörum í samanburði við
Iifgeislann.
„Gjör rétt" er boðorð, sem öllum er
gefið og allir eiga að hiýða. „Þol eigi
órétt" er ið annað boðorð, sem hverjum
njanni er gefið, oc hlýðni við þetta boð-
orð er mjög nauðsynleg, hl þess að
frelsið verði notað réttilega og að það
geti þróazt og blomgvazt i skjoþ rétt-
arms. (Páll Briemj,