Lesbók Morgunblaðsins - 27.05.1956, Blaðsíða 9
LESBÓK MORGUNBLAÐSmS
»01
Frumeinda tvíburar
merkilegt
fyrirbrigði
KJARNORKUVÍSINDIN ver3a æ flóknari eftir því sem mðnnum mið-
ar þar lengra áfram. Nýar frumeir-dir koma í ljós, og nú sem stend-
ur eru margir beztu eðlisfræðingar heimsins önnum kafnir við að
rannsaka þessar frumeindir.
Dómarinn mig dæmdi af lífi
dauðanum varð ég næsta feginn.
Bjóst ég við að ævin yrði
eitthvað skárri hinum megin,
Satt hef ég þér satt frá þessu
síðast það ég fekk að launum.
Eg var hengdur eftir messu
inn í svörtum Gálgahraunum.
Segðu öðrum sögu mína,
svo þeir fái greint hið rétta.
Enginn var ég erkibófi,
öll min dauðasök var þetta.
Frið ég ekki fann í jörðu
fyrr en sagt ég hafði ’ið rétta.
Kný ég nú á náðardyrnar,
neitt ég sveima eftir þetta."
Siðsta orð er sagt hann hafði
sat ég einn á torfrústinni.
Vofan hvarf, en ég varð eftir,
áfram helt svo göngu minni.
Strokutungl
ÁRIÐ 1930 þóttust menn hafa fundið
nýa jarðstjörnu og nefndu hana Pluto.
Voru þá jarðstjörnurnar í sólhverfi
voru orðnar 9 alls. En nú kemur
stjörnufræðingurinn dr. Gerard P.
Kuiper og segir að Pluto muni alls
ekki vera jarðstjarna, heldur sé þetta
tungl, sem hafi „strokið" frá Neptúnus.
Hann hefir komizt að þessari niður-
stöðu með því að mæla snúningshraða
Pluto, sem er mjög hægfara, saman-
borið við hinar ytri jarðstjörnurnar.
Segir dr. Kuiper að þessi hægfara
snúningur sé full sönnun þess, að
Pluto geti ekki verið jarðstjarna, held-
ur tungl, sem hafi orðið viðskila hnetti
sínum, og geti þar ekki verið um að
ræða annan hnött en Neptúnus. —
Með þessari uppgötvun lækkar þá tala
jarðstjarnanna aftur niður í 8, en
tunglum jarðstjarnanna fjölgar um
eitt, og verða þau nú samtals 32, að
tungli jarðarinnar meðtöldu.
Ef karlmaður vill fá einhverja konu
til að hlusta á sig, þá á hann að tala
Við einhvern annan.
1/"ENJULEGT atóm er samsett a£
T þrenns konar eindum: inum
léttu rafeindum, inum þungu for-
eindum og neftrónum. En aðrar
eindir gera þar einnig vart við
sig, og eru sem aðskotadýr. Meðal
þeirra er in aðhverfa rafeind, sem
kölluð er positron. Hún er alveg
eins og inar venjulegu rafeindir að
öðru leyti en því, að hún hefir
aðhverfa hleðslu í stað fráhverfrar
hjá öðrum rafeindum. Svo eru
„miðþunga" eindirnar, sem kallað-
ar eru meson og fundust fyrst í
geimgeislum, er á jörðina stafa.
In aðhverfa rafeind (positron)
fannst einnig í geimgeislum árið
1932, og það er nú auðvelt að fram-
leiða hana í tilraunastöðvum. Menft
komust að því, að hægt er að fram*
leiða svokallaða rafeinda-tvíbura,
annan með fráhverfri hleðslu og
hinn með aðhverfri. Þessa tvibura
má framleiða úr engu, ef menn
hafa aðeins næga orku. Þetta ef
fyrsta dæmi þess, að hægt W afi
breyta orku í efni.
Nú þegar in aðhverfa rafeind vtr
fundin, þóttust menn vita að til
mundi einnig öfug foreind, eða íor-
eindar tvíburi, það er að segja, for-
eind með fráhverfri rafhleðslu. Og
þessi ímyndaða foreind fekk þegar
nafnið antiproton. En til þess að
geta framleitt hana þurfti um 2000
sinnum meiri orku heldur en til