Lesbók Morgunblaðsins - 05.08.1956, Blaðsíða 4

424
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
og hugsunarháttur danska blaða-
mannsins er sagði að Árnasafn
væri bezt komið þar sem það er og
þar sem það hefir verið. Það er
hugsunarháttur, sem nú er að
varða úreltur í samskiptum þjóð-
anna, sem betur fer, sá hugsunar-
rát ur er taldi ménn eignast það
er þeir gæíi sölsað undir sig, með
hvaða hcetti sem það gerðist: Það
cr sá hugsunarháttur, sem enn held
ur Árnasafni föstu á framandi
gnmd, og berlegast kom fram í
áróöri dönsku próíessoranna gegn
því, að Islendingum væri afhent
saínið. Þetta er hugsunarháttur lið-
innar aldar, er þeirrar aldar menn
geta ekki losað sig við.
En yngri kynslóðin, sem séð hef-
ur þennan hugsunarhátt líða skip-
brot í átökum þjóðanna á þessari
öld, veit að íslendingar eiga heilag-
an rétt á að endurheimta öll íslenzk
handrit, sem eru í dönskum söfn-
um. Þess vegna segja nú ýmsir af
inum yngri menntamönnum Dana,
að danská þjóðin muni tapa meira
en Islendingar á því að aíhending
handritanna dregst. Þeir skilja
þetta, að þótt hægt sé að vefengja
lagalegan eignarrétt íslendinga, þá
verður réttur þeirra að lögum sið-
; menningar aldrei vefengdur. En
, þar sem viðskiftalög og siðmenn-
ingarlög greinir á, þá eiga lög sið-
menningarinnar að ráða. Undir
þessu er velferð allra þjóða komin,
og undir þessu er það komið að
norræn samvinna verði annað og
meira en nafnið tómt.
Sigurður Nordal sendiráðherra
segir í grein, sem hann ritaði í
„Nordisk Tidskrift" um handrita-
málið: „Á þessum hættulegu um-
brotatímum hefur það aukið traust
mitt á mönnunum, að verða þessar-
ar skoðunar var hjá helztu menn-
ingarfrömuðum Dana, og sjá henni
I haldið fram í dönskum blöðum.
Það er tákn þess að menn eru að
losa sig við úreltar skoðanir um
% É
eignarrétt og þann sjálfbirgings-
lega þjóðernisrembing, sem ríg-
heldur í ið gamla máltæki: Væ
victis!"
Vér höfum — sem betur íer —
enga ástæðu til þess að væna ina
ungu dönsku kynslóð um skort á
drengskap. Og þess vegna erum
vér fúsir að ganga til norræns sam-
starfs ásamt henni. Blaðamaðurinn,
sem ég talaði við, er ekki fulltrúi
innar ungu kynslóðar. Hann er
fulltrúi þess hraðminnkandi flokks,
sem rígheldur í máltækið: Vei sigr-
uðum! En það er orðið tómhljóð
í því vígorði, eins og það komi upp
úr kölkuðum gröfum.
Árnasafn er ekki bezt komið þar
sem það er, hvort sem litið er á.
húsakynni þess, eða það gagn, sem
af því má hafa.-Og svo er það þarna
í útlegð.
Talað hefur verið um að reisa
hér í Reykjavík sérstakt hús er
yrði samastaður fyrir íslenzku
handritin, þegar þau koma heim.
Það er ágæt hugmynd. En vér get-
um tekið við öllum íslenzku hand-
ritunum, sem nú eru í Danmör|f,
hvenær sem er, því að þau eru ekki
fyrirferðarmeiri en svo, að næg
húsakynni yrði fyrir þau til bráða-
birgða, bæði í háskólanum og
Landsbókasafni. Oss er því ekkert
að vanbúnaði að taka við þeim. Og
hér eru einu mennirnir 1 víðri ver-
öld er hafa alla þá hæfileika er til
þess þarf að hagnýta þctta safn.(*
Um rétt vorn til handritanna
skal þetta tekið sem dæmi: Ef tár-
um máeðra vorra hefði verið safn-
að saman, þau flutt úr landi og
geymd í erlendu safni — hver
mundi vera eigandi þeirra? Það er
alveg sama þótt safnið haíi kevpt
*) Eg geri ráð fyrir því, að Jón
prófessor Helgason komi heim með
handritin og það verði öliu glæsilegri
sigurför en dr. Jón Stefánsson hafði
hugsað sér.
þau dýrum dómum, það hefði ekki
öðlazt neinn eignarrétt á þeim fyr-
ir það. Að lögum siðmenningar
mundu afkomendur eig.a inn óskor-
aða eignarrétt, alveg eins og þeir
eiga rétt til lands feðra sinna og
mæðra. Til eru þau verðmæti, er
ekki verða metin til fjár. Þau eru
ævinleg eign þeirra, sem sköpuðu
þau, og niðja þeirra, og öll verslun
með þau er andstæð lögum sið-
menningar.
—★—
Kunnugir menn spgðu mér, að
almenningur í Danmörku léti
handritamálið sig litlu skifta, veit
ekki hvað handritin eru. Honum ei.
því engin eftirsjá í þeim. Og ég er
viss um að undir eins og honum
skilst að þessi handrit eru almenn-
ingi á íslandi jafn dýrmæt og hans
eigið hjartablóð, þá mun danska
þjóðin segja við íslendinga: „Bless-
aðir takið þið handritin undir eins,
og afsakið hve lengi vér höfum
haldið þeim fyrir ykkur“. Slíkan
drengskap og réttlætiskennd ætla
ég dönsku þjóðinni.
Handritin koma heim fyrr eða
síðar.
Á. Ó.
T" ------------------ . y.----------... M ......
1