Lesbók Morgunblaðsins - 05.08.1956, Blaðsíða 10

430
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
O
á a
1 "arðinum hoppar og hleypur,
í liimneskri morgunsol,
lokkabjört lítil stúlka
á ljósbláum sumarkjól.
í augunum yndi blikar
og eiskunnar bros nm vör.
Hinn lífsfrjóa ljóma hún teygar
svo léttstíg og bcrnskuör,
Hún hekkir ei sár eða sorgir,
né sviðandi reynslunnar harm,
í bernskunnar vorhlýja blóma
hún breiöir út fagnandi arm.
Sem glaðkvikir gullstrengir vaa^
við gígjunnar töfra óð,
við brúður og bangsa hún syngW,
svo blíð og mömmurjóð.
Þó ætti hún ríki og álfur
og auðsins glitrandi prjál,
hún geymdi ekki heiðari hlátra,
né helgara ljúflingsmál.
Við draumsýnir dýrðarheima
er dögunum brosandi eytt.
í barnsins saklauru sæiu,
er sigurgjöf lífsins veitt.
ltnútur Þorsleinsson
frá Úlfsstöðum.
4-
varða var valinn. var heldur
óheppiiegur, því að minnisvarðinn
hverfur alveg þarna i horninu hjá
kirkjunni. Og enda þótt hann sé
á almannafæri. þá vekur hann ekki
neina efíirtekt, menn ganga þar
fi?.m hjá án þess að veita honum
athygli. Þess vegna er hætt við að
í meðvitund fóiks sé hann hcldur
lítilmótlegur og mónnum vitðist
sem ekki hafi þurft mikið átak til
þecs að koma honum upp. En þetta
er misskilningur. Það var stórt og
mikið átak á sinni tíð að reisa
hann.
Árin 1880—85 voru íslendingum
þung í skauti. 1881 var frostavet-
urinn mikli, og 1882 var bágt ár-
ferði og skepnufellir, en drepsótt
(mislingar) geisaði hér syðra. Var
ástandið þá.svo, að menn óttuðust
hallæri og mannfelli og var efnt til
samskota í Danmörku, Noregi,
Þýzkalanai og Englandi og mikið
sent af gjaíako"ni hingað til lands.
Næsta ár var ástandið engu betra
og 1884 brast fiskafli algjörlega við
Faxaflóa. „Sultur og bjargarbág-
indi voru því hvarvetna manna á
milli og horfur alls staöar hinar
ískyggilegustu" (dr. J. H.). Árið
1885 brást fiskafli einnig á vetrar-
vertíð „og því þröngt í búi hjá
mörgum.“
Þegar þessa er gætt, þí er það
stórmerkilegt, að menn skyldi fást
til þess að leggja á sig óþörf út-
gjöld. Og þá skilst einnig, að það
var stórt átak á þeim tíma að
koma upp þessum minnisvarða.
Ekki hefði það tekizt ef menn hefði
ekki þótzt vera að greiða þakkar-
skuld af höndum. Og hana varð að
greiða þótt illa áraði. Það var þakk-
arfórn fyrir það trúartraust er ljóð-
svanurinn í Saurbæ hafði innrætt
mönnum og var bezta hlíf í öllum
þrengingum, eða eins og Matthías
kvað:
Hér er skáld með droííins dýrðarljóð,
djúp, svo djúp sem líf í heilli þjóð,
blíð, svo blíð, að heljar húmið svart,
hvar sem stendur, verður engilbjart.
Á þriggja alda afmæli Hallgríms
Péturssonar (1914) var hans
minnzt bæði hér og meðal íslend-
inga vestan hafs. Að boði biskups
íslands voru minningarguðsþjón-
ustur haldnar í öllum kirkjum
landsins, og skáldsins og guðs-
mannsins var rækilega minnzt í
blöðum og tímaritum. Þá var talað
um að reisa honum veglegan minn-
isvarða. Og ég held að ég fari þar
ekki rangt með, að það hafi verið
Friðrik Bjarnason tónskáld í Hafn-
arfirði, er fyrstur kom með þá til-
lögu á héraðsfundi á Grund í
Skorradal 1916, að minnisvarðinn
skyldi vera vegleg kirkja, reist í
Saurbæ á Hvalfjarðarströnd þar
sem Hallgrímur var prestur og þar
sem hann orkti Passíusálmana.
Fekk tillagan þar eindregið fylgi.
Mun það hafa verið einróma álit
manna, að almenningur í landinu
ætti að koma upp þessari kirkju
með frjálsum samskotum, og greiða
með því af höndum þakkarskuld
sína við skáldið.
Er nú ekki að orðlengja það, að
fjársöínunarnefndir voru settar á
fót í flestum eða öllum prestaköll-
um landsins, og svo var stofnuð
ein allsherjarnefnd, er nefndist