Lesbók Morgunblaðsins - 17.02.1957, Blaðsíða 11

^ESBÓK MORGUNBLAÐSINS
103
þann hraða, heldur fara þá að
skjálfa og titra og leika að lokurn
á reiðiskjálfi, svo að það getur
ónýtt allar rafmagnsleiðslur. Leið-
sögumaður á þá einkis annars úr-
kosta en að auka ferðina í svip,
þangað til skjálftinn hættir og
draga svo úr henni og sigla þá um
hríð með 6—7 mílna hraða, þang-
að til hann er aftur kominn á sinn
rétta stað í skipalestinni. Leiðsögu-
manni verður ekki refsað fyrir
þetta, en ef hann fer þremur
mínútum of seint fram hjá ein-
hverri merkjastöð, þá má draga
af kaupi hans.
MIKLAR BREYTINGAR
Stórbreyting er orðin á Súez-
eiðinu síðan skurðurinn kom. Þeg-
ar Ferdinand de Lesseps fór þarna
um fyrir 102 árum, sagði hann að
engin einasta fluga gæti lifað á
þessari eyðimörk. Á ferðalagi sínu
yfir eiðið urðu þeir félagar að hafa
með sér 25 úlfalda til þess að bera
vatn.
Nú er Súez-eiðið einhver frjóv-
samasti bletturinn í Egyptalandi,
Vegna þess að þangað eru komnar
áveitur frá Níl. Og nú er þar slík-
ur aragrúi af flugum, að þær eru
landplága. Hefir verið reynt að út-
rýma þeim með DDT, en hefir eng-
an árangur borið.
Þarna hefir 70.000 ekrum af eyði-
mörk verið breytt í gróðurland og
þar búa nú um 35.000 bændur. En
í fimm borgum, sem standa við
skurðinn, býr á friðartímum um
V2 milljón manna, og lifa flestir
á skurðinum á einhvern hátt.
Skurðurinn sjálfur er ekkert
smáræðis fyrirtæki. Árið 1955
námu skipagjöldin 93 milljónum
dollara. Það ár fóru 500.000 far-
þegar um skurðinn, og vörumagn-
ið, sem skipin fluttu, var 107 millj.
smálesta, eða fimm sinnum meira
en árið 1946.
Skurðurinn var opnaður 1369 og
olli gjörbyltingu í viðskiptalífinu
og öllum iðnaði. Austurlandavörur
komu nú miklu fljótar til Evrópu
og voru miklu ódýrari en áður.
Vegarlengdin frá Bombay til Mar-
seille styttist t. d. um meira en
helming, úr 12.000 mílum í .5.300
mílur. Nýar verksmiðjur þutu upp
í Frakkalandi og Englandi, og Þjóð-
verjar juku verslun sína stórkost-
lega, fluttu iðnvarning til Austur-
landa og hráefni þaðan.
Þá varð og önnur bylting í skipa-
smíð. Seglskipin stóru, sem áður
voru í ferðum til Austurlanda,
voru ekki heppileg til þess að sigla
um Rauðahafið og Súez-skurðinn.
Nú þurfti hraðskreiðari og betri
skip. Þess vegna útrýmdu gufu-
skipin seglskipunum.
Fyrst eftir að skurðurinn var
opnaður reyndist hann of þröngur
og of grunnur. Fyrsta árið strand-
aði þriðja hvert skip, sem um
skurðinn fór. Þegar skurðurinn var
13 ára, fóru 3198 skip um hann,
en af þeim strönduðu 416. Þetta
þótti ófært, og eftir kröfu skipa-
eigenda var skurðurinn þá stækk-
aður. Áður hafði hann verið 177
feta breiður á yfirborði og renn-
an í miðju 72 feta breið, en nú
varð breiddin á yfirborði 500 fet,
og rennunnar 197 fet. Þetta hefir
haldizt síðan, nema hvað skurður-
inn var tvívegis dýpkaður, í seinna
skiptið 1955, og er síðan svo djúp-
ur að skip sem rista 35 fet, geta
siglt um hann. Er hann því fær
öllum skipum nema hinum stóru
farþegaskipum, stærstu herskipum
og mjög stórum flutningaskipum.
Sum olíuskipin eru nú orðin svo
stór, að þau komast ekki fullhlað-
in um skurðinn. þess vegna verð-
ur enn að breikka hann og dýpka,
og nýa hliðarskurði verður að gera,
svo að hann geti annað hinni
auknu umferð.
Eitt af helztu vandamálunu.m er
það, hvernig á að gera bakkana
trausta. Þótt skip sigli þar ekki
með meiri hraða en 7—8 mílna,
þá koma af þeim stórar öldur, sem
skemma bakkana. Og ef hraðinn
verður aukinn, eins og menn vilja,
þá verður hættan enn meiri. Á
þessu fara nú fram gagngerar
rannsóknir í Grenoble í Frakk-
landi. Margt undarlegt hefir komið
þar fram, meðal annars það, að
ef stórt flutningaskip eykur hraða
sinn úr 7 mílum í IV2 mílu, þarf
það til þess helmingi meiri kraft
en áður, og þessi aukni kraftur
kemur fram í auknum straumum
og hringiðum, og veldur auknum
skemmdum á bökkunum.
Mörg ráð hafa verið reynd til
þess að hlífa bökkunum. Nýasta
ráðið er að gera stórar stálgrind-
ur með þéttu vírneti og jarðbiki
steypt í netið, svo að þetta verður
eins og stór stálbiksdúkur. Honum
er svo rennt fram af bakkanum
og látinn liggja þar í slakkanum.
Þetta hlífir bökkunum mikið.
Margar fyrirætlanir eru nú á
prjónunum um endurbætur á
skurðinum og ná þær allt fram til
ársins 1970. Hvenær þær komast
í framkvæmd, eða hvort þær kom-
ast nokkurn tíma í framkvæmd,
verður ekki sagt um að svo stöddu.
En eg er viss um að Súez-skurðin-
um verður haldið við meðan frið-
söm kaupför eru í siglingum —
öllum heimi til blessunar.
HJÓN voru á skemmtiferð í bíl um
Norður Dakota, og þótti þar heldur
eyðilegt, því að hvergi var tré að sjá.
Þau staðnæmdust í smábæ til að skoða
sig um. Þar var heldur ekkert tré að
sjá, en er þau höfðu gengið um stund
og voru kcmin í útjaðar bæarins, rák-
uat þau þar þó á trjáíund. Og þarna
voru tré, sem þau höfðu aldrei séð
fyr á ævi sinni. Bóndinn kallaði í mann,
sem fram hjá gekk, og spurði: „Hvað
er þetta?"
„Nú, sjáið þér það ekki maður, þetta
eru tré!“