Lesbók Morgunblaðsins - 24.02.1957, Qupperneq 1
Hrakningar hvalveiðimanna
P'RAM undir lok 19. aldar stund-
uðu Skotar hvalveiðar í norð-
urhöfum af miklu kappi og sendu
þangað mörg skip. Var veiðisvæði
þeirra allvítt, eða austan frá Jan
Mayen vestur undir Grænlands-
strönd, og í hafinu milli fslands og
Grænlands.
Nú var það í öndverðum maí-
mánuði 1884 að hvalveiðaskipið
„Chieftain" frá Dundee var á
hvalaveiðum einhvers staðar í haf-
inu norður af íslandi. Þetta var
seglskip og stundaði ekki veiðarn-
ar sjálft, heldur voru hafðir til
þeirra sérstakir bátar með skutul-
byssu í stafni. Þeir eltu hvalina og
urðu oft að fara langar leiðir frá
skipinu.
Það hefir líklega verið viku af
maí, að þrír bátar skipsins voru
að veiðum og voru fimm menn á
hverjum báti. Skall þá á svo þreif-
andi þoka, að þeir fundu ekki skip-
ið aftur. Að vísu höfðu þeir allir
áttavita og einnig lúðra til þess
að gera vart við sig. En bæði var,
að þeir munu hafa verið komnir
langt frá skipinu og ekki vitað
gjörla í hverja átt þess væri að
leita og dimmviðrið hefir haldist
dögum saman.
Bátarnir v.oru lítt búnir að vist-
um og vatni — og einn þeirra
hafði hvorugt — því að ekki höfðu
þeir ætlað að hafa langa útivist
frá skipinu. Hófust nú hrakning-
ar þeirra, er bæði urðu langir og
strangir og raunalegir. Skal nú
sagt frá þeim eftir því sem ófull-
komnar íslenzkar heimildir leyfa.
BÁTARNIR koma fram
Norðan á Langanesi utarlega,
eða gegnt Skálum, er bær sem
Brimnes heitir. Var þar lítið kot
um þessar mundir og bjó þar fá-
tækur bóndi, sem Ólafur hét Gísla-
son, 53 ára að aldri. Kona hans
hét Ingunn Guðmundsdóttir og var
tveimur árum eldri en hann. Ekki
er nú vitað um annað fólk á bæn-
um, því að engar manntalsskýrsl-
ur eru til frá Sauðanesi á árunum
1882—1892. En á manntali 1881 eru
taldir hjá þeim hjónum tveir synir
þeirra, Jón 14 ára og Tryggvi 12
ára, og er líklegt að þeir hafi enn
verið heima þegar þetta var.
Hvítasunnudag bar upp á 1. júní
þetta ár. Þann dag var norðan-
stormur og stórsjór. Um nónbilið
sér Ólafur að bátur er þar kominn
nærri landi, og hrekur hann undan
stormi og sjó. Þóttist Ólafur þeg-
ar sjá, að bátur þessi mundi vera
útlendur. Bærinn Brimnes stend-
ur skammt frá sjó. Brá Ólafor nú
þegar við og fór með allt sitt
heimafólk niður að sjó, til þess að
taka á móti bátnum. Gat hann gef-
ið mönnunum bendingu um hvar
lendingin væri og hlýddu þeir því.
Og er bátinn bar að landi, var
Ólafur þar fyrir með heimafólk
sitt og tók á móti honum. Tókst
það svo giftusamlega, að bæði
mönnum og báti var bjargað. Á
bátnum voru fjórir menn (einn
hafði andast í hafi) og var þar á
meðal sjálfur skipstjórinn af
„Chieftain". Hann hét Thomas F.
Gellathy. Allir voru þeir aðfram-
komnir af hungri, kulda og vos-
búð, og skipstjórinn þó verst far-
inn. Flutti Ólafur bóndi þá heim
til sín.
Daginn eftir, annan hvítasunnu-
dag, klukkan 11 um kvöldið, sáu
menn á Raufarhöfn hvar bátur
kom utan af hafi frá aust-suðaustri
og lenti í svokallaðri Bæarvík.
Fólk kom brátt til þess að skyggn-
ast um ferðir þessa báts og var
þar hryggileg aðkoma. Á bátnum
voru 4 menn, allir svo að segja að