Lesbók Morgunblaðsins - 24.02.1957, Blaðsíða 5

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
113
Framfarir / vísindum
seinustu tuttugu árin
á Húsavík frá 20. júlí til 5. sept.
Þurfti hann enn nákvæmari hjúkr-
unar við en félagar hans, og fór
hér eins og um hina, að útferðin
úr sárunum ónýtti bæði nærföt
hans og sængurföt.
Póstskipið „Laura“ kom til Húsa-
víkur 5. september og var á leið
til Kaupmannahafnar. Með því var
Taylor sendur utan.
Af þessari frásögn má að nokkru
sjá hve mikið umstang og kostn-
aður hefir hlotist af komu og dvöl
þessara hrakningsmanna. Margar
sendiferðir, ferðalög, læknishjálp,
meðul,, föt og fæði, hjúkrun og
önnur aðhlynning, björgun bát-
anna og ótal margt annað, hlaut
að kosta mikið. En verðlag var þá
annað en nú er, og menn voru
ekki að nota sér neyð ósjálfbjarga
erlendra meðbræðra til þess að
hagnast á henni. Eru reikningar
allir mjög hóflegir. Má geta þess
að Ólafur bóndi á Brimnesi fékk
113 krónur í sinn hlut. Var það
fyrir fæði og hjúkrun fjögurra
mann í 4 sólarhringa, kaupi stúlk-
unnar frá Hrollaugsstöðum, kaupi
7 manna við að bjarga bátnum,
og kaupi fimm manna við að koma
hrakningsmönnum um borð í
norska skipið. Útfararkostnaður
þess, sem andaðist á Raufarhöfn,
nam kr. 44.72, og er þar allt með
talið, líkklæði, líkkista, legkaup,
þóknun til prests og grafarmanna,
og flutningur á kistunni frá Rauf-
arhöfn til Ásmundarstaða. Alls
nam kostnaðurinn eftir reikningi
sýslumanns kr. 3203.10, og voru
hæstu reikningarnir auðvitað frá
héraðslækni, og frá þeim veitinga-
mönnunum Ágúst Þorsteinssyni og
Sveini Víking, og frá Gránuversl-
iminni á Raufarhöfn, þar sem
keypt voru föt handa þeim og
léreft og flónel allan tímann í sára-
umbúðir.
A. ó.
Á SEINUSTU tveimur áratugum
hafa verið gerðar meiri og merki-
legri uppgötvanir, en nokkuru
sinni áður. Það má með sanni segja
að á þessum árum hafa vísindin
gert heimsbyltingu. Þeir, sem
fæddir eru upp úr aldamótum, lifa
nú í heimi sem er gjörólíkur því,
sem þá var. Hér skal nú sagt frá
nokkrum þeim vísindalegum af-
rekum, sem mest hafa stuðlað að
þessu.
BÓLUSETNING
VIÐ MÆNUVEIKI
Margir munu telja að á sviði
læknavísinda sé merkust uppgötv-
un dr. Salks, bólusetning við
mænuveiki. Hún var fyrst reynd
árið 1953. Tveimur árum seinna
var hafin allsherjar bólusetning í
Bandaríkjunum og síðan í ýmsum
öðrum löndum. Og nú er svo kom-
ið að margir telja að sigur sé unn-
inn á þessari illkynjuðu og vondu
veiki.
STJÖRNUSJÁIN MIKLA
Á sviði stjörnufræðinnar hafa
orðið stórstígar framfarir og má
þær helzt þakka 200 þumlunga
breiðu stjömusjánni, sem kennd er
við Hale og tók til starfa á Palo-
mar 1948. Þessi mikla stjörnusjá
getur skyggnzt svo langt út í geim-
inn, að vegarlengdin nemur rúm-
um billjónum ljósára.
SJÓNVARPIÐ
Þessi uppgötvun var í rauninni
fyrst gerð 1884 ,en var þá ekki
framkvæmanleg. Miklar endur-
bætur voru gerðar á henni 1920,
en það var þó ekki fyrr en 1939
að fyrst var farið að sjónvarpa frá
New York. Árið 1950 var sjónvarp-
ið vinsælasta dægrastytting í
Bandaríkjunum og hefir síðar far-
ið sigurför víða um lönd.
RATSJÁ
Það er um ratsjána eins og sjón-
varpið, að fmmhugmyndin að því
er ekki ný af nálinni. Árið 1886
sýndi Heinrich Hertz fram á, að
radíóbylgjur gætu endurkastast
frá föstum hlutum. En það var þó
ekki fyrr en 1930 að sjálf ratsjáin
kom til sögunnar. Það var stríðið
sem ýtti mjög undir hugmyndina,
því að það var ekki lítils virði fyrir
skip á þeim tímum að geta „séð“
í myrkri. Uppgötvun þessi bjargaði
óteljandi mannslífum á styrjaldar-
árunum. Að stríðinu loknu var hún
tekin til almenningsnota og eru nú
flest skip útbúin með ratsjá.
S J ÁLFVIRK AR
REIKNIVÉLAR
Fyrsta sjálfvirka reiknivélin var
tekin í notkun í Massachusetts
Institution of Tegnology árið
1942. Vakti hún mestu furðu, því
að engu var líkara en að hún hefði
mannsvit. Síðan hefir komið hver
reiknivélin af annarri og orðið æ
fullkomnari. Má ?ar nefna Eniac,
sem getur reiknað 5000 dæmi á
einni sekúndu. Þessar vélar munu
hafa hina stórkostlegustu þýðingu
fyrir mannkynið, því að nú er hægt
að leysa á nokkrum mínútum svc*
flókin dæmi, að menn hefði þurft
marga mánuði til þess að leysa
þau.