Lesbók Morgunblaðsins - 10.03.1957, Síða 13

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
153
«---------------------------<S>
Richard Beck;
Flutt á Frónsmóti í Winnipeg
18. febrúar 1957.
Oss gaf móðir að erfðum'
ættfé, guili dýrra:
Tungu tignaríríða,
töframætti gædda;
hert í vetrarhríðum,
hituð jarðarglóðum,
þrungin söngvaseiði
sævar boðafalla.
Oss gaf móðir að erfðum
ættfé, gulli dýrra:
Sögu, er hitar hjarta,
huga vængjum lyftir;
römmum harmarúnum
rituð, — hetjublóði,
stöfuð stjörnuskini
stórra frægðarverka.
Oss gaf móðir að erfðum
ættfé, guili dýrra:
Hörpu, er hljóma lætur
hæstu tóna og dýpstu;
stillt við stormaraddir,
straumnið gljúfrafossa;
innst í strengjum ómar
óður vórsins bjarta.
Móðurarfur og metfé
miklu skyldu goldin,
fram til sæmda og sigurs
sumri nýju borin.
Tungan fræg og fögur,
feðra hetjusaga,
harpan himinborna
heimta dáð að íaunum.
4>--------------------------------®
fæðingu Sir Baden Powells og 50 ár
frá stofnun skátafélagsskaparins (22.
og 23.)
VEF.ÐHÆKKANIR
Allmikil hækkun varð á verði tóbaks
og áfengis (1.)
Mikil verðhækkun varð á bensíni
og liúsaolíu, bensínlítri hækkar um
31 eyri og olían um 18 aura lítrinn
(27.)
ÁFENGISLAGABROT
Lögreglan í Keflavík tók bíl hlað-
inn áfengi (26 þús. kr. virði), sem
Hœtfan af „strontium 90"
nœr til alls heimsins
HÆTTULEGASTA geislavirka
efnið, sem fram kemur þegar vetn-
issprengja er sprengd, er „stronti-
um 90“. En það er langt frá því að
mönnum sé ljóst hver hætta stafar
af því. Fara nú fram miklar rann-
sóknir á því. Bandaríska akademí-
an hefir skipað sérstaka nefnd til
þess að veita almenningi fróðleik
um þetta. Kjarnorkunefndin þar í
landi vinnur einnig að rannsóknum
á því, hvernig hið geislavirka ryk
af vetnissprengjum dreifist um
heiminn. Og fimmtán þjóða vís-
indamannanefnd innan Sameinuðu
þjóðanna safnar öllum upplýsing-
um, sem unnt er að fá um það,
hvar geislavirkt ryk hafi fallið til
jarðar.
Þessar upplýsingar eru enn í
ætlað var til launsölu þar á staðnum
(3. og 6.)
Um 350 flöskur af áfengi fundu toll-
verðir í vb. Oddi, er hann kom til
Þorlákshafnar frá Hollandi (9.)
Þá fundu og tollverðir um 400 flösk-
ur af áfengi í gufuskipinu „Detti-
fossi“ (23.)
ÝMISLEGT
Tundurdufl kom upp í vörpu tog-
arans „Bjarna riddara“, út af Vest-
fjörðum, en olli ekki neinu tjóni (1.)
Iðnnemar í landinu eru nú taldir
1776 (9.)
Hrossaræktarbúið á Kirkjubæ á
Rangárvöllum sendi 10 kynbótahryss-
ur til Þýzkalands (13.)
Síðumenn fóru á snjóbíl inn á afrétt
op fundu þar 7 kindur, 3 ær og 4
lömb (17.)
Tundurdufl rak á fjörur Fljóts-
hverfinga (23.)
Vart hefir orðið við sjúkdóm I
rjúpum (27.)
fárra manna höndum. Líklega eru
það ekki nema svo sem 50 vísinda-
menn, sem hafa kynnt sér þær. En
hin sorglega staðreynd er sú, að
engum tveimur af þessum 50
mönnum, kemur saman um neinar
niðurstöður. En hættan af „stronti-
um 90“ er þó augljós.
Þetta geislavirka efni myndast í
reykhatti þeim, sem verður a£
vetnissprengju. Að vísu myndast
einnig strontium þegar kjarna-
sprengja er sprengd, en það er
minna og kraftur hennar er ekki
svo mikill að hann komi þessu
geislavirka efni upp í háloftin. Það
blandast andrúmsloftinu og fellur
fljótt til jarðar með úrkomu.
En vetnissprengjan þeytir ryk-
mekki sínum upp í háloftin, og
vegna þess hve loftið er þunnt þar,
sveima hinar geislavirku eindir þar
tímunum saman. Strontium 90 er
mjög lengi að geisla sér út, hefir
ekki misst helming geislamagns
síns fyrr en eftir 28 ár. En eftir
tíu ár, jafnvel skemmri tíma, hef-
ir þetta geislavirka ryk komizt nið-
ur í andrúmsloftið og fellur svo
til jarðar.
Rannsóknir á háloftunum hafa
sýnt, að strontíum 90 dreifist þar
út og fellur svo nokkurn veginn
jafnt yfir jörðina, nema þar sem
úrkomur eru litlar.
Þegar nú þetta geislavirka efni
hefir fallið til jarðar, sameinast
það jarðveginum og liggur þar
sem hulin hætta. Þar sem jarðveg-
ur er mjög snauður að kalkefnum,
hefir komið í Ijós að gróðurinn
„hámar“ í sig þetta geislavirka
efni. Hefir þetta komið í ljós í