Lesbók Morgunblaðsins - 07.04.1957, Page 2

206
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
hraun ofan við byggðarlögin, inn
með sjónum. Flest af þessum
hraunum eru breið og afar sein
yfirferðar eða ófær með öllu, jafn-
vel fyrir gangandi menn nema um
þessa troðninga, sem hafa myndast
af umferðinni á liðnum öldum.
Óvarlegt er fyrir ókunnuga menn
að fara út á vegleysur í úfnustu
hraununum, því að mjög er auðvelt
að villast þar í þoku og snjókomu
eða verða fyrir öðrum töfum og
jafnvel lenda í ógöngum. í mikl-
um snjó geta sprunguhraunin verið
háskaleg". (B. Sæm.).
Færð var þung og erfið. Götu-
troðningana, sem voru lægri en
umhverfið, hafði fennt strax í kaf
í fyrstu snjóum og mikið snjókyngi
var á heiðum uppi. 1 snjókomu og
þoku er villugjarnt á þessum slóð-
um. Eru þar margar hættulegar
gjár og sprungur, sem erfitt er að
varast í dimmviðri og hafa orðið
mönnum og málleysingjum að fjör-
lesti.
Er við vorum komnir inn undir
Vatnsleysur var komin krapahríð,
og fór snjókoman stöðugt vaxandi,
eftir því sem innar kom í heiðina.
Frost var enn lítið svo að snjór
klesstist við hlífðarfötin og hlóðst
á okkur, svo að við urðum brátt
blautir. Sóttist okkur ferðin um
Strandarheiði og Arnarstapahraun
heldur seinlega vegna ófærðarinn-
ar. Komum við nú að Hvassa-
hrauni, sem er skammt innan við
Amarstapahraun, til þeirra ágætu
hjóna, Þórunnar Einarsdóttur og
Guðmundar Stefánssonar, er þar
bjuggu þá og höfðu búið lengi. Þar
fengum við hinar beztu viðtökur,
en við vorum blautir og þreyttir
eftir þófið. Hvassahraun var þá
aðalviðkomustaðurinn á leiðinni
milli Suðumesja og Reykjavíkur.
Stóðum við þar all-lengi við, og
ætluðum jafnvel ekki lengra, því
að veðurhorfur fóru versnandi og
* 4
við ekki vel kunnugir á þeim slóð-
um, sem framundan voru.
Nú tekur við Almenningurinn,
sem er víðáttumesta og elsta
hraunið á þessum slóðum. Hann
nær frá sjó allt upp að Dyngna-
hrauni og Undirhlíðum og er mjög
mishæðóttur, með sprungnum
klappabungum og hólum, djúpum
dældum og kötlum. Akvegurinn
var þá ekki kominn lengra en
skammt suður fyrir Straum, sem
er einn af Hrauna-bæunum, á hæð-
ina, sem er milli Straums og
Rauðamelshóls. Var það ætlun okk-
ar að komast á veginn í björtu,
því að þá þóttumst við öruggir úr
því.
Til gamans má geta þess, að
Bjöm Kristjánsson, þáverandi
þingmaður Gullbringusýslu, sagði
mér sjálfur svo frá löngu síðar, að
sér hefði gengið treglega að koma
þingmönnum í skilning um nauð-
syn þess, að akvegur yrði gerður
suður um hraunin og hafi hann þá
tekið það ráð að setja hesta undir
þá þingmenn, sem áttu þá sæti í
fjárveitinganefnd Alþingis, og far-
ið með þá suður í hraunin til að
sýna þeim götutroðningana, sem
fætur hestanna höfðu troðið á
liðnum öldum. Þetta bar árangur,
svo sem kunnugt er, þótt það tæki
mörg ár að gera veginn suður með
sjó.
Það mun hafa verið um nónbil,
er við lögðum af stað frá Hvassa-
hrauni. Þegar komið var nokkuð
inn í Almenninginn fór veður
versnandi eftir því sem á daginn
leið, snjókoman óx stöðugt og
hlóðst snjórinn utan á okkur, en
hægur vindur var af austri. Gekk
okkur erfiðlega að halda leiðinni
eftir að skyggja tók. Götutroðning-
arnir í Almenninginum voru fennt-
ir í kaf og vörður, sem voru á
stöku stað, voru annaðhvort á kafi
í snjó eða svo fannbarðar, að óger-
legt var að greina þær. Þarna í Al-
menninginum var því ekki um nein
kennileiti að ræða til að styðjast
við. Sími var þá ekki kominn um
Suðurnes. Hann var ekki lagður
fyrr en árið eftir, sumarið 1908,
svo að ekki var hægt að hafa hlið-
sjón af símastaurum, en það hefði
komið sér vel. Fór nú málið að
vandast að vera á ferð í fannfergi
og krapahríð um þessar auðnir,
hraunhóla og gjótur, en áfram var
haldið, þótt seint gengi. Vindstað-
an, sem var þó ekki örugg, var það
eina, sem við var að styðjast og
vemdaði okkur frá því að villast
upp á við um Almenninginn.
Með austankaldann á hægri hlið
veltumst við nú áfram um hraun-
ið í ófærðinni, og fór svo að lok-
um, að við villtumst í Almenning-
inum, fórum niður á við sem betur
fór, fundum ekki nýa veginn og
áttuðum okkur ekki fyrr en við
komum að túngarðinum 1 Lóna-
koti, sem er niður við sjó, um það
bil miðja vega milli Hvassahrauns
og Straums. Héldum við nú í átt-
ina til Óttarsstaða og komum eftir
um þriggja stunda göngu, sem í
venjulegri færð tekur ekki nema
um einn og hálfan tíma, að bæn-
um Eyðikoti, sem er austasti bær-
inn í Óttarsstaðatúninu. Þá bjuggu
þar bræður tveir, Guðmundur og
Sveinn Bergsteinssynir. Við höfð-
um þar enga viðdvöl, en báðum um
fylgd upp á veginn, sem var kom-
inn skammt suður fyrir Straum,
svo sem fyrr segir, og var það
auðsótt mál. Fylgdi nú Sveinn okk-
ur upp hraunið sunnan Straums, og
þegar hann þykist vera kominn á
veginn segir hann: „Eg get nú ekki
séð veginn, en hann hlýtur að vera
hérna“. Var nú komið norðaustan
rok með stórhríð og farið að herða
frost. Fórum við nú að leita að
veginum og tókst okkur eftir
nokkura leit að finna hann, þar
sem hann liggur upphlaðinn yfir
tjarnir, sem þar eru. Þökkuðum
<