Lesbók Morgunblaðsins - 05.05.1957, Blaðsíða 3

LESBÓK mORGUNBLAÐSINS
255
Gömul lík
í mómýrum
GREIN ÞESSI er eftir Geoffrey Bibby, sem nú starfar við forn-
leifasafnið í Árósum í Danmörku. Hann er enskur og stimdaði nám
í Cambridge-háskólanum, en eftir seinni heimstyrjöldina kvænt-
ist hann danskri konu og settist þá að í Danmörku. Síðan hefir
hann tekið þátt í ýmsum fornleifarannsóknum í Danmörku,
Noregi, Svíþjóð, Skotlandi og Englandi. — í Lesbók Morgun-
blaðsins 1. tbl. 1954, er nokkru ýtarlegri frásögn af Tollund-
manninum.
AÐ VAR í maímánuði 1950 að
fornfræðingur stóð augliti til
auglitis við mann, sem hafði verið
uppi fyrir 2000 árum. Og síðan hafa
rúmlega 200.000 manna séð tvo
menn og stúlku, sem sennilega hafa
verið samtíðarfólk Júlíusar Cæsars
og Krists. Peter Glob prófessor gróf
upp báða mennina.
Hann var að kenna í háskólan-
um í Árósum, er honum barst boð
um, að lögreglan í Silkeborg vildi
fá að tala við hann í síma. Og
erindið var að skýra honum frá
Élja-Grímur sitji enn að völdum,
ábúðarmikill og máttugur sem
fyrr.
Sitthvað bendir til þess, að hug-
myndir manna um Élja-Grím hafi
snemma blandazt þeirri eldfomu
vættatrú, sem lifað hefur góðu lífi
með Ásatrú og kristnum dómi hér
á landi og víðar, ef þær eru þá ekki
frá henni runnar. Samkvæmt
henni áttu sér allir hlutir sál eða
anda, loft og eldur, vötn og viðir,
hólar og hamrar, svo að eitthvað
sé nefnt.
Fram á þessa öld hafa vatnsand-
ar og loftandar lifað sæmilegu lífi,
helgir viðir lifa enn ofan moldar
og bann- eða álagablettir, eru til
í hverri sveit á íslandi. Ýmsu
mætti hér við auka, en við svo búið
skal sitja að sinni. Um leið og ég
lýk við þessa hugaróra um heiðinn
dóm, bylur kornél á baðstofuglugg-
anum og móðir mín hefur yfir
gamla vísu:
Grímur élja úti er
okkur selja kornél fer.
Þrýtur elja þykir mér,
þegar hann belja gerir hér.
28. jan. 1957
því, að menn sem vora að taka upp
mó í grend við Tollund, hefði komið
niður á lík af manni. Síðar hefir
Glob prófessor sagt þannig frá
þessum degi:
„Eg brá skjótt við og hélt til
Tollund Mose, en það er mjótt mó-
mýrardrag milli tveggja brattra
hæða um miðbik Jótlands. í mó-
gryfjunni og í hér um bil 7 feta
dýpt, lá krepptur maður, að hálfu
leyti inni í móstálinu. Fótur og
öxl stóð út úr og var gjörsamlega
órotið, en skinnið orðið brúnt, hafði
dregið í sig lit úr mónum. Við gróf-
um varlega þar í kring og brátt
kom höfuð í ljós, hneigt niður á
bringu.
Um það er fór að rökkva, var
maðurinn kominn fram. Hann var
með kreppt hné og kreppta hand-
leggi, og lá á hliðinni eins og hann
hefði lagt sig til svefns. Augun
vora lokuð, á enninu vora hrukkur
og einhverjir drættir um munninn,
eins og hann væri ekki vel ánægð-
ur með það að ró hans hafði verið
raskað.
Þegar í stað var auðséð, að hann
hafði hvílt þarna í 2000 ár. Um það
bar vitni sjö feta þykkt mólagið,
sem hafði myndast ofan á honum
um aldirnar .... “
Með mestu nákvæmni var líkið
nú aftur hulið mó, en síðan var
öll mófyllan með því tekin og sett
í trékassa, svo hægt væri að flytja
manninn á Þjóðminjasafnið í Kaup-
mannahöfn.
Höfuð Tollund-mannsins, sem nú er
geymt í safni.
Þegar líkið var nú rannsakað
þar, kom í ljós að það var allsnak-
ið. nema hvað skinnhúfa var á
höfði, ólarbelti um miðju og bútur
af hengingaról um hálsinn.
DÉTTUM tveimur árum. seinna
var Peter Glob aftur kallaður
til þess að athuga lík, sem fundist
hafði í mógröf, skammt frá þorp-
inu Grauballe og ekki nema nokkra
kílómetra frá Tollund. Þar höfðu
tveir menn farið að taka upp mó
snemma á laugardagsmorgni, og er
gröfin var orðin sex feta djúp,
komu þeir niður á höfuð af manni.
Glob fór rakleitt á staðinn, og
sá þá hvar alveg óskemmt manns-
höfuð stóð út úr bakkanum. Hann