Lesbók Morgunblaðsins - 05.05.1957, Blaðsíða 14

266
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
það deilt, hvenær svo muni komið.
Svartsýnismenn halda að þessa
verði skammt að bíða. Þeir halda
því fram, að nú gangi öll bjarg-
ræði til þurrðar (jafnvel vatn) og
svo muni fara að mannkynið hafi
ekki á neinu að lifa nema því sem
það getur ræktað á jörðinni. Aðrir
jafn fróðir menn halda því fram,
að hin öra mannfjölgun sé tákn
mikillar lífsorku, en þetta muni
jafnast áður en komið sé á heljar
þröm.
Öllum þessum mönnum virðist
sjást yfir mjög veigamikið atriði.
Höfuðspurningin er ekki sú, hvað
jörðin muni geta framfleytt mikl-
um fólksfjölda, heldur hin, hvað
þéttbýli má vera mikið til þess að
menn geti lifað góðu lífi.
Það er furðulegt hve margir af
þeim mönnum, sem um þetta mál
hafa rætt, hafa gleymt þessu atriði,
gleymt því að einstaklingsfrelsi,
útivist, fegurð, einvera, tilbreyting
og margt annað, er nauðsynlegt til
þess að mönnum geti liðið vel.
Það ætti að vera augljóst, að því
meir sem fólkinu fjölgar og það
hnappast saman, og því meir sem
að sverfur um eðlileg bjargræði,
því fremur neyðast yfirvöldin til
þess að skerða frjálsræði manna.
Það er ekki vegna þess að stjórn-
imar sé á móti frelsi, heldur neyð-
ast þær til að gera þetta og tryggja
með því afkomu allra. Afleiðingin
verður „mauraþúfan“, þar sem
ríkið tekur að sér að sjá þegnun-
um fyrir daglegum nauðþurftum,
en verður jafnframt að ráða yfir
öllum athöfnum þeirra.
Hvað er þá orðið af sambandi
mannsins við náttúruna?
Nú má segja að sumir forvígis-
menn mannkynsins hafi ekki látið
náttúruna sig neinu skifta. En hin-
ir eru þó mörgum sinnum fleiri.
Skáld allra þjóða á öllum tímum,
flestir málarar og myndhöggvarar,
megmþorri allra rithöfunda, hug-
sæismenn og mestu vísindamenn
allra tíma, hafa haft innilega þörf
fyrir samband við náttúruna. Þeir
hafa haft ómótstæðilega löngun til
þess að horfa á fegurð himins og
jarðar, horfa á trén, blómin og dýr-
in, hlusta á þyt haustvindanna og
brim og bárugnauð við kletta og
sanda. Ef slíkum mönnum er mein-
uð sambúð við náttúruna, er fótum
kippt undan hugmyndaflugi þeirra
og skapandi hugsun.
Hve lengi fær hið hraðvaxandi
mannkyn notið fegurðar? Sagan
kennir oss að tvær hafa verið upp-
sprettur þeirrar fegurðar, sem
mannkynið hefir notið, náttúran
sjálf, og þau listaverk, sem hún
hefir hvatt hug og hönd manna til
að skapa. Hvar eiga menn að leita
fegurðar, ef mannkynið þekur nær
alla jörðina og er undir ofstjórn,
sem vanhelgar alla fegurð? Það er
varla hægt að komast hjá þeirri
ályktun, að of margt fólk og nægi-
leg fegurð geti ekki farið saman.
Og hvað er um einkalíf í fjöl-
menni? Einkalífið er frelsi undan
glápi annara, truflunum og íhlut-
un, hvort sem um er að ræða hugs-
anir, tilfinningar eða gerðir. Þegar
menn eru út af fyrir sig skapast
hjá þeim hinar merkilegustu og
frumlegustu hugsanir. En hverjir
hugsa um slíkan frið nú á dögum,
þegar miljónir manna hnappast
saman á litla staði, þótt nóg sé svig-
rúm annars staðar.
Þarfirnar eru misjafnar. En gott
þjóðfélag verður að sjá þegnum
sínum fyrir fleira en beinum lífs-
nauðsynjum, svo sem frelsi, nátt-
úrufegurð, einkalífi og skilyrðum
til að fullnægja ævintýraþrá sinni.
Því má segja, að jörðin sé ekki of-
setin, meðan allir menn geta not-
ið þessa.
En þeir, sem tala um offjölgun
mannkynsins, ganga alveg fram
hjá þessu. Þeir hugsa aðeins um
það, hvað jörðin geti satt margar
þúsundir miljóna manna. Og til
þess að drýgja matinn, eru sumir
farnir að tala um sag og svif til
manneldis. Með því að koma á
„svif-búskap“ með ströndum fram
og á flekum úti á hafi, þar sem
menn neyti þeirrar minnstu nær-
ingar sem getur framfleytt lífinu,
gera þeir ráð fyrir að á jörðinni
geti lifað 200 þúsund miljónir
manna — ef þá er hægt að kalla
slíkar verur menn.
Sumir taka enn dýpra ' árinni.
Brezkur eðlisfræðingur J. D.
Bernal heldur að hægt s . ð ráða
fram úr matarskortinum með því
að framleiða eitthvað ætilegt úr
kolum, kalki og vatni. Um þessa
hugmynd segir Berrill dýrafræð-
ingur hæðnislega, að nú geti mann-
kyninu fjölgað svo á jörðinni, að
allir verði að sitja til þess að kom-
ast þar fyrir. En ef það er takmark
mannkynsins að fjölga sem mest,
þá er hér fundin úrlausn. Varla
getur það þó talist eftirsóknarvert,
að hlaða niður svo mörgum börn-
um, að þau hafi ekki annað en sag,
svif, þang og gerfifæðu til þess að
lifa á. Eða er það eftirsóknarvert
líf?
Sumir halda því fram, að mann-
^ynið geti takmarkað viðkomu
sína, ef það vilji. En þá koma aðrir
og segja, að slíkt gæti verið hættu-
legt, því að þá fæðist færri mikil-
menni, því að mikilmenni sé viss
hlutfallstala mannanna, og eftir
því sem mannkyninu fjölgi, eftir
því fjölgi mikilmennunum og því
meiri verði framfarirnar.
Sagan sýnir oss þó annað. Það
virðist svo sem í Aþenu hinni
fomu, Alexandríu, Florence, Cor-
dova og París á miðöldum hafi ver-
ið miklu fleiri mikilmenni en nú
eru í London og New York, að
ekki sé talað um borgir eins og
Kanton eða Kalkutta. Meðan enn
var tiltölulega fátt fólk á Ítalíu,
Þýzkalandi, Bretlandi, Hollandi og
k
ft