Lesbók Morgunblaðsins - 12.05.1957, Blaðsíða 5

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
273
Eitt sinn er þetta var gert, var
hrúturinn horfinn morguninn eft-
ir, og fannst hann hvergi. Þegar
húsið, sem hann var í, var mokað
næst á eftir, fannst skrokkur hans
undir grindunum. Annað sinn
fannst hrúturinn dauður og stirðn-
aður uppi í heystæðinu við húsið.
Stóð hann á afturfótunum og
studdist upp við heystálið, en fram-
fæturnir stóðu sem spýtur beint
fram. Sagði fjármaðurinn, að svo
hefði verið að sjá sem hann hefði
verið studdur í þessa stöðu, unz
hann var fullstirðnaður. Maður
sem var í Bæ 1898—1899 segir, að
þá hafi hrútar verið hafðir í hús-
unum og hafi ekkert orðið að. Hefir
þá verið upphafið vald þeirra dul-
armagna, sem áður réðu þar, en
hvenær það varð, er ekki hægt að
segja neitt um.
Um seinustu aldamót flutti að
Bæ Guðmundur Sigurðsson og bjó
þar fram yfir 1940. Hann var mesti
dugnaðarmaður og stundaði sjó og
búskap jöfnum höndum. Það var
eitt sumar, að grasspretta var ó-
venjulega lítil og fekk Guðmund-
ur stórum minni hey en vant var,
þó hann slægi það sem slægt var
af útengjum. Til að bæta nokkuð
úr þessu, tók Guðmundur það ráð
að slá blett uppi í svonefndum
Hömrum, en Hamrar eru klettar
hátt í hlíðinni upp af bænum og
ná nokkru styttra fram en land
Bæar. Ekki vissu menn til, að þar
hefði verið slegið og enginn hafði
heyrt getið um nein álög eða bann-
helgi á þessum stað. En afar erfitt
er að ná þaðan heyi og mun það
hafa ráðið mestu um, að enginn
hafði nytjað þennan blett. En
skömmu síðar dreymdi Guðmund,
að til hans kom kona, sem honum
þótti álfkona vera. Hún var all-
reið og ásakaði hann harðlega fyr-
ir að hafa slegið þarna og hótaði
illu ef það væri endurtekið. Hún
kvað það skyldu verða hefnd íyr-
ir þennan verknað, að aldrei mætti
hann setja á meira en 50 ær, ef vel
ætti að fara. Hvarf konan honum
síðan og dreymdi hann hana aldrei
framar.
Guðmundur lét orð konunnar sér
að kenningu verða, og eftir það
setti hann aldrei fleiri ær á vetur en
svo að eina eða tvær vantaði upp
á 50. Blettinn sló hann ekki nema
þetta eina sinn. Nokkrum árum
seinna bað maður frá Suðureyri
Guðmund um leyfi til þess að slá
þennan sama blett, en hann þver-
tók fyrir það, kvaðst hvorki slá
hann sjálfur né ljá hann öðrum til
slægna.
Suðureyri. — Sagt var, að ekki
mætti slá í tjörninni í túninu, en
mikill hluti hennar er vaxinn stór-
gerðri starartegund. Ekki er vit-
að að sú bannhelgi hafi nokkurn
tíma verið brotin.
Laugar. Sumir segja, að ekki hafi
mátt slá í Laugahverfi. Bann þetta
hefir ekki verið brotið, svo vitað sé.
Munu þær ástæður valda, að lítil
freisting var til þess: Slægjuland
er þar lítið og illt að ná heyi það-
an, þótt slegið sé.
Jörðin Laugar var kölluð álaga-
jörð, og mátti enginn búa þar
lengur en 20 ár, og mundi hver sá,
er lengur byggi þar, verða fyrir
alvarlegu óláni. Frá eldri tíma er
ekki vitað, að neinn hafi verið þar
fram yfir inn leyfilega tíma. Voru
ábúendaskipti þar oft tíð, en stund-
um var jörðin í eyði. Ásíðariárum
hafa þó tveir menn búið þar lengur
en 20 ár. Sá fyrri var Guðmundur
Guðmundsson, sem fluttist á Suð-
ureyrarmalir rétt fyrir 1900. Varð
hann að hætta búskap vegna
heilsuleysis, sem sumir settu í sam-
band við það að hann hafði búið
á Laugum yfir 20 ár. Er það og
staðreynd, að honum leið betur eft-
ir að hann kom að Suðureyri. Kann
það raunar að nokkru leyti hafa
stafað af því, að ástæður leyfðu
honum að fara betur með sig og
hlífa sér við erfiði, þegar hann
var lasinn. Seinni maðurinn var
Pétur Sveinbjarnarson, sem flutt-
ist frá Laugum fyrir fáum árum
eftir meira en 20 ára búskap þar.
Mikið af þeim tíma átti hann við
erfið kjör að búa, því að ómegð
var mikil. Seinustu árin var hag-
ur hans betri, því að þá voru börn-
in komin upp og veittu honum
stuðning. Ekki verður séð að álög-
in hafi gert honum neitt. Má ætla
að þau séu nú úr gildi fallin.
Klúka. — Skammt frá bænum er
álagablettur, sem kallast Ártung-
ur, og þar sem þetta er rétt við
bæinn, er nokkur freisting að slá
þarna, þegar vel er sprottið, þar
sem slægjur eru þarna litlar. Ekki
er vitað að bannhelgin hafi verið
rofin, fyrr en seinasti ábúandi á
Klúku sló þarna eitt sumar. Um
haustið setti hann fimm ær á, en
missti þrjár af þeim um veturinn.
Rann honum þá svo í skap, að
hann drap þær sem eftir voru, og
kvað bezt að þær fylgdust að allar.
Botn. — Þar er álagabletturinn
Karlsbali. Er hann framarlega á
dalnum og engin freisting var að
slá hann, því að nóg er af góðum
slægjum nærtækari. Er því ekki
kunnugt að hann hafi nokkru sinni
verið sleginn, fyrr en Jón Pálma-
son sló hann sumarið 1913. í nó-
vember þá um haustið drukknaði
Jón og sá atburður af sumum sett-
ur í samband við sláttinn á Karls-
bala.
Annar álagablettur kvað vera í
landi Botns. Heitir hann Latur og
er fyrir framan Hafradalsá. Ekki
hefi eg heyrt um hvort hann hefir
verið sleginn áður fyrr, en bónd-
inn, sem nú er í Botni, segist oft
hafa slegið hann, án þess aö nokk-
ur hafi að orðið.