Lesbók Morgunblaðsins - 26.05.1957, Blaðsíða 1
Auðæfi hafsins
GREIN þessi birtist nýlega í dönsku fiskifræðariti. Höfundur hennar
heitir V. J. Bröndegaard. Hér er fjallað um mál, sem ísland varða
mjög, því að hér ætti að vera góð skiiyrði til þess að hagnýta auðæfi
hafsins. Hver veit nema verksmiðjurekstur færist hér brátt í það horf
að vinna alls konar efni úr sjónum, er orðið gæti útflutningsvara.
jyi'ARGIR þjóðmegunarfræðingar
A líta svo á, að „tímabil hafsins“
sé í þann veginn að hefjast og að
úthöfin hafi að geyma slíka gnægð
dýra, plantna, málma og olíu (und-
ir hafsbotni), að næstu aldirnar
verði hafið meginforðabúr heims-
ins, er stöðugt vex að íbúatölu. Hið
mikla fjármagn, er fer til hafrann-
sókna, og sumum kann í fljótu
bragði að vaxa í augum, mun á sín-
um tíma bera margfaldan ávöxt.
Á öldinni sem leið óx íbúatala
mannfólksins í heiminum úr einum
miljarði í 2% og á sólarhring hverj-
um fæðast 70.000 fleiri en deyja.
Það er því auðsætt, að framleiðsla
matvæla og hráefna verður að vaxa
stórkostlega bæði til lands og sjáv-
ar. Takist það ekki, verða afleiðing-
arnar ægilegar.
í hafinu er samsafn náttúrunnar
af hinum ólíkustu efnum. í því er
nú vitað um 32 frumefni. Megin-
hlutinn er natrón eða matarsalt
(77.9%). Að jafnaði inniheldur
einn lítri af sjó 27.2 gijömm af nat-
rónklór, 3.8 gr. magnesiumklór, 1.7
gr. magnesiumsúlfat, 1.3 gr. kalci-
umsulfat, 0.9 gr. kaliumsúlfat, 0.1
gr. kalciumkarbonat og 0.08 gr.
magnesiumbromid. Þar við bætist
svo fjöldi næringarefna, gerlaefna
eða svokallaðra gróefna, sem eru
lífsnauðsynleg — 5 milligrömm
kopar í kúbikmetra að jafnaði,
sama hlutfall af sinki, 0.5 mg. mol-
ybdæn, 0.3 mg. vanadium, 0.011—
0274 gr. joð, 4 gr. bór, 1.4 gr. flúor
o. fl. efni í ýmsum kemiskum sam-
böndum.
Meðal málmefna hafsins má
nefna ýmiss dýr málmesfni, svo sem
silfur, gull og úraníum. í hverri
smálest sjávar er ca. 6 milligr. af
gulli. í öllum úthöfum samanlögð-
um mundi vera sem næst 8 miljarð-
ar smálesta af gulli eða 5 smálestir
í hlut hvers einasta mannsbarns á
jörðinni — slík auðævi mundi ekki
hinn hugmyndaríkasti sjóræningi
haía látið sér til hugar koma.
Ýmsir hugmyndaríkir menn hafa
freistað þess að finna ráð til þess
að vinna gullið úr sjónum. Þeir
hafa þó varla gert sér ljóst, að
mætti slíkt takast, þá mundi gull
og silfur verða jafn algengir og eigi
verðmeiri málmar en járn og kop-
ar, en notagildið minna.
Hins vegar mundi vinnsla úraní-
um úr sjó koma í góðar þarfir á
atómöld.
í hafinu er fólgið mikið magn
af magnesium — 1.4 millj. smálest-
ir á ten.km. eða um það bil 2.000.
000 miljarðar smál. samanlagt.
Þessa málmtegund notar iðnaður-
inn í stöðugt vaxandi mæli og á æ
fleiri sviðum. Eðlisþyngd þess er
1.8 eða tæplega það, og það er ein-
um þriðja léttara en aluminíum, en
álíka hart og seigt; það er málmur
sem auðvelt er að vinna úr, þar að
auki þolir það vel hvers konar veð-
ur og mun þoka aluminíum til hlið-
ar í vaxandi mæli. í hafinu er sem
betur fer svo mikið af magnesium,
að mannkynið getur ausið af þeim
nægtabrunni í tvær milljónir ára
enn, þó ársnotkunin væri milljón
lestir. Nú er ekki notaður einn þús-
undasti hluti af þessu magni.
*
0