Lesbók Morgunblaðsins - 26.05.1957, Blaðsíða 4
304
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
Rákettur eru hættuleg vopn. Hér sést kafbátur skjóta fjarstýrðri rákettu.
Fyrstu rákettur þeirra Dornberg-
er og von Braun, sem reyndar voru
opinberlega, kölluðust A—2. Þær
voru tvær og var önnur skírð Max
en hin Moritz. Þeim var skotið úti
á eynni Borkum í Norðursjó í des-
embermánuði 1934, og komust þær
í 6500 feta hæð.
Ári seinna tókst prófessor Godd-
ard að skjóta rákettu 7500 fet í
loft upp. Það var 31. maí 1935 og
var hann þá kominn til Mescalero
Ranch í New Mexíko. Um haustið
(14. okt.) reyndi hann aðra rákettu
og komst hún í 4000 feta hæð. Hann
vissi ekkert um tilraunir Þjóð-
verja, því að þeim var haldið al-
gjörlega leyndum. Þjóðverjar
höfðu ekki heldur lesið bók hans,
þeir byggðu algjörlega á útreikn-
ingum Oberths.
Árið 1937 reyndu Þjóðverjar
þrjár rákettur af hinni svokölluðu
A—3 gerð. Þeim var skotið upp af
eynni Greifswalder í Eystrasalti.
Þær reyndust ekki jafn vel og þeir
höfðu gert sér vonir um. Þá höfðu
þeir einnig í smíðum miklu stærri
tegund af rákettu, sem nefnd var
fyrst A-4 gerð, en síðar V-2, sem
varð nafnkunn í seinni heimsstyrj-
öldinni.
Prófessor Goddard hætti nú til-
raunum sínum, vegna þess að hann
var kominn í fjárþröng. En þá tók
við California Institute of Techno-
logy. Nokkrir ungir menn þar tóku
sig saman, undir forustu Theodors
von Kármán prófessors, og heldu
áfram tilraunum með rákettur.
Varð þeim svo vel ágengt, að 9
árum seinna reyndu þeir rákettu,
sem komst í 43,5 mílna hæð. Þetta
sýnir bezt hve örar framfarirnar
voru. Fyrir 1937 var flughraði rá-
kettunnar talin í fetum: 4000, 6500,
7500 fet, en nú er allt í einu farið
að telja hana í tugum mílna.
Árið 1947 var skotið V-2 flug-
skeyti frá Hvítusöndum í New
Mexiko og komst það í 114 mílna
hæð. Seinna komst annað sams
konar skeyti í 128 mílna hæð.
7. ágúst 1951 komst rákettan
Víkingur nr. 7 í 136 mílna hæð, og
í maí 1954 komst rákettan Víkingur
nr. 11 í 158 mílna hæð. Báðar þess-
ar rákettur hafði bandaríski flot-
inn látið smíða. Þetta var sú mesta
hæð, sem einföld ráketta hafði náð.
En tvöfaldar rákettur voru þá
komnar til sögunnar og höf ðu kom-
izt hærra.
24. febrúar 1949 var reynd V-2
ráketta, sem var með WAC-korpor-
al rákettu í trjónunni. Henni var
skotið upp á Hvítusöndum. Þegar
hún var komin í 20 mílna hæð,
hafði hún náð hámarkshraða, en
þá var einnig þrotið eldsneytið í
V-2. Þá losnaði WAC-korporal og
helt ferðinni áfram af eigin ram-
leik, og komst í 250 mílna hæð.
Þá var og komin til sögunnar ný
ráketta, sem nefnist Aerobee og
hafði komizt í 75 mílna hæð. Síð-
an hefir hún verið endurbætt og
nefnist nú Aerobee-HI. Hún hefir
komizt í 120 mílna hæð, og menn
gera sér vonir um að hún geti kom-
izt í allt að 200 mílna hæð, af eigin
ramleik. Það þykir því líklegt, að
ef þessi ráketta væri sameinuð ann-
ari af nýustu gerð, t. d. Redstone,
þá mundu þær komast helmingi
hærra heldur en V-2 og WAC, eða
í 500 mílna hæð. En þetta hefir
ekki verið reynt vegna þess, að enn
er lítið hægt að græða á því þótt
rákettur fari hærra en 200 mílur,
nema því aðeins að þær geti haldið
kyrru fyrir um nokkurn tíma.
★
Og það er nú einmitt þetta, sem
hin svokallaða Vanguard-áætlun
stefnir að. Ætlunin er að senda 12
gerfihnetti út fyrir jörðina á hinu
svonefnda jarðeðlisfræðaári 1957
—1958, og sr gort ráð fyrir að fyrsti