Lesbók Morgunblaðsins - 26.05.1957, Blaðsíða 5
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
SOS
hnötturinn verði sendur á stað í
janúar 1958.
Hvað er þessi Vanguard áætlun?
Henni er nú fyrst og fremst ætl-
að að fræða oss um ýmislegt, með
því að leysa úr þessum spurning-
um: Hve heitur verður gljáfægð-
ur hlutur þegar sól skín á hann
úti í himingeimnum? Hve heitur
verður sami hlutur ef hann er hvít-
málaður? Hve fljótt kólnar hann
þegar hann kemst í skugga jarðar?
Hvað verður hann fyrir margs
konar geimgeislum? Hvað mundi
hann rekast á margar smáagnir í
geimnum? (Ekki er nein hætta á
að hann rekist á stóra loftsteina,
en með stórum loftsteinum er átt
við þá sem eru þumlungur í þver-
mál eða þaðan af stærri).
Nú er Vanguard gerfihnetti ætl-
að að snúast umhverfis jörðina á
yztu mörkum gufuhvolfsins, og má
því fá miklar upplýsingar um þétt-
leik loftsins ofar en rákettur hafa
áður komizt lengst. Að lokum fell-
ur gerfihnötturinn til jarðar og
mun brenna upp til agna þegar
hann kemur í þéttara loftslag — en
hve hátt uppi verður það?
Þeir gerfihnettir, sem nú er ráð-
gert að skjóta út í geiminn, munu
sennilega leysa úr öllum þessum
spurningum. Og með þeirri
reynslu, sem þá er fengin, verður
sennilega haldið áfram tilraunum
stig af stigi.
Næsta skrefið verður sennilega,
að senda út í geiminn gerfihnött,
sem ekki hefir neitt annað innan
borðs en sjónvarpstæki. Þessi gerfi-
hnöttur verður að vera þannig út
búinn, að hann geti verið á flugi
langalengi, og falli ekki til jarð-
ar eftir nokkra daga eða vikur
eins og Vanguard. Hreyfiafl hans
verður því annað hvort að vera
einhver tegund kjarnorku, eða þá
að hann breytir útgeislan sólar í
raforku og knýr sig þannig sjálf-
ur áfram.
Hann verður og að vera þannig
útbúinn, að sjónvarps myndavélin
snúi alltaf til jarðar. Myndir þær,
sem hnöttutinn tekur og sjónvarp-
ar til jarðar, munu ekki hafa neina
hernaðarlega þýðingu. En þær geta
orðið veðurfræðingum að ómetan-
legu gagni, því að þær munu sýna
hvernig loftstraumar haga sér.
Annað gagn, sem hafa mætti af
þessari mannlausu sjónvarpsstöð í
háloftunum — og gæti orðið raun-
veruleiki eftir 10—12 ár — er það
að nota mætti hana sem endur-
varpsstöð fyrir sjónvarp frá jörðu.
Væri þá þessi eini gerfihnöttur
endurvarpsstöð fyrir alla jörð, og
sjónvarp komið um öll lönd. Mönn-
um kann að finnast þetta fjar-
stæðukennt, en margt undarlegra
hefir þó skeð, því að þetta er hægt
samkvæmt útreikningum.
Erfiðasta viðfangsefnið er það,
hvernig á að láta gerfihnöttinn
komast aftur til jarðar. Hætt er
við, að mannlaus hnöttur geti það
aldrei, hann muni koma með svo
miklu kasti inn í hið þétta gufu-
hvolf jarðar, að hann brenni upp
á svipstundu. En væri hann eitt-
hvað í líkingu við flugvél og hægt
væri að stýra honum, þá er ekki
útilokað að hann kæmist óskemmd-
ur til jarðar aftur, ef maður eða
menn væri í honum. Enginn mun
þó að svo komnu hætta á að senda
flugmann á slíku farartæki út í
geiminn, enda þótt það farartæki
væri orðið svo öflugt að það gæti
borið einn eða tvo menn.
Þar mun þó koma, að menn hafa
lært svo mikið, að þeir vita hvern-
ig flugtæki, sem fer út í geiminn,
getur örugglega snúið aftur til
jarðarinnar. Þegar svo er komið,
koma ný flugtæki til söguhnar.
Annað verður farþegaflugvél, knú-
in áfram með rákettum og flýgur
utan við gufuhvolfið. Hún gæti far-
ið yfir Atlantshafið á tæpri
'kkustund. Dr. Walter Dorn-
NÝTÍZKU vísind' gera einvalds-
drottnun mörgum sinnum verri
en hún hefir nokkurn tíma verið.
Og aldrei hefir hin gamla frjáls-
lynda stefna verið jafn nauðsyn-
leg og nú: Hugsanafrelsi, mál-
frelsi, ritfrelsi, frjáls gagnrýni á
stjórnarstefnu og lögmæti þess
að meiri hluti skuli ráða. Alit
eru þetta gamiar kröfur og hafa
misst nokkuð af áhrifavaldi sínu
vegna þess hve oft þær hafa
verið endurteknar. En aldrel í
sógu mannkynsins frá upphafi
hafa þær haft svo mikla þýðingu
sem einmitt nú.
Þessar hugleiðingar leiða mig
inn á annað svið mannlegs við-
horfs. Hin fullkomna þekking
nægir ekki kröfum mannanna.
Það þarf einnig að kenna mönn-
um að lifa, benda þeim á þær
hugsjónir, sem stefna ber að og
menn hafa fengið með trúar-
brögðunum, heimspekinni, skáld-
unum og hinum dáðu hetjum.
Ekkert skipulag, engin fullkom-
in vísindi geta komið í stað þess-
ara lífsþarfa. Vísindin geta held-
ur ekki bent á að neitt af þessu
skuli tekið fram yfir hitt. Á
næstu hálfri öld verður tening-
unum kastað um tvær gjörólíkar
skoðanir á því, hvað gefi lífinu
það gildi, að vert sé að því sé
lifað. Annari stefnunni fylgi eg
— hina fyrirlít eg.
BERTRAND RUSSEL.
berger hefir þegar gert uppkast að
slíkri flugvél. Hitt mun verða flug-
tæki, einnig knúið rákettum, sem
fer út fyrir gufuhvolfið og selflyt-
ur þangað efni í sérstaka stöð, þar
sem menn geta hafzt við að stað-
aldri. —
ATHS. — Orðið ráketta (raket) er
myndað eins og rádýr (hið fráa dýr,
hin frá ketta). Og þar sem rákettan
fer hvæsandi, minnir hún á kött. Skut-
ull heitir og rá.