Lesbók Morgunblaðsins - 26.05.1957, Blaðsíða 15

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
315
NÝUNGAR
granna sinn um að skipta á kon-
um. Það er auðsótt. Setjum einnig
svo, að kona nágrannans eigi skyld-
fólk einhvers staðar á leið veiði-
mannsins og langi til að heimsækja
það. Þá fer hún með honum, en
kona hans verður eftir hjá ná-
grannanum. Þetta finnst Eskimó-
um alveg sjálfsagt og eðlilegt.
Stundum ráða ekki slíkar hag-
sýnisástæður, heldur hafa menn
konukaup að gamni. Tveir veiði-
menn, sem koma þreyttir af veið-
um, koma sér saman um að hressa
sig upp á því að hafa konuskipti.
Og svo fer hvor heim til konu hins.
Þetta er alvanalegt, svo að kon-
urnar kippa sér ekkert upp við
það og mótmæla ekki.
Setjum enn fremur svo, að í fjöl-
mennum kofa sé menn komnir á
örvæntingarbarm vegna þess hvað
vetrarnóttin er löng og köld og
vegna þess að hart er í búi. Þá
slekkur einhver ljósið og svo
hlaupa menn á stað í myrkrinu og
ná sér í einhvern maka af handa-
hófi. Og þegar ljósinu er svo brugð-
ið upp aftur, þá eru allir í bezta
skapi og hið sáldrepandi ástand er
gleymt.
Þannig voru Eskimóar þegar eg
kynntist þeim fyrst. En svo komu
hvítu mennimir. Góðir hvítir
menn fengu þá til að skammast sín
fyrir það, sem þeir höfðu áður talið
saklaust. Vondir hvítir menn not-
uðu sér venjur þeirra. Út af þessu
urðu Eskimóar ringlaðir og vissu
hvorki upp né niður, — en fengu
svo eftir hætti einhvern menning-
arstimpil á sig. Stundum óska eg
þess, að þeir væri enn óbreyttir.
Þeir voru svo iðjusamir og ánægðir
með lífið, og að mínu áliti voru þeir
siðprúðir.
s-^ööæsxrvj
GEYMSLA FORNLEIFA
Menn hafa lengi átt í vandræð-
um með að geyma gömul bein og
viðarbúta, sem fundizt hafa í jörð,
því að margt af þessu er svo við-
kvæmt, að það getur dottið í sund-
ur í höndunum á mönnum. Venju-
lega var reynt að varðveita þess-
ar fornleifar á þann hátt, að bera
lím á brestina og síðan skellakk
yfir, en þetta reyndist misjafn-
lega.
Nú hefir fundizt ný aðferð til
þess að varðveita slíka gripi. Er
hún fólgin í því, að þeir eru fyrst
hitaðir í þar til gerðum ofni, og
síðan er heitu parafin helt yfir
þá, en það gengur inn í gripinn og
fyllir allar holur og bresti og festir
lausar flísar. Síðan er hluturinn
kældur og harðnar þá og verður
sem heilsteyptur. Síðan er það
parafín sem storknað hefir utan á
honum, hreinsað burt. Með þessu
móti hefir t. d. tekizt að varðveita
bæði gamlar tennur og hauskúpur,
sem voru komnar að því að hrynja
sundur í smámola, og þola þær síð-
an að vera handleiknar. Tvennt
ber að varast þegar þetta er gert.
Engin væta má vera í hlutunum og
parafínið má ekki vera of heitt.
Ef mjög heitu parafíni er hellt á
rakan hlut, sundrast hann sam-
stundis við það að vætan breytist
í gufu.
GULLRÚÐUR í BÍL
Fordverksmiðjurnar eru nú að
gera tilraunir um að setja gull í
bílrúður til þess að vama hitageisl-
um sólar að komast inn í bílinn.
Örþunnt gullblað (svo þunnt að
ekki er hægt að mæla þykkt þess)
er sett á gler og uppleyst með raf-
magni í öreindir, er þeytast í allar
áttir með rúmlega 8000 km hraða.
Ljósmælir er hafður við glerið,
svo að hægt sé að stöðva þetta gull-
regn áður en það dregur úr gegn-
sæi glersins. — Þá hafa og sams
konar tilraunir verið gerðar með
önnur efni, svo sem silfur, alumini-
um, sink, kopar, vanadium, titani-
um og úraníum.
VETNISORKAN
Dr. A. C. Kolb, sem starfar hjá
rannsóknastöð bandaríska flotans,
hefir tilkynnt að sér hafi tekizt að
framleiða margra milljóna stiga
hita í örlitlum dropa af þungavatni.
Þetta gerðist á örlitlu broti af
sekúndu, en þykir afar merkilegt,
því að þetta sé upphafið að því
að geta notað vetnisorkuna til frið-
samlegra starfa, þannig að hún
framleiðist hægt, en ekki með
sprengingu. Þess getur þó enn orð-
ið langt að bíða að mennirnir nái
valdi á þessari óþrotlegu orku.
VÆNGJALAUS FLUGVÉL
General Electric Co. hefir nýlega
fengið einkaleyfi á nýrri gerð flug-
vélar, sem kölluð hefir verið „Flug-
pera“. Þetta er vængjalaus flugvél,
sem getur hafið sig beint upp af
jörð, og er aðallega ætluð til stuttra
ferða, vegna þess að hún mun eyða
mjög litlu eldsneyti. Ekki er þó
búizt við að hún komi á markað-
inn fyrr en eftir nokkur ár.
KARLAR OG KONUR
Árið 1910 voru miklu fleiri karl-
menn en konur í Bandaríkjunum.
Hlutfallstölurnar voru þær, að þar
voru 1060 karlmenn á móti hverj-
um 1000 konum. Nú er þetta gjör-
breytt. Samkvæmt manntali þar
eru nú ekki nema 984 karlmenn á
móti hverjum 1000 konum og í öll-
um ríkjunum eru samtals 1.381.000
fleiri konur en karlmenn.