Lesbók Morgunblaðsins - 02.06.1957, Blaðsíða 3

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
319
Fyrsti fánaberinn, séra Jónas
Hallgrímsson
bragur í Reykjavík mjög farinn að
breytast til batnaðar. Segir Jón
biskup Helgason að það hafi verið
því að þakka að innlendum emb-
ættismönnum og menntamönnum
hafi fjölgað mjög í bænum, eink-
um eftir að latínuskólinn fluttist
hingað, en að sama skapi hafi þá
dregið úr áhrifavaldi dönsku kaup-
mannastéttarinnar í bænum. „Og
á tímabilinu 1870—80 gætir þess
sama sem ekki lengur. Nýir
straumar hafa með nýum tíma
borizt til íslands".
Samt var það nú svo, að þetta
nýa íþróttafélag hét réttu nafni,
samkvæmt lögum þess (sem voru
á dönsku) „Reykjaviks Skyttefor-
ening“ og má á því sjá, að danskir
hafa verið frumkvöðlar að stofnun
þess. Annars er nafnið skrifað með
ýmsu móti, eins og sjá má í reikn-
ingum þess. Þar er það kallað
Reykjavigs Skytte-Forening,
Skytteforeningen í Reykjavík,
Skotselskapið, Skotfélag Reykja-
víkurkaupstaðar (stendur á reikn-
ingi frá bæargjaldkera), Skotfélag-
ið í Reykjavík, en Sigurður Vig-
fússon kallar það alltaf Skjötte-
foreningen í Reykjavík. En al-
menningur kallaði það blátt áfram
Skotfélagið.
Sigurður Vigfússon gullsmiður
og fornfræðingur, smíðaði mikið
af siifurmunum fyrir félagið, og
voru þeir notaðir til verðlaima
þegar skotkeppni fór fram. Hann
smíðaði einnig 52 félagsmerki fyrir
það, og er einkennilegt að á þeim
stendur nafnið „Skotfélag Reykja-
víkur“, en ekki danska nafnið, sem
félagið bar samkvæmt lögum
sínum.
Rétt er að geta dálítið nánar um
þetta merki. í lögum félagsins er
hver félagsmaður skyldaður til
þess að kaupa „medalíu með
bandi“, og það merki áttu allir að
bera á skotæfingum, á aðalfundum
og við önnur hátíðleg tækifæri. Sá
sem vanrækti það, skyldi greiða
16 skildinga sekt, og kom oft fyrir
að menn væri sektaðir, vegna þess
að þeir höfðu gleymt merki sínu
heima. Merkið var silfurskjöldur
lítill, 3y2 sm. á lengd, 2 Vz k breidd
og sporöskjulagaður, eins og sjá
má hér á myndinni af honum. Hon-
um fylgdi prjónn svo menn gæti
nælt hann í barm sér, en niður úr
honum hekk „slaufa“ með dönsku
þjóðlitunum. En nú fylgir „slauf-
an“ ekki lengur merkinu; sá sem
það á, sleit hana af því og fleygði
henni 1918, þegar ísland fekk sinn
eigin fána. Á skildinum er upp-
hleypt brún allt um kring og inn-
an í annar upphleyptui hringur.
Á sporöskjufletinum milli þessara
tveggja hringa stendur með upp-
hleyptum stöfum SKOTFÉLAG að
ofan, en REYKJAVÍKUR að neð-
an og eru upphleyptar stjörnur
milli orðanna. En innan í innri
hringnum miðjum stendur stofn-
dagur félagsins, 2. júní 1867; þar
yfir er stjarna, en undir tvær
krosslagðar byssur, og er allt þetta
upphleypt. — Merki þetta er nú
orðið forngripur og mun tæplega
vera í fórum margra.
Félagið kom sér einnig upp sér-
stökum fána, sem borinn var við
hátlðleg tækifæri. Hafði sérstakur
maður það embætti að bera fánann
og var kallaður fánaberi. Valdist
Jónas Hallgrímsson stúdent fyrstur
til þess starfs og mun það hafa
verið vegna þess að hann var
manna hæstur, skorti lítt á 3 aln-
ir. Jónas var um þessar mundir
á prestaskólanum. Hann var sonur
Hallgríms prófasts Jónssonar á
Hólmum í Reyðarfirði, varð að-
stoðarprestur hans að loknu emb-
ættisprófi 1871, fekk Skorrastað
1883, en Kolfreyustað 1888 og helt
til æviloka (1914). Var prófastur
í Suður Múlasýslu 1886—94. Synir
hans eru þeir Hallgrímur og Þor-
geir kaupmenn í Reykjavík.
Það er af fánanum að segja, að
Gamanmynd teiknuð á atkvæðalista
við stjórnarkjör 1870 og stendur við:
„Bestyrelsens ^ormand 80 Aar. H.“
Hoskjær var þá kosinn fomaður.