Lesbók Morgunblaðsins - 09.06.1957, Side 4

836
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
fluttir til Grænlands til að létta
smölun og fjárgæzlu. í fjárræktar-
sveitunum er bannað að hafa
hunda af öðrum kynjum svo að
fjárhundakynið blandist ekki.
Einnig eru notaðir hestar til reiðar
í fjárleitum.
Eyrnamörk eru notuð eins og hér
og hefir hver f járeigandi sitt mark.
Ómerkingar eru seldir og rennur
andvirðið í eins konar fjallskila-
sjóð.
Aðal vetrarfóðrið er hey. Mest er
heyjað á óræktuðu landi. Slægju-
land er helzt umhverfis gamlar
Eskimóarústir og á hinrnn fornu
túnum íslendingabyggðarihnar.
Vel verkað hey af slíku landi er
mjög gott fóður og næringarríkt.
Þessir slægjublettir eru víða girtir
og borinn á tilbúinn áburður. En
þessi heyskapur hrekkur skammt,
þess vegna eru Grænlendingar líka
famir að brjóta land til ræktunar,
rækta grænfóður og gras og verka
sem þurrhev eða sem vothey.
Um fóðuröflun og ásetning er
það að segja, að hjá betri bændum
er fénu gefið nægilega til þess að
hægt sé að halda því sæmilega við
hús. Fjörubeit er líka notuð. Þar
sem lakar er ástatt verður féð að
sjá um sig sjálft hvernig sem viðr-
ar, það er alger útigangur.
Mjólkurkýrnar á Grænlandi eru
flestar í eigu fjárbændanna. Kúa-
kynið er mjög blandað. Mjólkur-
sala er nær engin vegna strjálbýl-
is og samgönguleysis. Nautahald er
erfitt vegna fæðar og strjálbýlis.
Heyið flutt í hiöðu
Heyið er dregið
inn, en aðstaða
við hlöðuna
virðist ekki vera
haganleg.
Áður vildu Grænlendingar helzt
eiga svartar kýr, og lá sú ástæða til
þess að húðir af þeim voru eftir-
sóttar til skreytingar á búningi
kvenna.
Hænsnaræktin er jöfnum hönd-
um hjá bændum og í þorpunum.
Sumir fjárbændur framleiða tölu-
vert af eggjum til sölu.
GARÐYRKJAN
Það er gamalt í landi á Græn-
landi að menn reyna að rækta
garða við hús sín. Er áhugi á garð-
rækt vaxandi. Þar sem búfjárá-
burður er til tekst líka að fá góða
uppskeru í öllum sæmilegum ár-
um. í þorpunum er víða mjög erfitt
að koma sér upp garði, þar eð lóðir
hafa alls ekki verið valdar með
slíkt fyrir augum. Víða verða menn
blátt áfram að flytja mold að til
þess að gera smágarð við húsin.
Á sauðfjárbúunum inn í fjörðunum
er hægra um vik, enda eru þó
nokkuð margir bændur farnir að
leggja þá stund á garðrækt að þeir
geta selt garðmat í þorpin.
Aðal garðjurtirnar eru kartöflur
og maírófur, og rabarbari sem er
Þorp á Græn-
jandl,
ræktaður í öllum görðum. Upp-
skera af kartöflum má heita ár-
viss og getur verið 300—400 tunn-
ur af hektara. Hin síðari ár leggja
margir stund á að rækta fleiri mat-
jurtir, svo sem grænkál, toppkál,
blómkál, radísur, salat o. fl.
Sauðfjárræktarbúið í Juliane-
háb hefir haft mikla forgöngu um
þær búnaðarframfarir sem orðnar
eru á Grænlandi, en grænlenzkir
hafa einnig átt góðan þátt í þeim.
Bú þetta var stofnað 1915, fjár-
hús og hlöður byggðar, og bráð-
lega var brotið nokkuð af landi og
ræktað til túna, til þess að koma
fótum fyrir sig með hey handa
fénu. Jafnframt var unnið að því
að fá Grænlendinga til þess að
sinna sauðfjárræktinni. Ungir
menn voru ráðnir sem lærlingar og
að loknu námi voru þeir efldir til
að hefja búskap með nokkrum
fjárstofni. Féð fengu þeir að láni,
gegn því að skila aftur jafnmörg-
um lömbum eftir nokkur ár, þegar
fé þeirra var farið að fjölga. Þetta
hefir gefizt mjög vel og er ennþá
mikilsvert atriði í viðleitninni að
auka búskap Grænlendinga.
Nýbýlingarnir fá einnig lán til
þess að byggja yfir sig og fé sitt
og til þess að eignast bát. Afborg-
anir af þeim lánum dragast síðar
meir frá innleggi þeirra af fjár-
ræktinni.
Á sauðfjárbúinu hafa verið gerð-
ar tilraunir og athuganir til þess
að komast upp á sem bezt lag með
fjárbúskapinn, sérstaklega fóðrun
fjárins að vetrinum. Því er ekki aS