Lesbók Morgunblaðsins - 04.08.1957, Síða 3
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
391
FYRSTI KVENSTÚDENT-
INN Á ÍSLANDI
tímis. Og hvað sem allri hjátrú
leið, mun Tönsberg hafa hugsað
sem svo, að enginn skaði væri skeð-
ur þótt það drægist á langinn að
sprengja stóra steininn. Stjórn
búsins gæti svo tekið ákvörðun um
hvort hún vildi halda fast við fyrri
samþykkt sína að ryðja honum
burt. Og steinninn var látinn
óhreyfður.
En það er af hænunum að segja,
að þæi urpu ekki einu einasta eggi
frá 31. maí fram til 14. júní, eða í
hálfan mánuð. En þá hafði Töns-
berg tekið ákvörðun um að hreyía
ekki við steininum nema eftir fyr-
irskipan. Og þegar hann kom í
hænsahúsið 14. júní, brá svo við,
að þar voru 5 egg. Síðan jókst
varpið jafnt og þétt og 30. júní
voru eggin orðin 217. Þá var varp-
ið að færast í samt lag aftur án
þess að nokkur sjáanleg ástæða
væri til þess.
Það drógst fram til 31. júlí að
hægt væri að halda fund með
stjórn búsins. En í fundargerðinni
þá stendur að það hafi verið sam-
þykkt að hrófla ekkert við stóra
steininum á lóðinni. Og síðan hefir
ekki borið á neinum dyntum í
hænunum.
Reykjavík tók að þenjast út og
ný bæarhverfi risu upp hvert af
öðru þar sem engan hafði órað fyr-
ir að byggð mundi standa. Erfða-
festulönd og leigulóðir voru þa
brytjuð niður í byggingalóðir. Og
svo fór um lóð hænsabúsins við
Háaleitisveg. Mikill hluti hennar
var tekinn undir byggingar og vegi,
svo að nú er stóri steinninn ekki
lengur innan umráðasvæðis hænsa-
búsins.
Á þessum stað á að koma ný gata,
sem h'eitir Ármúli, og á þessu ári
hefir risið þar upp nýtt hús, raf-
magnsvinnustofa. Annað hús á að
í'ramh. á bls. 404
ELINBORG JAKOBSEN útskrifaðist
frá Lærðaskólanum í Reykjavík
árið 1897, eða fyrir 60 árum, eins og
Morgunblaðið skýrði frá um síðustu
mánaðamót. Þar var því bætt við að
hún muni hafa orðið að taka prófið
utan skóla — eða ekki fengið skóla-
vist, — en það er ekki rétt.
Hún var bekkjarsystir mín í 6. bekk
skólans veturinn 1896—’97, og auk þess
las ég með henni skólafögin þann vet-
ur — og hlaut að launum húsnæði
og morgunkaffi. Því finnst mér skylt
að leiðrétta þetta og bæta við um leið
nokkrum upplýsingum, sem fallnar
munu í gleymskunnar sjó hjá mörgu
gömlu fólki hvað þá hinum. — Vænt-
anlega geta þær og verið íhugunarefni
ungu kvenstúdentanna.
Foreldrar Elinborgar voru frá Fær-
eyjum en höfðu dvalið hálfa ævina
eða lengur í Reykjavík, því að Elin-
borg var fædd í Reykjavík 10. október
1871. Faðir hennar stundaði skósmíði
og bjó lengi í húsi Kristjáns Ó. Þor-
grímssonar við Austurvöll. Halldór
Friðriksson yfirkennari bjó í næsta
húsi og konur þeirra Halldórs og
Jakobsens voru vinkonur. Mun það
hafa komið sér vel þegar Elinborg
sótti um skólavist.
Það var dálítið erfiðara þá en nú
fyrir ungar stúlkur að ganga mennta-
veginn. Elinborg tók 4. bekkjar próf
utan skóla vorið 1894 með ni. eink-
unn. Latneski stíllinn og stærðfræðin
aðai þröskuldarnir, enda tímakennslan
áður í mestu molum, — og það sem
lakara var: greinileg andúð margra
kennara og skólapilta á því, að
konur færu „að troða sér í lærðra
manna tölu“.
Móðir Elinborgar og fleiri hvöttu
hana til að halda áfram námi og sækja
um skólavist. En það var ekki auðsótt,
þegar rektor Lærðaskólans og sumir
kennaranna voru því andstæðir — þeir
höfðu sízt búizt við „að Halldór Frið-
riksson færi að mæla með jafn vafa-
samri nýbreytni". Landshöfðingi mun
hins vegar hafa stutt ,nýbreytnina“, —
og var þá þessu „stórmáli" skotið tll
ráðgjafa íslands í Kaupmannahöfn.
I desember 1896 kom „ráðgjafabréf"
dagsett 10. nóvember sama ár, er ákvað
að Elinborgu skyldi leyfð skólavist
þegar í stað. Halldór yfirkennari mun
hafa búizt við því svari, því að hann
bað mig, 1 byrjun skólaársins, að lesa
með henni „undir skólatíma”.
Skólapiltar tóku henni með „þegj-
andi vinsemd" eða fullu afskiptaleysi,
og svipað var um kennarana, — nema
rektor Björn Ólsen, sem lét þess getið
á skólafundi fyrsta daginn sem hún
kom í skólann, að hann vonaði „að
engin slysni hlytist af þessari óvenju-
legu nýung í sögu okkar gamla skóla“.
Má nærri geta hvað óþægilegt hefur
verið fyrir Elirfcorgu að hlusta á það
í áheyrn 100 ungra pilta, sjálf var hún
dul í skapi og orðvör mjög, lét aldrei
uppi í minni áheyrn hvað henni likaði
vel eða illa, — en hún var orðin kjark-
lítil og þreytt við margra ára nám og
kyrrsetur, og einu sinni ætlaði að líða
yfir hana er hún frétti um slæman
skólahrekk, sjálfri henni óviðkomandi,
sem piltum þótti „engin ósköp“.
Ólafía Jóhannsdóttir, vinkona henn-
ar heimsótti hana við og við þenna
skólavetur. ólafía hafði sjálf hætt
skólanámi eftir 4. bekkjar próf, —
fékk ekki skólavist — en það var auð-
heyrt að henni þótti vænt um að Elin-
borg ætlaði ekki að fara eins að. —
Ekki datt mér þá í hug að við Ólafía
yrðum góðir vinir seinna, til æviloka,
því mér þótti hún nokkuð fús til að
lenda í stælum, þótt annars væri
skemmtilegt að skrafa við hana.
Skólanám Elinborgar gekk sæmilega.
Tveir eða þrír piltar urðu fyrir neðan
hana við miðsvetrarprófið, og II. eink-
unn fékk hún við stúdentsprófið. Ekld
setti hún upp stúdentshúfu, það mun
ekki hafa þótt „nógu kvenlegt" á þeim
árum. Hún fluttist til Hafnar með for-
eldrum sinum skömmu síðar, og ætl-
aði að lesa iæknisfræði við háskólann
þar. Ég held hún hafi ekki lokið þvl
námi, en annars er mér ókunnugt uaa
á
i