Lesbók Morgunblaðsins - 04.08.1957, Qupperneq 6

394
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
var nokkur leið að komast undan
þeirri kvöð, enda miðaðist starf skói-
ans ekki sízt að því, að undirbúa sjó-
liðsforingjaefni undir þjónustu í styrj-
öldum. Ég fór á tundurspillinn „Sö-
löven“ og var á honum til 1916 þegar
ég fór á „Islands-Falk“ sem 3. kom-
mandör, eins og það var kallað, þ. e.
a. s. ég var þriðji maður frá skip-
stjóra, sem alltaí var kallaður Chefen.
Hann hét Friðrik Coll, ágætismaður,
varð síðar aðmíráll í danska flotanum,
kom upp 1921 með konung og drottn-
ingu. En hvað um þáð. — Á tund-
urspillinum var ég 1. stýrimaður og
hafði það ágætt. Við héldum aðallega
vörð á dönsku sundunum, einkum við
Saltholmen. Þar var gríðarmikið
tundurduflabelti, aðeins mjó renna,
sem hægt var að sigla í gegnum.
Við áttum að hafa eftirlit með um-
ferðinni um þetta belti. Eitt sinn ætl-
aði brezkur kafbátur, E-13 að nafni,
að reyna að komast í gegnum tundur-
duflabeltið, en var svo óheppinn að
stranda á grynningunum, sem voru
innan dönsku landhelginnar. Eins og
þér vitið, þá var Danmörk hlutlaust
ríki og algert brot á alþjóðalögum, ef
Þjóðverjar réðust á bátinn, þar sem
hann lá. Það gerðu þeir þó. Við feng-
um fyrirskipun um að sigla að kaf-
bátnum, en stór þýzkur tundurspillir
var á undan okkur á vettvang og hóf
skothríð á bátinn, skaut m. a. tund-
urskeyti á hann, en það tók botn og
sprakk, áður en það lenti á bátnum.
Áhöfn kafbátsins, 30 menn, var komin
upp á dekk, þegar Þjóðverjarnir hófu
skothríðina, en þá köstuðu þeir sér allr
ir í sjóinn. Nokkru síðar renndum við
upp að hlið kafbátsins og tókst
okkur að bjarga um 20 mönnum, þ.
á. m. foringja bátsins, en hinir fórust,
hafa annað hvort drukknað eða orðið
vélbyssukúlum að bráð. Þegar vúð
vorum komnir á milli brezka kaf-
bátsins og Þjóðverjanna, hættu hinir
síðarnefndu skothríðinni, létu okkur
algerlega í íriði. Siðan sigldu þeir á
★ ★★★★★★★★★
„Við fengum fyrirskipun um að
sigla að kafbátnum, en stór þýzk-
ur tundurspillir var á undan
okkur ...
★ ★★★★★★★★★
brott. Yfir þessu athæfi Þjóðverjanna
var kært og sendu þeir síðan form-
lega afsökun fyrir þetta hlutleysis-
brot. Ekki man ég til þess, að mann-
tjón yrði hjá okkur og yfirleitt gekk
þessi þjónusta slysaláust.
— En hvað um Islands fálkann?
— Það gerðist lítið sögulegt, meðan
ég var á honum. Við höfðum það
ágætt hér norður írá, litið að gera ug
nóg að eta. Við áttum að hafa eftir-
lit á hafinu við Færeyjar og ísland
og sjá um, að hvorki Bretar né Þjóð-
verjar væru lengur í landhelgi en 24
klst. í einu. Ef þeir voru lengur, var
litið svo á, að þeir hefðu framið land-
helgisbrot. Aldrei urðum við varir
við, að skip þessara þjóða væru lengur
en 24 klst í landhelgi, þó kom það
fyrir, að brezkir togarar kærðu yfir
því, að þýzkir kafbátar væru leng-
ur í íslenzkri landhelgi en ekki tókum
við alltaf mark á slíkum fullyrðing-
um. Við sáum oft brezk eftirlitsskip
á þessum slóðum, einnig þýzka kaf-
báta, en þeir voru ósköp kurteisir við
okkur, höfðu samband við okkur með
ljósmerkjum og létu sér nægja skýr-
ingarnar á ferðalagi okkar. — Síðar
var ég aftur sendur suður á Eystra-
salt, þar sem ég var á nokkrum tund-
urspillum í viðbót, en að styrjöldinni
lokinni tók ég þátt í því að hreinsa
tundurduflabeltið í Eystrasalti og opna
siglingaleiðirnar þar. Það verk gekk
ágætlega. Þó man ég eftir því, að eitt
af aðstoöarskipum okkar sigldi á tund-
urdufl og sprakk í loft upp og fórst
helmingur áhafnarinnar.
— Hvernig voru kjörin í danska
flotanum?
— Ja kjörin? Við höfðum 80 dansk-
ar krónur á mánuði auk fæðispeninga,
en einkennisföt vorum við skyldugir
að kaupa sjálfir. Þau kostuðu sem svar-
aði mánaðarkaupi. Þetta þóttu heldur
léleg laun í þá daga, en ég fékk líka
hálf laun hjá Sameinaða eftir að ég
varð offiséri, með því skilyrði, að ég
kæmi til þeirra að stríðinu loknu.
Voru það ríflegar aukatekjur og komu
í góðar þarfir.
— En hvernig var andrúmsloftið 1
flotanum?
— Mér fannst miklu viðfelldara
andrúmsloft í danska sjóhernum en í
verzlunarflotanum. Sj óliðsforingj arnir
voru miklu alþýðlegri í framkomu en
yfirmenn kaupskipanna, sem alltaf
voru á varðbergi að nálgast ekki um
of þá, sem höfðu einni snúru minna
en þeir.
— Svo fóruð þér til Sameinaða?
— Þegar ég hætti í danska flotan-
um, fór ég til Sameinaða, en var þar
aðeins í 10 mánuði, því að ég var beð-
inn að taka við gamla Þór, sem var
keyptur til landsins 1920. Ég var með
hann til 1926, þá tók ég við Óðni og
var með hann, þangað til hann var
seldur úr landi 1937. Ári síðar varð