Lesbók Morgunblaðsins - 08.09.1957, Side 1

/nflúenzu faraldurinn nýi
Kemurhann ímörgum bylgj-
um eins og spánska veikin ?
I ÁGÚSTHEFTINU af Harpers Magazine er grein um inflúensun*
eftir David D. Rutstein prófessor i læknavisindum við háskólann i
Harvard. Ræðir hann þar um orsakir hennar, hve hættuleg hún muni
verða og hvað hægt sé að gera til að verjast henni. Hér er útdráttur
úr greininni.
í APRÍL gaus upp inflúensufarald-
ur í Austurlöndum. Hann byrjaði
í Hong Kong, en barst þaðan þús-
undir mílna í allar áttir á tæpura
tveimur mánuðum. Vér horfum á
nann breiðast út og spyrjum sjálfa
oss: Mun þessi faraldur detta nið-
ur aftur, eða er hann forboði al-
heimspestar, sem drepur milljónir
manna áður en honum er lokið?
Enn sem komið er er ekki unnt
að svara þessu. En ákefð faraldurs-
ins getur bent til þess að verra sé
í aðsigi, og gefur oss bendingu um
að gera allt, sem í voru valdi stend-
ur til þess að draga úr afleiðing-
um hans.
Inflúensa er eina-farsóttin nú á
dögum, sem orðið getur að al-
heimsfaraldri. Og veikin er kölluð
heimsfaraldur vegna þess að hún
getur borizt um allan heim. Slíkur
faraidur kemur að meðaltali svo
sem fjórum sinnum á öld. Seinasti
heimsfaraldurinn gekk yfir 1918—
19, en næst á undan veturinn 1889
—90. Þó hafa slíkir faraldrar komið
með 10—50 ára millibili svo ekki
er hægt að spá neinu um hvort
einhver inflúensufaraldur verður
heimsfaraldur eða ekki. Á milli
þ«as að heimsfaraldrar geisa, kem-
ur inflúensa upp á tveggja eða f jög-
urra ára fresti og getur orðið mjög
útbreidd.
Faraldurinn 1918—19 kom upp
snemma vors 1918 og fór þá víða
yfir meginland Evrópu Barst in-
flúensan eftir samgönguleiðum og
gerði aðallega vart við sig í borg-
um, en lítið út um sveitir. Slík
byrjun er oft kölluð fyrsta „bylgj-
an“. í borgunum tók hún 10—50%
af íbúunum á eigi lengri tíma en
4—6 vikum, og hjaðnaði svo nið
ur jafn skyndilega og hún hafði
komið.
Spánn var hlutlaus í fyrri heims-
styrjöldinni og þess vegna fengum
vér gleggstar fréttir af inflúens-
unni þar. Og þess vegna var hún
kölluð spánska veikin. En um sama
leyti geisaði hún þó í Austurlönd-
um.
„Fyrsta bylgjan" var mjög smit-
andi, en varð ekki mörgum að
bana. Menn veiktust skyndilega
með köldu og fengu síðan háan
hita. Sumir sögðust hafa verið „lé-
legir“ tvo eða þrjá daga áður en
veikin brauzt út í þeim. Menn
höfðu háan hita í 2—3 daga og
kvörtuðu þá um höfuðverk og
beinverki. Venjulega datt hitinn
svo skyndilega úr mönnum og
sjúkdómseinkennin hurfu, nema
hvað menn höfðu nokkurn hósta
fyrst í stað. Sumir kvörtuðu þó um
að þeir hefði verið miður sín
nokkra daga og jafnvel vikur efttr
veikina. Veikin lagðist mjög mis-
jafniega þungt á menn. og sumir
fengu lungnabólgu með henni og
nokkrir önduðust, en þó kvað ekld
svo mikið að þessu að dánartala
ykist að muL