Lesbók Morgunblaðsins - 15.09.1957, Page 10
462
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
ar þeirra voru votir og veittu þeim
litla hvíld. Hart kex, pemmikan og
samhræringur af fitu, kjöti, korn-
meti og ávaxtadufti, var allt sem
þeir höfðu til matar, og þó af svo
skornum skammti að þeir voru
glorhungraðir. Það var 18. janúar
1912 að Scott reisti enska fánann
á pólnum. En það var þung sorg,
að norskur fáni var þar þegar fyr-
ir. Roald Amundsen og fjórir Norð-
menn með honum höfðu komizt á
Suðurpólinn mánuði á undan þeim.
„Guð minn góður, þetta er hræði-
legur staður“, hafði Scott skrifað
í dagbók sína, er seinna fannst á
honum helfreðnum.
Átján árum seinna, 1929, flaug
Byrd fyrstur manna yfir pólinn,
en það var ekki fyrr en 1956 að
menn stigu fótum á staðinn, þar
sem Scott tjaldaði forðum. Það
var 31. október og þá voru þar
-r-58 stig F. og stormur svo mikill
að kuldinn virtist hálfu meiri.
Þarna var Georg J. Dufek aðmíráll
og sex menn með honum. Þeir
stóðu ekki við nema í 49 mínútur.
En þegar þeir ætluðu að leggja á
stað aftur, voru skíðin undir flug-
vélinni frosin föst við snjóinn. Þeir
urðu að beita hjálparrákettum til
þess að losa hana. Þegar þeir komu
aftur til Rossflóa, sagði Dufek við
okkur:
„Það er enn of snemmt að fara
þangað. Þar er ekkert hægt að gera
fyrir kulda. Eg sendi enga menn
þangað fyrr en fer að hlýna í
veðri“.
Við vorum staddir um 1300 km.
frá pólnum og þar voru 760 lest-
ir af alls konar varningi, sem fjög-
urra hreyfla Globemaster-flugvél-
ar áttu að flytja til pólsins, bygg-
ingarefni, matvæli, eldsneyti og
vísindaáhöld.
FLUTNINGAR HEFJAST
Svo komu hinar björtu nætur,
og við gátum ekki sofið. Stundum
vorum við á fótum allan sólar-
hringinn, drukkum súkkulaði og
kaffi og töluðum um hvernig
mundi vera á pólnum, ef við kæm-
umst þangað. Við fengum snjó-
blindu og augun urðu bólgin. Það
var ekki fyrr en þreytan yfirbug-
aði okkur, að við gátum sofnað.
Það var Richard A. Rowers liðs-
foringi, sem átti að fara á undan,
með menn sína og finna hvar sjálf-
ar póllinn væri. Og 19. nóvember
lögðu þeir átta á stað í tveimur
litlum flugvélum og höfðu með sér
11 sleðahunda. Þeir lentu heilu og
höldnu og þá voru þar -^29 st. F.
Þeir settu upp tjöld og fóru síðan
að taka sólarhæð. Síðan fóru þeir
á hundasleðum úr einum stað á
annan, til þess að leita að hinum
landfræðilega pól. Og þegar þeir
höfðu fundið hann, voru þeir rúma
12 km. frá þeim stað þar sem flug-
vélarnar lentu.
Og nú hófust flutningar þangað
með Globemaster vélunum. Öllu
var varpað niður í fallhlífum. Tíu
menn voru sendir þangað til við-
bótar, og fyrsti maðurinn, sem
stökk með fallhlíf úr flugvél yfir
Suðurpólnum, var Richard J. Patt-
on flugforingi. Eftir viku var bæki-
stöðin komin langt á leið.
Nú var röðin komin að mér. Á
fluginu til pólsins var eg að hugsa
um hvemig þessum ungu mönnum
mundi nú líða í kuldanum hér, ein-
angraðir á beru hjarni. Báru þeir
kvíða fyrir því að þeir mundu ekki
þrautunum vaxnir?
Daginn eftir að eg kom þangað
var það mitt fyrsta verk að taka
mér skóflu og klakasög í hönd, til
þess að komast að því hve mikill
kuldinn væri djúpt í hjaminu. Mér
var mikið áhugamál að ganga úr
skugga um þetta, því að af því
mátti ráða hver væri meðalhiti
ársins á pólnum. Fjóra daga vann
eg að þessu og gat þó ekki keppzt
við, vegna þess hve þunnt loftið
var. Þegar eg var kominn 18 fet
niður, sýndi mælirinn -^62 stig F„
eða um 50 st. meira en meðaltal
ársins er í Litlu Ameríku hjá Ross-
flóa.
DÝR LEIÐANGUR
Snjógöng hafa verið gerð milli
allra húsanna, svo að við þurfuin
ekki að fara út undir bert loft, en
kuldinn í þeim verður þó um -f-60
stig, svo að í hvert skipti sem við
förum milli húsa, verðum við að
dúða okkur upp fyrir eym. En það
kemur fyrir að háræðar lun'gnanna
bresta þegar menn anda að sér svo
köldu lofti. Til að forðast það höf-
um við svonefndar frostgrímur.
Þær voru fundnar upp í seinni
heimsstyrjöldinni og voru á meðal
„stríðsleyndarmála“. En það var
fleira en hitastig í hjarninu, sem
eg þurfti að rannsaka. Athuga
þurfti hve þétt hjarnið væri. Yfir-
flugstjóri Globemaster-flugvélanna
helt að ef til vill væri óhætt að
lenda þeim þar. Rannsókn mín
sýndi að snjórinn var ekki nógu
harður. Þess vegna verða flugvél-
arnar að fleygja öllu niður til
okkar.
Það er vonandi að ekki verði
skortur á flugvélum. Ein Globe-
master lenti í skafli á McMurdo-
flugbrautinni, er hún var að koma
þaðan, og braut undan sér fram-
hjólið. Önnur hafði brotnað fyrir
nokkrum vikum og nú hefir sú
þriðja farizt; flugmaðurinn fót-
braut sig er hann stökk út úr henni
logandi.
Slík tjón kosta mikið fé. Annars
er ekki hægt að segja neitt ákveð-
ið um hve mikið þessi stöð muni
kosta, en eg held að kostnaðurinn
muni ekki verði minni en 18 millj.
dollara, eða ein milljón á hvern
okkar, sem verðum hér í vetur,
Mörgum mun finnast það mikill
kostnaður, en það er áreiðanlegt að
hann fæst endurgreiddur. Upplýs-