Lesbók Morgunblaðsins - 22.09.1957, Síða 2

470
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
Teningunum var kastað og nú
átti að fá úr því skorið hvort kenn-
ingar Erhards gæti staðist, hvort
tryggur gjaldmiðill og frjáls við-
skipti væri þess megnug að reisa
við þjóðarhag. Margir viðskipta-
fræðingar spáðu því, að nú mundi
fyrst verða óviðráðanleg verð-
hækkun og hið nýa viðskiptakerfi
hrynja eins og spilaborg. En Clav
hershöfðingi og ráðgjafar hans
stóðu óbifanlegir við hlið Erhards
og studdu stefnu hans, sem köll-
uð var „markaðsökonomi“ til að-
greiningar frá „planökonomi" jafn-
aðarmanna.
Fyrstu afleiðingar þessarar nýu
stefnu urðu þær, að vöruverð stór-
hækkaði. En Erhard var rólegur:
„Þetta er stundarfyrirbrigði", sagði
hann. „Nýu peningarnir okkar eru
of góðir til þess, að fólk bruðli með
þá. Verðið lækkar áreiðanlega
bráðum!“
Marshall-aðstoðin var notuð til
þess að endurreisa verksmiðjur og
reka þær með nýtízkusniði. Fjöldi
manna fekk atvinnu við þær. Og
þegar framleiðslan var komin á
stað, jókst traust manna á hinum
nýa gjaldeyri. Kapphlaup um vöru-
kaup þvarr, og verðlag byrjaði' að
lækka. Menn voru ánægðir út af
því að fá tryggan gjaldeyri fyrir
vinnu sína.
í fyrstu kosningunum 1949 leiddu
tvær stefnur saman hesta sína,
„markaðsökonomi" Erhards og
„planökonomi" jafnaðarmanna.
Stefna Erhards sigraði og svo var
komið á samsteypustjórn undir for-
sæti Konrad Adenauers. Þá var Er-
hard gerður að viðskiptamálaráð-
herra, og þá kom fyrst greinilega
í ljós hvers virði stefna hans var.
Annars staðar í Evrópu hafði ver-
ið barist um tvær stefnur í við-
skiptamálum, einokun og áætlunar-
búskap eða „planökonomi" En nú
kom „markaðsökonomi" Erhards,
sem byggðist á frjálsri samkeppni
á frjálsum markaði — og olli bylt-
ingu í álfunni.
Erhard hefir látið svo um mælt,
að stefna sín byggist ekki eingöngu
á frjálsræði, heldur einnig á sið-
gæði, þar sem tekið er tillit til með-
bræðranna. Með þessu á hann við,
að þrír máttarviðir viðskiptalífs-
ins: verkamenn, stjórnendur og
neytendur, verði allir að hafa opin
augu fyrir sameiginlegum hags-
munum. Þetta bar þann árangur,
að í mörgum verksmiðjum, þar sem
verkamenn hafa sína fulltrúa í
framkvæmdaráði ásamt stjórnend-
um fyrirtækisins, komst samkomu-
lag á um það innbyrðis. að verka-
menn skyldu vinna lengur og fyr-
ir lægra kaup, meðan fyrirtækin
væri að koma undir sig fótunum.
Það varð og til framdráttar við-
skiptastefnu Erhards, að nú hófst
samvinna Evrópuríkja í viðskipta-
málum. OEEC (viðskiptasamvinn-
an) og EPU (gjaldeyrisstofnunin)
komust á fót, og Þýzkaland varð
þegar aðilji að báðum þessum
stofnunum. Og nú er Þýzkaland
eindregið fylgjandi sameiginlegum
markaði í Norðurálfu.
Þýzkaland er komið vel á veg
með að verða mesta útflutnings-
land Evrópu. Árið 1951 varð út-
flutningur á vefnaðarvöru, efna-
vöru og vélum þegar orðinn rúm-
lega 7000 milljónir marka, en var
ekki nema 1200 milljónir árið 1949.
Árið 1951 var greiðslujöfnuður hag-
stæður um 420 milljónir marka.
Þýzkaland á nú meira fé inni í
Alþjóðabankanum, en nokkurt
annað ríki í Evrópu.
Þjóðverjar hafa einkum látið
mikið að sér kveða í Asíu, Afríku
og Suður-Ameríku. Þar hafa
Krupps-verksmiðjurnar orðið
drýgstar að ná í viðskipti. Þær eru
nú að reisa gríðarlegt stáliðjuver í
Rourkela í Indlandi og umhverfis
það nýa borg, er getur hýst 100,000
manna. Verksmiðjurnar hafa og
tekið að sér að smíða þrjár stór-
brýr á Níl, iðjuver í Iran og Sudan
til vinnslu á jurtafeiti, málmsteypu
í Suður-Afríku, sex brýr í Portúgal
og auk þess ýmis fyrirtæki í Afgan-
istan, Thailandi, Eþiopiu, Tyrk-
landi, Ceylon og Suður-Ameríku.
Árið 1955 hafði Krupp fimmtung-
inn af tekjum sínum af starfsemi
sinni erlendis.
Daimler-Benz (sem smíðar
Mercedes bílana) hefir gert félag
við stærstu verksmiðju Indlands,
Tata-verksmiðjuna, til framleiðslu
á diesel-bílum. Þá hefir Daimler-
Benz stofnað verkfræðingaháskóla
í Indlandi, þar sem 400 menn
stunda nú nám.
Stjórnin í Burma gerði út sendi-
nefnd til Evrópu að kaupa herflutn-
ingabíla, sem hentuðu þar í landi.
Nefnd þessi fór víðsvegar um
Evröpu, en þegar hún kom til
Þýzkalands, var hún ekki lengi að
ákveða kaupin. Hún keypti 68
skriðbíla (UNIMOG) af Daimler-
Benz.
Siemena verksmiðjurnar eru að
breyta járnbrautum Portúgals í
rafmagnsbrautir. Þær eru einnig að
reisa orkuver í Egyptalandi, Sard-
iníu, Afghanistan og Venezuela.
Þær eru einnig að koma upp mörg-
um sjónvarpsstöðvum í Columbia,
og selja ítölum, Belgum, Finnurn
og Argentinu stöðvar fyrir firðtal.
Árið 1955 kom frá Þýzkalandi
fimmti hlutinn af öllum þeim vél-
um, sem fluttar voru inn í Banda-
ríkjunum. Þjóðverjar selja og mest
af bílum þangað, sérstaklega
„Volkswagen“, sem eru mjög eft-
irsóttir vestra.
Iðnaðarframleiðsla Þjóðverja
heima fyrir hefir þrefaldast síðan
1948. Stálframleiðslan er orðin
meiri heldur en í Englandi.
Eftir stríðið var almennt at-
vinnuleysi í landinu. Það er nú
4