Lesbók Morgunblaðsins - 22.09.1957, Page 9

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
477
Gjöf frá Georg
Washington:
Tvær skammbyss-
ur, sem teknar
voru af enskum
liðsforingja
En þar líkaði Lafayette ekki vel,
því að Marie Antoinette drottning
dró dár að honum fyrir það, að
hann kynni ekki að meta vín og
ekki kynni hann að dansa. Þetta
varð til þess að hann hvarf aftur
til herdeildar sinnar í Metz.
Svo var það í ágúst 1775 að hann
hitti hertogann af Glocester i
veizlu. Hertoginn talaði þá mikið
um frelsisbaráttu landnemanna I
Ameríku og dró ekki dul á að hann
væri þeim algjörlega fylgjandi.
Lýsingar hans á hetjulegri baráttu
landnemanna fyrir frelsi sínu
vöktu eldmóð í sál Lafayettes.
Hann hataði Englendinga því að
hann kenndi þeim um missi föður
síns og að þeir hefðu lítillækkað
Frakkland. Hér var tækifæri til
þess að ná sér niðri á ensku „svik-
urunum“, með því að hjálpa land-
nemunum og vinna sér um leið
frægð og frama. Hann ákvað þegar
í stað að fara vestur um haf og fól
vini sínum, Du Boismartin, að
kaupa skip til ferðarinnar. Þetta
átti þó allt að fara af hljóði, en
nokkru seinna komst tengdafaðir
hans að þessari ráðagerð, og harð-
bannaði hann þá Lafayette að fara.
Boð hans mátti sín þó einskis, og
þá fór hann til konungsins, Loð-
víks XVI. og fékk hann til þess að
banna Lafayette að fara úr landi.
Skipið, sem hann hafði keypt hét
„La Victorie11 og var það nú sent til
Spánar, en þangað ætlaði Lafayette
Gjafir í safni Lafayettes: T. v. gull-
prjónn frá Benjamin Franklin og með
fangamarki hans. T. h. hringur frá
Georg Washington meff hárlokk af
honum.
að fara huldu höfði. Hermenn voru
sendir til þess að elta hann og lá
við að þeir næði honum í veitinga-
húsi nokkru rétt hjá landamærum
Spánar. Þar hafði Lafayette leitað
sér hvíldar úti í hesthúsi og var
dulklæddur sem sendiboði. Þegar
hermennirnir komu þangað og
spurðu hvort þar hefði ekki komið
ungur og glæsilegur aðalsmaður,
datt engum í hug að sendiboðinn,
sem svaf í hálmi úti í hesthúsi
mundi vera sá er þeir leituðu.
Lafayette komst til Spánar og
sigldi þaðan í apríl, en kom til
Georgstown í Suður Karolina hinn
13. júní. Eftir sex vikna erfitt ferða-
lag þaðan komst hann svo til Phila-
delphia og bauð þinginu þjónustu
sína. Þingið var ekki ginkeypt fyr-
ir því að taka við erlendum ævin-
týramönnum og það var ekki fyrr
en Lafayette bauðst til þess að vera
óbreyttur sjálfboðaliði í hernum og
kosta sjálfan sig að öllu leyti, að
tilboði hans var tekið. Hann fekk
þá nafnbótina Major-general, en
ekkert herlið til forráða og þótti
honum það skrítið. Daginn eftir bar
saman fundum þeirra Georg Wash-
ingtons og tókst þá þegar með þeim
sú vinátta, er helzt meðan báðir
lifðu. Komst hann nú í herráð
Washingtons og seinna var hon-
um íalin herstjórn. Tók hann þátt
í mörgum orrustum og gat sér
frægðarorð fyrir herkænsku og
hraustlega framgöngu, en með eld-
móði sínum gaf hann hermönnun-
um kjark og varð ástsæll af þeim.
Þannig liðu tvö ár. En 1779 fór
hann heim til Frakklands til þess •
að reyna að fá það til að hjálpa
landnemunum. Var frægðarorð
hans komið þangað á undan hon-
um og var honum tekið með kost-
um og kynjum. Árið eftir var svo
sent franskt hjálparlið til Ameríku
og varð hann því samferða vestur
um haf og barðist nú enn eitt ár
undir frelsismerki landnemanna.
Seinasta sigur sinn vann hann h.iá
Yorkstown, þar sem enski hers-
höfðinginn Cornwallis gafst upp
fyrir honum með lið sitt. Áður
hafði Cornwallis talað digurbarka-
lega um það að hann hefði allt ráð
„þessa pilts“ í höndum sér.
Nú fór Lafayette enn til Frakk-
lands og kom því til leiðar að
fransk-spanskur leiðangur yrði
gerður úti til þess að herja á Vest,-
urindíur Breta. Átti hann að verða
foringi fararinnar og hafði dregið
saman skipaflota mikinn í Cadiz.
En þá kom fregnin um að vopna-
hlé væri samið. Þá sneri Lafayette
við blaðinu og útvegaði Bandaríkj-
unum lán, til þess að þau gæti kom-
ið fótunum undir sig. Hann gerði
það og eigi heldur endasleppt.
Hann reyndi að útvega markað í
Frakklandi fyrir amerískan fisk og
hann kom því til leiðar að Banda-