Lesbók Morgunblaðsins - 29.09.1957, Side 7

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
491
Skógrækt Nýs\áiendlnga
ætti að auka skógræktaráhuga hér
annan, er hægt að reikna út hita og
loftstrauma í mismunandi hæð gufu-
hvolfsins. Þetta byggist á athugunum,
sem gerðar voru í seinni neimsstyrj-
öldinni, því að þá tóku menn eftir
mjög einkennilegum fyrirbrigðum í
sambandi við stórskotahríð.
Vér sjáum aldrei sólina, eins og hún
er. öflugt fýrislag gleypir mest af út-
bláum geislum hennar, og það er gott,
því að annars mundu þessir geislar
blinda oss. En þegar ráketta er kom-
in út fyrir þetta fýrislag, getur hún
tekið ljósmyijdir af sólinni, en þær
munu gefa oss mikilsverðar upplýsing-
ar um útbláa geislan hennar. Eigi færri
en 74 rákettur verða notaðai í þessuro
tilgangi.
Himininn er aldrei svartur, enda þótt
nótt sé. Þar er altaf einhver loftbjarmi.
Fjórar rákettur munu verða sendar til
að athuga þennan bjarma.
Eitt af loftbeltunum nefnist „jónos“-
belti. Það er rafmagnað lag ofarlega
í háloftunum og mjög þýðingarmikið
fyrir loftskeytasendingar. Þegar skeyta
bylgjurnar rekast á þetta belti, endur-
kastast þær til jarðar, jörðin endur-
kastar þeim aftur og svo endurkastast
þær frá „Jónos“-beltinu, og þannig
gengur þetta koll af kolli þangað til
bylgjurnar hafa náð ákvörðunarstað
sínum. Enn skortir þekkingu á þessu
rafmagnaða belti, og 19 rákettur verða
sendar til þess að rannsaka það.
Norðurljósin og suðurljósin stafa
sennilega af öreindum, sem borist hafa
frá sólinni á ýmsum tímum, einkum
þegar sólgos eru sem mest. Nú er gert
ráð fyrir að senda 115 rákettur til þess
að rannsaka þetta.
Auk þessa verða sendar 10 rákettur
til þess að rannsaka fýrijbeltið 95 til
að rannsaka og mæla segulmagn jarð-
ar uppi í háloftunum, og 57 til þess að
rannsaka geimgeisla.
Allar ráketturnar hafa senditæki, og
senda upplýsingar til jarðarinnar um
allt það, sem vísindaleg áhöld þeirra
verða vör á hverju sviði. An rákett-
anna mundi verða mjög torvelt að afla
aukinnar þekkingar á norðurljósunum,
„jónos“-beltinu, breytingum á segul-
magni jarðar, hringrásinni ; háloftun-
um og afstöðu jarðar til sólar.
Lítið hefir verið birt um það hvernig
þessar rákettur verða, en nýlega var
þó sagt frá einni, sem kölluð er „Iris“.
Hún á að komast í rúmlega 300 km.
hæð og getur flutt með sér 100 pund
aí alls konar vísindalegum áhöldum.
NÝASJÁLAND er eldfjallaland
eins og ísland, þar eru heitir hver-
ir og þar eru hraun og vikrar. Inni
í miðju landi er háslétta, sem nefn-
ist Kaingaroa og þar voru áður
350.000 ekrur þaktar vikri. Nú er
þetta breytt. Vikrarnir, sem áður
voru með öllu gagnslausir og tald-
ir óræktandi, eru nú þaktir skógi,
sem gefur af sér mikinn arð.
Árið 1925 var enskur maður
þarna á ferð. Honum blöskraði að
sjá þessa víðáttumiklu vikra, og
hann stakk upp á því, að reynt
væri að rækta þar skóg. Stjórnin
tók þessari hugmynd mjög vel og
hófst þegar handa. Hún lét gróður-
setja þarna grenitegund, sem nefn-
ist „Radiata“ og er talin meðal
beztu trjátegunda til þess að gera
úr pappír. Grenið þreifst ágætlega
þarna og brátt þakti skógur alla
þessa vikurauðn. Eftir 25 ár var
kominn þarna nytjaskógur, sem
gefur af sér 23 milljónir tenings-
feta af timbri á ári með því að
honum sé stöðugt haldið við.
Þegar svo var komið, að hægt
var að sækja timbur í skóginn,
veitti stjórnin einkafyrirtæki sér-
réttindi til skógarhöggs, gegn því
að það kæmi upp pappírsverk-
Þar er mikill munur á eða um gerfi-
hnöttinn, því að honum er ekki ætlað
að bera meira en 20,5 pund. Þessi mis-
munur skýrir hvernig á þvi stendur,
að vísindamenn vænta miklu meiri ár-
angurs af flugi rákettanna heldur en
flugi gerfihnatta. Mörg af þeim áhöld-
um, sem ráketturnar geta haft innan
borðs, mundu alls ekki geta komist
fyrir í gerfihnettinum.
(Úr „New York Times“)
smiðju. Félagið var fyrst í nokkr-
um vafa um hvar þessi verksmiðja
skyldi standa. En árið 1952 fannst
mikið heitt vatn meðfram Tara-
wera ánni, og með því að nota guf-
una taldist mönnum svo til að hægt
væri að spara 50.000 lestir af kolum
á ári. Tarawera áin var ágæt lii
trjáfleytingar og við ósa hennar
voru góð hafnarskilyrði. Hér lagð-
ist því náttúran á eitt með mönn-
unum og verksmiðjan var reist hjá
ánni.
Þessi staður nefnist Kawerau og
þar stendur nú fjórða stærsta papp
-írsverksmiðja í heimi. Hún kost-
aði 35 milljónir dollara. Hún fram-
leiðir um 75.000 lestir af pappír á
ári, en auk þess 72 milljón fet af
borðviði og um 50.000 lestir af
„cellulose“ Börkur og sag og ann-
ar árgangur, er notað til eldsneytis.
Umnverfis þessa verksmiðju hefir
þotið upp stórt þorp og allir sem
þar eiga heima, vinna á einhvern
hátt við verksmiðjuna.
Þeir, sem uiinu að skógræktinni
á vikurauðninni fyrir rúmum 30 ár
-um, munu tæplega hafa gert sér
í nugarlund hve stórkostlegt nytja-
verk þeir voru að vinna. Nú veitir
skógurinn eigi aðeins þúsundum
manna atvinnu, heldur hefir hann
og aukið framleiðslu landsins stór-
kostlega. Eyðimörkin sem var, er
nú orðin miklu betri en nokkur
gullnáma.
Frásögn þessi er að mestu tekin
úr „Awake“, og hún á sérstakt er-
indi til íslendinga, að sýna þeim
hvers virði skógræktun er.